تدوین مدل نظری تولید فضای شهری اراضی عباس آباد تهران

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

نیّر فارابی اصل ¹ , مجتبی رفیعیان ² , محمدرضا خطیبی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین،دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.
2 - استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنر ومعماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین،دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

تاريخ الإرسال : 21 الثلاثاء , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 03 الجمعة , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: تولید فضا, اراضی عباس آباد, روابط قدرت, کنشگران, گراندد تئوری,

ملخص المقالة :

نحوه تولید فضا و کنکاش و کشف آنچه در این فرایند در طول زمان رخ‌داده است نوع تولیدفضا را شفاف نموده و امکان برنامه‌ریزی و مدیریت بهینه‌تر و پرکردن گپ‌ها را از طریق پتانسیل‌های موجود فراهم می‌نماید. هدف این پژوهش ارائه مدل تولید فضای شهری اراضی عباس‌آباد کلان‌شهر تهران با ذره‌بین کنشگران و روابط قدرت جاری بین آن‌ها بوده است. رویکرد روش‌شناسی این پژوهش، کیفی بوده، داده‌ها از مصاحبه‌ها، مشاهده و اسناد گردآوری شده‌است. شیوه نمونه‌گیری، مبتنی بر روش زنجیره‌ای است. به‌منظور افزایش اعتمادپذیری نسبت به داده‌های کیفی، محدوده زمانی دوازده‌ماهه و افراد در سه حوزه مختلف اجرایی، علمی و علمی- اجرایی مرتبط با تولیدفضای عباس‌آباد جمع‌آوری گردید. برای افزایش اطمینان‌پذیری داده‌های کیفی نیز از فن اعتبار پاسخگو استفاده‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی نیز از طریق نظریه زمینه‌ای(گراندد تئوری) و با بهره‌گیری از نرم‌افزار تحلیل کیفی Atlasti8 انجام شده‌است. فضای شهری منحصربه‌فرد و باارزش اراضی عباس‌آباد به وسعت حدود 550 هکتار در مرکز کلان‌شهر تهران به‌عنوان محدوده پژوهش انتخاب‌شده است. یافته‌ها نشان داد که محدوده بکر عباس‌آباد در دوره قاجار، تحت‌تأثیر 7عامل اصلی (شرایط زمینه‌ای) و سپس 6عامل مداخله‌گر، به اراضی ارزشمند دهه 50 دوره پهلوی تبدیل‌شده است که در یک فرایند دگرگونی شهری تحت تاثیر 8عامل علّی به وضعیت فعلی تغییر یافته است. یافته‌های حاصل از مصاحبه‌ها و مشاهده‌های میدانی نشان می‌دهد که مدل حضور، جایگاه و روابط کنشگران تولید فضای شهری در اراضی عباس‌آباد، به حالت خطی- سلسله مراتبی تحت تسلط نهاد حکومتی (شامل نهادهای دولتی و حکومتی و مدیریت شهری) و بخش خصوصی (خصولتی- تحت لوای بخش دولتی) است. مواردی برای اقدام توسط کنشگران عباس‌آباد، در جهت حرکت به سمت بازتولید فضای شهری معطوف به شهروندان پیشنهاد گردید. نوآوری این پژوهش، تدوین مدل نظری تولید یک فضای شهری منحصربه‌فرد با روش گرانددتئوری و تحلیل‌کیفی با نرم‌افزار Atlasti می‌باشد.در تولید این فضا، هیچ مکانیسمی برای مشارکت شهروندان وجود نداشته و تحت تأثیراساسی نظام حاکمیت بودنِ مدیریت شهری، تعدد نهادهای متولی و تصمیم‌گیر و تاخت‌زنی منافع توسط گروه‌های مختلف در دولت و حاکمیت منجر به جلوگیری از تحقق حق برشهر شهروندان شده است که تنها با ایجاد مدیریت یکپارچه و مالکیت واحد قابل‌حل است.

المصادر:

1. Afzali, M., Abdali, Y,& Heidari, A. (2021):Physical-spatial analysis of Khorramabad city using smart urban growth indicators. Journal of Research and Urban Planning. 11(43),pp. 35-50.


2. Blomley, N. (2017): The territorialization of property in land: space, power and practice, Translated by Haji Mirzaei. http://dialecticalspace.com


3. Brenner, B. (2001): Stakeholder Management and Ecosystem Management: A Stakeholder Analysis on the Great Smoky Mountains National Park. MBA Thesis Department of Environmental Economics, Vienna University of Economics and Business Administration, NEURUS Research Exchange Program.


4. Bailer-Jones, D. M. (2009). Scientific models in philosophy of science. Pittsburgh, Pa: University of Pittsburgh Pre.


5. Burns, N. & Susan, K., (2005): Grove. The Practice of Nursing research conduct critique and utilization. 5^th Pennsylvania: Elsevier.


6. Butler, Ch.(2009): Critical Legal Studies and the Politics of Space. 18(3): 313-332. https://doi.org/10.1177/0964663909339084.


7. Carmona, M., & Wunderlich, F. (2012). Capital spaces: The multiple complex public spaces of a global city. Abingdon, Oxon; New York: Routledge.


8. Chan E .(2020):. Public space as commodity: social production of the Hong Kong waterfront.Proceedings of the Institution of Civil Engineers – Urban Design and Planning, 173(4),pp.146–155, https://doi.org/10.1680/jurdp.19.00024.


9. Creswell, J.W. (2020): Research Project (Qualitative and Qualitative Approaches), Translated by Alireza Kiamanesh and Maryam Dana Toos, Allameh Tabatabai University Jihad University Press.


10. Crocker, J. T. (2007): Organizational Arrangements for the Provision of Cross‐Boundary Transport Infrastructure and Services. (Doctor of Philosophy), Georgia Institute of Technology, Georgia.


11. Creswell, J. W. (2007): Qualitative Inquiry & Research Design Choosing Among Five Approaches. Sage Publications. Thousand Oaks, CA.


12. Corbin, J.,& Strauss, A., (2008): Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, 3rd edition,Thousand Oaks,CA: Sage.


13. Eshtiyaghi,M.(2021). Realistic evaluation of policies for organizing informal settlements in Iran. Tehran: Center for Presidential Strategic Studies, Strategy Book Publishing.


14. Ezzati, M; Ghalipour, S, & Moradkhani, H. (2021): Social production of urban space, (Case study: Nobahar Park, Kermanshah),Journal of Iranian Cultural Research,13(1), pp.131-161.


15. Farabi-Asl, N., Rafieian, M, & Khatibi S M. (2022):Explaining The Power Relations of The Actors of Production and Reproduction of The Urban Space of Abbas-Abad lands in Tehran. Haft Hesar Journal of Environmental Studies, 10 (37), 99-120.


16. Farasatkhah, M. (2016): Qualitative research method in social sciences with emphasis on theory (GTM ground theory). second edition. Tehran. Informed Publications.


17. Gao, M.(2017): A grounded theory analysis of local residents’ perceptions of socialmeanings of recreational beaches. Travel and Tourism Research Association: Advancing Tourism Research Globally. 4. htts://scholarworks.umass.edu/tta/2017/Qual_Research_Papers/4


18. Gu, Y., Zhao, J., Herzog, Th., Mao, Q.,& Latz, P. (2019): Exploring the space use mechanism of high-density campus in urban Beijing. Habitat International 91(2019)102024.

journal homepage:

 www.elsevier.com/locate/habitatint

19. Haas, T, & W. Mehaffy, M. (2019): Introduction: the future of public space, Published online: 2 March 2018 Macmillan Publishers Ltd., part of Springer Nature 2018 , Urban Des Int (2019) 24:1–3 https://doi.org/10.1057/s41289-018-0062-3.


20. Harris ,B. (1965). New tools for planning. Journal of the American Institute of Planners, 31 (2), 90-95.


21. Hillier, J. (2010): "Shadows of Power (A Tale of Foresight in Land Use Planning)", translated by Kamal Pouladi, Publisher of the Iranian Society of Consulting Engineers.


22. Helly, W. (1975). Urban systems models. Waltham, Mass: Academic Press.


23. Kazemian, G.R. (2004): Defiing the Urban Governance and Power Structure with Spatial Organization (Case:Tehran Metropolitan Area(,Ph.D. Thesis in Gheography and Urban Planning, Tarbiat Modares University.


24. Khademlu, A., Talebpour, M., Keshtidar, M, & Saatchian, V. (2020): Development of a theoretical model of strategies and consequences of using appropriate human resources in physical education departments of universities across the country (contextual theory). Journal of Human Resource Management in Sports.7(1),185-205. 10.22044/shm.2019.7919.1892


25. Khaki, Gh. (2019): Grounded research method in management with dissertation approach. Tehran: Foujan. Third edition.


26. Lefebvre, H. (1991). The production of space. Translated by Donald NicholsonSmith Oxford: Blackwell.


27. Li, Ji., Krishnamurthy,S., Pereira Roders, A., Wesemael, P.)2020(: Informing or consulting? Exploring community participation within urban heritage management in China. Habitat International 105 (2020) 102268 . Contents lists available at ScienceDirect . journal homepage: http://www.elsevier.com/locate/habitatint


28. Loukaitou-Sideris, A., & Banerjee, T. (1993): The negotiated plaza: Design and development of corporate open space in downtown Los Angeles and San Francisco. Journal of Planning Education and Research, 13(1), 1 –12. http://dx.doi.org/10.1177/0739456x9301300103


29. Low, S., & Smith, N. (2006). The politics of public space. Routledge.


30. Leclerq, E. (2018): Privatisation of the Production of Public Space. Delf University of Technology, Faculty of Architecture and the Built Environment,Departments of Urbanism and Management in the Built Environment No. 5. 2018. DOI: https://doi.org/10.7480/abe.2018.5.2009


31. Madanipour, A. (2003): Public and private spaces of the city. Routledge.


32. -Mandeli, Kh. (2019): Public space and the challenge of urban transformation in cities of emergingeconomies: Jeddah case study. Cities 95 (2019) 102409 . journal homepage: elsevier.com/locate/cities.


33. Manouchehri Miandoab, A. (2022): An analysis of the process of urban space production in Iran (Case study: Tehran metropolis). Geographical urban planning research, 9(2), 387-415. DOI:10.22059/JURBANGEO.2021.313591.1404


34. Mitchell, D. (1995):. The end of public space? People's park, definitions of the public, and Annals of the Association of American Geographers, 85(1), 108 –133. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-8306.1995.tb01797.xa


35. Mohammadpour, A. (2012): Fararoosh, Philosophical and Scientific Foundations of Combined Research Methods in Social and Behavioral Sciences, Tehran. Publication of sociologists.


36. Mohammadpour, A.(2014): Qualitative research method: anti-method. Volume II. second edition. Tehran. Publication of sociologists.


37. Nezhad Bahram, Z., & Jalili, Seyed Mostafa. (2021). Explaining the concept of city power and its effects on the development process of Tehran. Journal of Architecture and Urban Planning Armanshahr. 13(33): 267-278. DOI: 10.22034/AAUD.2020.208096.2037


38. Nourian, F., Alipour, M, and Zebardast, E. (2021): Rethinking in Urban Modeling: A Theoretical Approach. Urban planning knowledge 4(4), 1-18.


39. Permana, A. Y., Susanti, I., Dewi,N.I.K., Wijaya,K.(2019). MORPHOLOGY OF URBAN SPACE: Model of Configuration using Logic of Space (LoS) Theory in densely populated of Bandung City. Journal of Architectural Research and Education (JARE) ,1 (1), 18-35. DOI: 10.17509/jare.v1i1.15586.


40. Samavati, S., Ranjbar, E.(2019): Recognition of Factors Affecting Happiness in Urban Public Spaces Case Study: Sidewalk Area of Tehran Historic Center. Journal of Urban Studies Volume 8 (29) , 3-18 .DOI: 34785/J011.2019.828


41. Shandas, V., & Messer, W. B. (2008). Fostering Green Communities Through Civic Engagement: Community‐Based Environmental Stewardship in the Portland Area. Journal of the American Planning Association, 74(4), 408 ‐ 418


42. Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Procedures and Techniques for Developing Grounded Theory. In: Thousand Oaks, CA: Sage.


43. Shokouei, H . (2014). New ideas in the philosophy of geography. first volume. (16 Ed.). Tehran: Gitashenasi publications.


44. Sorkin, M. (1992): Variations on a theme park: The new American city and the end of public space. Macmillan.


45. Skordoulis, (2008): Space Conceptualization in the context of Postmodernity: Theorizing Spatial Representations. The International Journal of Interdisciplinary Social Sciences, Retrieved from http://www.SocialSciences-Journal.com


46. Taha, D.A. (2016): Political Role of Urban Space Reflections on the Current and Future Scene in Cairo-Egypt. Architecture Research.6(2), 38-44. doi:10.5923/j.arch.20160602.02.


47. United Nations. (2012): World Urbanization Prospects. The 2011 Revision. Department of Economic and Social Affairs, New York.


48. Wang, W. (2022): Rethinking local government perceptions of Land Value Capture in land marketization: The lens of dominant consideration(s) in interest-balancing acts. Cities,Volume 122, 103528, ISSN 0264-2751 , 1-19 . https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.103528


49. Wiese, A.; Förster, A. ; Gilliard, L, & Alain Thierstein, (2014): A spatial strategy for the production of place in two German cities - Urban design interventionsas a driver for spatial transformation, Wiese et al. City, Territory and Architecture, 1:13. https://doi.org/10.1186/s40410-014-0013-2


50. The World Bank.(2006): “Stakeholders, Power Relations, and Policy Dialogue:Social Analysis in Agriculture Sector Pchaudharyoverty and Social Impact Analysis”, Social Development Department,Sustainable Development Network,Social Analysis and Policy Team, The World Bank, 1818 H Street NW, Washington, DC, 20433, USA; (fax) 202-522-2422;


51. Zabetiyan, E,& Khairuddin, R. (2019): Levels of sense of place in urban spaces (case study: Imam Khomeini Square and Imam Hossein Square in Tehran). Urban planning knowledge 2(2), 47-63.