شناسایی محدوده بافت تاریخی شهر جهرم با رویکرد تحلیل فضایی

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی سلطانی ¹ , محمد رحیمی ² , سید نورالدین امیری ³

1 - استاد بخش شهرسازی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، ایران.
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه شیراز، ایران.
3 - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر.

تاريخ الإرسال : 30 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 06 الجمعة , شوال, 1441 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , رجب, 1443

الکلمات المفتاحية: شهر جهرم, تحلیل فضایی, بافت تاریخی, فرایند تحلیل شبکه ای(ANP), فرایند تحلیل شبکه ای فازی (FUZZY),

ملخص المقالة :

چکیده مقدمه: امروزه در جریان بازآفرینی بافت‌های مساله دار شهری، بافت­های تاریخی به عنوان تجلی‌گاه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و تبلور فرهنگ و هویت شهری، مورد تاکید قرار می­گیرند و شناسایی محدوده این بافت‌ها نخستین مرحله از بازآفرینی و حفاظت آن‌ها بشمار می­آید که یکی از چالش‌های مدیریت شهری و متولیان امور در ایران نیز می باشد. بر این اساس در این پژوهش با هدف شناسایی محدوده بافت تاریخی شهر جهرم، با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع اسنادی و کتابخانه­ای شاخص­های لازم (19 شاخص) در قالب ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- فضایی و تاریخی تدوین شده است. روش: ارزیابی شاخص‌ها با رویکرد تحلیل فضایی و با ترکیب دو مدل فرایند تحلیل شبکه­ای(ANP) و فرایند تحلیل شبکه­ای فازی (F-ANP) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار  ARC GIS انجام گرفته است. اطلاعات مورد نیاز جهت کمی­سازی و ارزیابی شاخص‌ها، ازمنابعی همچون سرشماری رسمی کشور در سال1395، برداشت‌های میدانی و طرحهای توسعه شهری استخراج و وزن‌دهی شاخص­ها در مدل استفاده شده با نظر سنجی از متخصصان، مدیران شهری و پژوهشگران انجام گرفته است. یافته­ها: در نهایت، این پژوهش محدوده بافت تاریخی جهرم را در دو پهنه معرفی کرده که در این ارتباط شاخص‌های 1-وجود هسته اولیه بازار با وزن ( 0.146) و 2-وجود آثار تاریخی ثبت شده با وزن (0.133)  بالاترین امتیاز در تعیین محدوده بافت تاریخی شهر جهرم را به خود اختصاص داده است. نتیجه­گیری: باتوجه به یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که اولویت اهمیت ابعاد مطرح شده برای شناسایی بافت تاریخی شهر جهرم به ترتیب ابعاد تاریخی، کالبدی- فضایی، اقتصادی و اجتماعی بوده که توجه توامان به همه این ابعاد مورد تاکید قرار گرفته است.

المصادر:

1- Alpopi, C., & Manole, C. (2013). “Integrated urban regeneration, solution for cities revitalize”, Procedia Economics and Finance, 6,

2- Ashraf, A. (1974). “Historical features of urbanization in post-Islam Iran”, Journal of Social Sciences Letter, No. 4, pp. 7-49.

3- Bahadori Nejad, M., & Zaker Haghighi, K. (2017). “Renewal Process in Historical Fabrics Using Regeneration Approach (A Case Study of Haji Neighborhood in Historical Areas of Hamedan)”, Haft Hesar Journal of Environmental Studies, 5 (18), pp. 5

4- Behzadfar, M., & Rezvani, N. (2015). "Comparative study of morphological norms of Islamic urban planning in the historical context, case study: Sarcheshmeh neighborhood of Gorgan", Quarterly Journal of Islamic Architecture Research, 3(6)

5- Couch, C., Fraser, C., & Percy,­S. (2003).” Urban Regeneration In Europe” Blackwell Publishing, Oxford

6- Daneshpour, A., & Shiri, E. (2015). “Physical-Functional Components Comprising the Identity of Historical Texture of Iranian-Islamic City”, Quarterly Journal of Naghsh-e Jahan, pp. 1-5.

7- Davoodpour, Z. (2011). “Restoration and renovation of worn-out urban textures; a strategy to realize physical aspects of sustainable urban development (Case study: worn-out texture of Kuy-e Sajjadi)”, Amayesh Journal, Vol. 4, No. 15.

 

 

8- Eftekhary, K. (2015). “Analytical approaches to traditional urban patterns for providing a guideline of the historic Axis

structures of middle cities (Case study: Mianeh city)”, Bagh-e Nazar Journal, 12^th year, No. 34.

9- Falamaki, M. M. (2005). “An essay on urban conservation from Venice to Shiraz”, Faza Publication, Tehran.

10- Habibi, K., Pour Ahmad, A., & Meshkini, A. (2007). “Urban rehabilitation and renovation of old textures”, Entekhab Publication, University of and Civil Engineering and Urban Reconstruction Organization, Tehran.

11- Habibi, S. M. (2001). “From village to city; a historical analysis of the concept of city and its physical appearance”, University of Tehran Press, Tehran, third edition

12- Hanachi, P., & Fadaie Nezhad, S. (2011). “A Conceptual Framework for Integrated Conservation and Regeneration in Historic Urban Areas”, Journal of Fine Arts - University of Tehran, No. 46.

13- Harvey, D. (1985). “The Urbanization of Capital, Basil Blackwell”, Oxford

14- Hewison, R. (1987). “The Heritage Industry”, Methuen, London.

15- Hosseinzadeh Dalir, K., & Javadi Eshkelak, A. (2006). “City center: importance, significance, and revitalization”, Soffeh Journal, 15^th year, No. 42.

16- John R, Sh. (1984). “an introduction to urban Geography Routled and Kegan paullted

17- Kana, K. (2012). “An experiment in urban regeneration using culture and art in Senba, Osaka’s historic urban center, with a focus on the regeneration of urban space, City, Culture and Society, vol: 3, pp: 151–163

18- Khaksari, A. (2003). “Economic revitalization of city centers and old textures”, Haft Shahr Journal, 5^th year, No. 15

19- Li, L., Hong, G., & et al. (2016). “Evaluating the perfor-mance of public involvement for sustainable urban regeneration, Pro-cedia engineering”, Vol 145,

20- Martin, R., Morrison, P. (2003). “Thinking About The Geographies of  Labour, In: R. Martin And P. Morrison (Eds.): Geographies Of Labour Market Inequality” London: Routledge,.

21- Meshkini, A. (2010). “Monitoring the Impact of Urban Physical Development Plans On Old Sites of Cities”, American Journal of Environmental Sciences.

22- Mikhailov, L., &Tsvetinov, P. (2004). “Evaluation of services using a fuzzy analytic hierarchy process”. Applied Soft Computing,

23- Mohammadi, M., Azimi, M., Moghaddam, H., & Rafieian, M. (2012).

24- Urban public spaces: realization of social interactions in historical textures (case study: the old city of Lar”, Maremat & memari-e Iran, 1^st year, No. 2.

25- Pour Ahmad, A., & Akbar Nejad Babaei, R. (2011). “Historical urban texture regeneration using SWOT model (case study: historical texture of Babol city)”, Quarterly Journal of Geography and Urban Planning (Zagros Perspective), 3rd year, No. 9.

26- Rahnama, M. R. (2011). “Planning for the central city zones”, FUM Press.

27- Saaty, T. L. (1999)“Fundammentalsof the Analytic Network Process”, Proceeding of ISAHP, kobe, Japan

28- Statistical Center of Iran, (2016). Results of the 2016 census in Iran

29- Tavassoli, M. (2011). “Urban structure and architecture in the hot arid zone of Iran”, Payam Publication, Tehran.

30- UNESCO (2008). “Historic districts for all, a social and human approach for sustainable revitalization”, Paris, France, SHS/SRP/URB