تبیین مؤلفه‌های کالبدی در شکل‌گیری هویت مکان خیابان‌های شهری: مطالعه موردی خیابان شریعتی تبریز
محسن احد نژاد
1
(
دانشگاه زنجان
)
مهدی اشلقی
2
(
دانش‌آموخته دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: شهر تبریز, مؤلفه‌های کالبدی, هویت مکان, خیابان شریعتی,
ملخص المقالة :
اگر هویت مکان را در قالب «مکان به مثابه مادی»، «مکان به مثابه فضامندی اجتماعی»، و «مکان به مثابه تفاوت تجربی و روانی افراد از فضا» مقوله‌بندی نماییم، نوشتار پیش رو کوشیده است که در تبیین هویت مکان فضای خیابانی از منظر پوزیتیویستی و پدیدارشناختی بر مولفه نخست آن یعنی فضا به مثابه محیط مادی که خود آفریننده تعامل اجتماعی و شناخت فضایی است را مورد واکاوی قرار دهد. در راستای این هدف، پژوهش حاضر در پی شناخت میزان تاثیرات مستقیم مولفه‌های کالبدی در متن فضای خیابانی شریعتی تبریز است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. در ابتدا به تاثیر فرم فضایی از طریق ویژگی کاربری‌های بزرگ مقیاس، تنوع و اختلاط کاربری‌ها، ویژگیهای بافت شهری منطقه(میزان تراکم مسکونی و جمعیتی)، تعداد طبقات ساختمان‌ها، دانه‌بندی قطعات ساختمانی، امکان نفوذپذیری در بین ساختمان‌ها، دسترس‌پذیری در امکان دسترسی آسان به فضای عمومی از فضای خیابانی مورد تحلیل قرار گرفت .برای تحلیل این مولفه‌ها در فضای خیابانی ناحیه‌شریعتی، مدل‌های تابع فاصله اقلیدسی، شبکه‌های عصبی، و آمار فضایی در محیط ArcGIS استفاده گردید. همچنین برای بررسی میزان تأثیر مولفه‌های کالبدی خیابان بر هویت مکان، داده‌های میدانی از طریق پرسشنامه گردآوری و سپس با استفاده از مدل رگرسیون چندمتغیره خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج بررسی نقشه‌ها نشان می‌دهد که خیابان شریعتی تبریز دارای ویژگیهای کالبدی باکیفیت و قابل قبول است که می‌بایست مورد توجه عمیق قرار گیرد. نقشه‌ها نشان دادند که ویژگیهای کالبدی و فضایی خیابان شریعتی تبریز می‌توانند به عنوان عوامل ایجاد و توسعه هویت مکان مورد توجه قرار بگیرند. نتیجه مدل رگرسیون چندگانه نشان داد که مؤلفه‌های کالبدی با ضریب تعیین 79 درصد، نقش زیادی در توسعه هویت مکان خیابان شریعتی تبریز ایفا می‌کند. از این بین، متغیر تنوع فعالیت و کاربری با ضریب بتای 49 درصد، بیشترین تأثیر مثبت را در شکل‌گیری هویت مکان دارد.
_||_
