تحلیل فضایی فقر شهری از لحاظ شاخص‌های کالبدی در کلان شهر اصفهان

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

حافظ مهدنژاد ¹ , علیرضا غلامی ²

1 - گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی،‌اسدآباد، ایران
2 - گروه جغرافیا، دانشگاه لرستان، خرم آباد ایران

تاريخ الإرسال : 06 السبت , صفر, 1441 تاريخ التأكيد : 17 الأحد , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 09 الأربعاء , رمضان, 1442

الکلمات المفتاحية: توانمندسازی, تحلیل فضایی, محله‌های فقیرنشین, تحلیل سلسله‌مراتبی‌, کلان‌شهر اصفهان,

ملخص المقالة :

استان اصفهان­، به عنوان صنعتی­ترین استان کشور در مدت یک دهۀ گذشته شناخته می­شود و به همین خاطر به یکی از مهاجرپذیرترین استان­های کشور تبدیل شده است. این مهاجرت بی­رویه و کنترل نشده پیامدهای نامطلوبی از جمله حاشیه­نشینی و تشکیل محله­های فقیرنشین را به دنبال داشته است. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر، تحلیل فضایی و پهنه­بندی محله­های فقیرنشین کلان­شهر اصفهان بر اساس شاخص­های کالبدی جهت برنامه‌ریزی بهتر برای ساماندهی، توانمندسازی و افزایش کیفیت زندگی آنها است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن، توصیفی-تحلیلی است. داده­های پژوهش از بلوک­های آماری(1395) مرکز آمار ایران تهیه شده­اند. روش­های آماری مورد استفاده برای تحلیل داده­ها، مشتمل بر  AHP ، تاپسیس (Topsis) وHotspot است. بر اساس یافته­های پژوهش، شاخص­های قدمت بنا(با امتیاز 246 %)، ریزدانگی(با امتیاز 192/0) و تسهیلات(با امتیاز 181/0) تأثیر بیشتری در شکل­گیری پهنه­های فقر در کلان­شهر اصفهان را داشته­اند. شاخص­های قدمت بنا و تعداد اتاق به ترتیب بیشترین و کم­ترین ضریب تاثیر را داشته­اند. بر اساس شاخص نهایی وضعیت فقر از لحاظ شاخص­های کالبدی، 30 محله(16/15 %) دارای کیفیت مناسب، 35 محله(23/18 %) دارای کیفیت نسبتاًمناسب، 38 محله(79/19 %) در وضعیت متوسط، 45 محله (44/23 %) در وضعیت نسبتاً نامناسب و در نهایت 22 محله معادل 46/11 % از کل محله­ها در وضعیت نامناسبی قرار دارند. در واقع، حدود 35% از محله­های کلان­شهر اصفهان در وضعیت نامناسبی قرار دارند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که محله­های دارای ارزش‌های بالاتر از میانگین در مرکز و تا حدودی در جنوب شهر و محله­های دارای ارزش پایین­تر از میانگین در شرق کلان­شهر اصفهان قرار گرفته‌اند.

المصادر:

1. Aasland, A and T. Flotten (2001). Ethnicity and Social Exclusion in Estonia and Latvia, Europe-Asia Studies, 53(7):  1023-1049.


2. Alavi, S. A. Shakeri Mansour, E. Grossey, A. (2018). Measuring Spatial Distribution of Urban Poverty Using Decision Making Models in GIS (Case Study: Babylon's 12 Regions), Journal of Geographical Sciences, 14 (28): 181-197.


3. Alkire, S. (2011). Multidimensional Poverty and its Discontents, OPHI Working Papers, 46(2011):1-30, University of Oxford.


4. Andersen, H. T­. (2004). Spatial-Not Social Polarization Social Change And Segregation In Copenhagen, The Greek Review of Social Research, 113(2004): 145-165.


5. Battison, D. Cruces, G. Lopez-Calva, L. F. Lugo, M. A. Santos, M. E. (2013). Income and beyond: Multidimensional poverty in six Latin American countries. Social Indicators Research, 112(2), 291–314.


6. Christiaensen, L. Kanbur, R. (2017). Secondary Towns and Poverty Reduction: Refocusing the Urbanization Agenda. Charles H. Dyson School of Applied Economics and Management Cornell University, Ithaca, New York, USA.


7. Dehghani, H. (2019). The Typology of 15 Isfahan Urban Areas with Emphasis on Social Injuries in Ultra Malignant Neighborhoods, Journal of Applied Sociology, 30 (74): 117-136.


8. Dehury, B. Mohanty, S. K. (2015). Regional Estimates of Multidimensional Poverty in India, Economics Discussion Papers, 34(205):1-23, Kiel Institute for the World Economy.


9. Elhadary Y. A. E. (2011). Political Economy and Urban Poverty in the Developing Countries: Lessons Learned from the Sudanese Experience, Journal of Geography and Geology, 3(1): 212-223.


10. Haizzan, Y. M. Firdaus, R. B. R. Samsurijan, M. S. Latiff, A. R. A. Singh, P. S. J. Jaafar, M. H. & Vadevelu, K. (2018). Urban Poverty and Housing: Social Work Issues. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(9): 1111–1118.


11. Javaheri, H. Hatami Nejad, H. Ziari, K. Pour Ahmad, A. (2014). Fuzzy Approach and Multidimensional Poverty Zoning in Urban Spaces (Case Study: Kamyaran City), Journal of Regional Planning, 4 (13): 13-30.


12. Kalantari, M. Meshkini, A. Piri, I. Kaviani, A. Z. (2019). Structural Analysis of Barriers to Community-Based Empowerment in Informal Areas (Case Study: Banbarz Ilam Neighborhood), Journal of Urban Research and Planning, 10 (36): 21-32.


13. Kim, M. Kim, S. (2018). Multidimensional Poverty of Youth in South Korea, Policy Report, 3(2018):1-74, Korea Institute for Health and Social Affairs.


14. Koç, A. Ata, A. Y.  Çirkin, Z. (2013). Empirical Investigation on Globalization and Social Polarization: Cross Country Analysis, International Journal of Economics and Financial Issues, 3(1): 206-213.


15. Loktieva, I. (2016), Approaches to Empirical Analysis of Social Exclusion: International Comparison, Economics and Sociology, 9(2): 148-157.


16. Manuchehri Miandoab, A. Envary, A. Ahar, H. (2019). An Analysis on Spatial Justice and its Impact on Political Ecology of Cities, Case Study: Tehran Metropolis, Journal of Urban Research and Planning, 10 (38): 89- 100.


17. Mitlin, D. Satterthwaite, D. (2013). Urban Poverty in the Global South: Scale and Nature. Routledge, London, 2013.


18. Montgomery M. (2009). Urban Poverty and Health in developing Countries, Population Reference Bureau, 64(2):1-18.


19. Nasiri, I. (2018). Urban Poverty Reduction Strategies with Emphasis on Local Communities (Case Study: Bisim Neighborhood of Zanjan), Journal of Urban Planning Studies, 2 (7): 107-125.


20. Nikpour, A. Lotfi, S. Hassanaliizadeh, M. (2019). Spatial Analysis of Urban Poverty by Factor Analysis Method; Sample Study: Ghaemshahr, Journal of Spatial Planning, 9 (32): 103-124.


21. Qadiri, M. Hekmatnia, H. Allahyari Bayatiani, L. (2019). Investigating the Sustainability of Physical Environment in Slums with Emphasis on Social Capital (Case Study: Zamzam Neighborhood of Tehran), Journal of Urban Research and Planning, 10 (38): 13-24.


22. Ravallion M. (2016). Growth, Urbanization and Poverty Reduction in India, Presentation at the World Resources Institute, Feb. 11, 2016, WRI Cities Research Seminar Series.


23. Rawal, N. (2008). Social Inclusion and Exclusion: A Review, Dhaulagiri Journal of Sociology and Anthropology, 2(2008):161-180.


24. Rezaee. M. Alyan, M. Khavarian, A. (2015). Identifying and Evaluating Spatial Extensions of Urban Poverty in Yazd City, Human Geography Research, 46 (3): 677-695.


25. Rostaee, S. Ahmadinejad Rushti, M. Asghari Zaman, A. Zanganeh, A .(2013). Spatial Distribution of Urban Poverty in Kermanshah City, Journal of Social Welfare, 12 (45): 77-101.


26. Rostaee, S. Karimzadeh, H. Rahmati, K. (2017). Analysis of Spatial Inequalities Based on Social, Economic and Physical Indicators in Mid-Century Cities (Case Study: Miandoab City), Urban Planning Geography Research, 4 (3): 449-471.


27. Satterthwaite D. (2004). The under-estimation of urban poverty in low- and middle-income nations, Working Paper on Poverty Reduction in Urban Areas 14; April 2004.


28. Tacoli C. (2012). Urbanization, gender and urban poverty: paid work and unpaid carework in the city, Urbanization and Emerging Population Issues Working Paper, 7 March 2012.


29. Tacoli, C.  McGranahan, G. Satterthwaite, D. (2014). Urbanization, Rural–urban Migration and Urban Poverty, Human Settlements Group, International Institute for Environment and Development, London, 2014.


30. Zadvali, F. Rostaee, S. Husseinzadeh Dalir, K. (2017). Spatial Analysis of Urban Poverty Spread in Tabriz, Geographical Planning of Space Quarterly Journal, 6 (22): 125-136.


31. Zangane, A. Takhabi, H. R. Gazarani, F. Yousefi Fashaki, M. (2016). Spatial Extensions of Arak Urban Poverty. Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, 2 (1): 93-107.


32. Zebardast, E. Ramazani, R.­ (2017). Measuring Urban Poverty and Its Relationship with Access to Urban Services in Qazvin, Journal of Architecture and Urban Design – HONAR-HA-ZIBA, 21 (2): 55-45.


33. Zwiers,M. Kleinhans, R. van Ham, M.(2015). Divided Cities: Increasing Socio-Spatial Polarization within Large Cities in the Netherlands, February 2015.