تحلیلی بر زوال و اُفت کیفی فضاهای شهری بر مبنای شاخص‌های پژمردگی (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
شاپور عباسی
1
,
علی پناهی
2
,
حسن احمدزاده
3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - استادیارگروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - استادیارگروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: فضای شهری, کلان‌شهر تبریز, پژمردگی شهری, زوال شهری,
ملخص المقالة :
در سال‌های اخیر عدم تعادل در ساختار فضایی شهر، جابه‌جایی‌ها جمعیتی و تغییر در مراکز اقتصادی از یک‌سو و کاهش جمعیت، فرسودگی بناها و تأسیسات و کاهش ارزش اراضی مسکونی و کاربری‌های تجاری از سوی دیگر مقدمات اُفت کیفیت محیطی در برخی از فضاها و به تبع آن پژمردگی شهری را باعث شده است. از این‌رو، بررسی فضاهای شهری از منظر پژمردگی و ارائه‌ی راهکارهایی برای جلوگیری از عدم تعادل ساختار فضایی شهر ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی فضاهای شهر کلان‌شهر تبریز از منظر شاخص‌های پژمردگی نگارش شده است. روش پژوهش در تحقیق حاضر آمیخته و ترکیبی از رویکردهای کمی-کیفی با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار ابعاد مختلف جمعیتی، کالبدی و اقتصادی، و همچنین روش مرکز متوسط و بیضی انحراف معیار استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که تغییرات ایجادشده در سال‌های اخیر در ابعاد مختلف جمعیتی، کالبدی و اقتصادی، موجب دوقطبی شدن شهر به لحاظ توسعه‌یافتگی و شکل‌گیری تبریز نو در شرق و تبریز کهنه در غرب شهر و نیز کمبود فضاهای امن و سرزنده‌ی متناسب با نیازهای شهری مردم و کاهش تدریجی شأن اجتماعی محلات قدیمی (مرکزی) و مناطق حاشیه‌ای شهر و به تبع آن موجب اُفت کیفیت محیطی و پژمردگی شهری در مناطق مرکزی، غرب و شمال و جنوب گردیده است. همچنین نتایج مدل مرکز متوسط و بیضی انحراف معیار نشان می‌دهد که مراکز اقتصادی و تجاری شهر به سمت شرق شهر گسترش یافته و مرکز متوسط آن در منطقه 2 شهر قرار گرفته است.
Piry, I. (2018). Dentifying the key factors influencing the urban prosperity with future study approach: the case study of Tabriz Metropolis. Journal Research and Urban Planning, 9(32), 15-30.
2. Alves, D., Barreira, A. P., Guimaraes, M. H., & Panagopoulos, T. (2016). Historical trajectories of currently shrinking Portuguese cities: A typology of urban shrinkage. Cities, 52, 20–29.
3. Audirac, I. (2018). Shrinking cities: An unfit term for American urban policy? Cities, 75 (5), 12–19.
4. Beauregard, R. A. (1993). Representing urban decline. Urban Affairs Review, 29(29), 187–202.
5. Clarke, D. (2013). Urban decline. Translated by Zanganeh, Ahmad, Janeh, Bahareh, Zanganeh, Abolfazl and Elham Amirhajlou, Tehran: Kharazmi Branch of Jahad daneshgahi Publications.
6. Downs, A., (2000). How is Suburban Sprawl Related to Urban Decline? htttp://Anthonydowns.Com
7. Farjam, R. (2017). Factor Analysis of urban environment Quality in central part of cities Case study: Central part of Shiraz. Regional Planning, 7(26), 161-176.
8. Gillham, O., (2002). The Limitless City: A Primer on the Urban Sprawl Debate, Washington, DC: Island Press.
9. Haase, A., Rink, D., Grossmann, K., Bernt, M., & Mykhnenko, V. (2014). Conceptualizing urban shrinkage. Environment and Planning, 46(7), 1519–1534.
10. Haase, A., Wolff, M., & Rink, D. (2018). From shrinkage to regrowth: The nexus between urban dynamics, land use change and ecosystem service provision. Urban Transformations, 10(6), 197–219.
11. Hoekveld, J. J. (2014). Understanding spatial differentiation in urban decline levels. European Planning Studies, 22(2), 362–382.
12. Kutasi, D. (2016). Value components of historic residential properties evidence form Budapest real estate market. Open House International, 41(1), 101–106.
13. Lan, F., Gong, X., Da, H., & Wen, H. (2019). How do population inflow and social infrastructure affect urban vitality? Evidence from 35 large- and medium-sized cities in China (p. 102454). Cities.
14. Liu, Z., Liu, S., Song, Y. (2020). Understanding urban shrinkage in China: Developing a multi-dimensional conceptual model and conducting empirical examination from 2000 to 2010, Habitat International, 104, 1-13.
15. Mallach, A., Haase, A., Hattori, K. (2017). The shrinking city in comparative perspective: Contrasting dynamics and responses to urban shrinkage, Cities, 69, 102-108.
16. Mansorian, H., Pourahmad, A., & Ashori, H. (2019). The Analysis of the Effective Factors on Urban Blight in District 3, Region 12, Tehran City. Geography and Sustainability of Environment, 9(31), 1-14.
17. Matanle, P. (2017). Towards an Asia-pacific ‘depopulation dividend’ in the 21st century: Regional growth and shrinkage in Japan and New Zealand. The Asia-Pacific Journal: Japan Focus, 15(6), 5.
18. Mirkatoli, J., & Modanlo Joibari, M. (2012). Analysis of Factors Affecting the Physical Transformation of Commercial Centers in Cities, Case Study: Gorgan. Research and Urban Planning, 3(8), 113-132.
19. Ning, D. (2015). Consumer credits and economic growth in China. The Chinese Economy, 48(4), 269–278.
20. Pallagst, K., Fleschurz, R., & Trapp, F. (2017). Greening the shrinking city—policies and planning approaches in the USA with the example of Flint, Michigan. Landscape Research, 42(7), 716–727.
21. Pallagst, K., Schwarz, T., Popper, F. J., & Hollander, J. B. (2009). Planning shrinking cities. Progress in Planning, 72(4), 1–37.
22. Ponzini, D. (2016). Introduction: Crisis and renewal of contemporary urban planning. European Planning Studies, 24(7), 1237–1245.
23. Poorthuis, A., & Zook, M. (2017). Making big data small: Strategies to expand urban and geographical research using social Media. Journal of Urban Technology, 24(4), 115–135.
24. Richardson, H., & Nam, C. W. (2014). Shrinking cities: A global perspective. New York: Routledge.
25. Sagan, I., & Grabkowska, M. (2012). Urban regeneration in gda´nsk, Poland: Local regimes and tensions between top-down strategies and endogenous renewal. European Planning Studies, 20(7), 1135–1154.
26. Sarrafi, M., & Toranian, F. (2004). A review of theoretical perspectives on metropolitan management; emphasizing the institutional aspects. Urban Management, 17, 6-17.
27. Schwarz, N., Haase, D., & Seppelt, R. (2010). Omnipresent sprawl? A Review of Urban Simulation Models with Respect to Urban Shrinkage, 37(2), 265–283.
28. Sedaghat Rostami, K., Etemadi, G., Bidram, R., & Molaz, J. (2011). Drawing up some indexes to recognizing blighted fabrics. Spatial planning, 1(1), 103-120.
29. Talkhabi, H., Soleimani, M., Saeednia, A., & Zangane, A. (2017). Metropolis Explosion and Sprawl development of Tehran region within the framework of urban Decline Theory. Geographical Urban Planning Research, 1(3), 451-472.
30. Topchi Sani, A. (2010). Sustainable Urban Reconstruction, A New Approach to Intervention in urban dilapidated textures. Master Thesis in Urban Planning-Regional and Regional Planning, Isfahan University of Arts, Faculty of Urban Planning.
31. Wang, J., Yang, Z., Qian, X. (2020). Driving factors of urban shrinkage: Examining the role of local industrial diversity, Cities, 99, 1-12.
32. Zare, A., Rezaei, M., Laghai, H. (2019). Explaining the Effective Factors on Improving the Environmental Quality of Urban Historical fabrics (Case Study: historical fabrics of Shiraz). Journal Research and Urban Planning, 10(38), 1-12.
33. Zhu, S., Chen, Q., & You, S. (2011). Study on urban space expand model and its factual simulation in Changsha. Areal Research Development, 30(1), 65–68.
