ارزیابی گسترش افقی شهر و تأثیر آن بر دسترسی به خدمات شهری مطالعه موردی: ارومیه

ایوب منوچهری میاندوآب ¹ ( دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه )
مجید رمضانی ² ( پژوهشکده سمت )
جواد جهانگیرزاده ³ ( هیات علمی دانشگاه ارومیه )

تاريخ الإرسال : 10 الأحد , شوال, 1444 تاريخ التأكيد : 08 الأحد , ذو القعدة, 1444

الکلمات المفتاحية: گسترش افقی, ارومیه, خدمات شهری, دسترسی,

ملخص المقالة :

دسترسی برابر به خدمات شهری از مهمترین جنبه های عدالت اجتماعی در شهرها می باشد. در چند دهه گذسته توزیع نامناسب و دسترسی نابرابر به دلیل گسترش افقی سریع شهرها در ایران باعث جاماندن برنامه ریزی شهری از رشد شهر شده است که نتیجه آن دسترسی نابرابر شهروندان به خدمات شهری شده است. هدف این پژوهش ارزیابی اثر گسترش افقی شهر ارومیه بر دسترسی به خدمات شهری می باشد. این پژوهش بررسی می کند که وضعیت دسترسی به خدمات شهری در دوره های مختلف توسعه شهری در طول صد سال اخیر به چه صورت می باشد. در این راستا، روش‌های مختلفی برای تحلیل اثر گسترش شهری به دسترسی به خدمات و تهیه اطلاعات مکانی مورد نیاز برای تصمیم‌گیری بهتر آمیخته شده است. در مرحله اول 5 شاخص آموزشی، درمانی، مذهبی، ورزشی و پارک و فضای سبز در مقیاس محله انتخاب شده است. سپس برای ارزیابی دسترسی به خدمات شهری از ظرفیت خدمات شهری(فضاهای سبز، آموزشی، مذهبی، درمانی و ورزشی)، تراکم جمعیت، فاصله از خدمات و همپوشانی نواحی خدمات شهری استفاده شده است. در نهایت گسترش شهر از سال 1311 تا 1401 در 8 دوره توسعه استخراج شده است و وضعیت دسترسی به خدمات شهری در هر دوره توسعه مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می هد که با گسترش شهر بر میزان دسترسی به خدمات شهری کاهش یافته است. بیشترین مطلوبیت دسترسی مربوط به دوره 1329-1312 با مقدار 80 درصد و کمترین مطلوبیت دسترسی مربوط به دوره 1401- 1383 با مقدار 21 درصد می باشد. نتایح رگرسیون خطی نشان می دهد که گسترش شهری بر دسترسی نامطلوب شهری با ضریب شیب خط 12/2 تأثیر گذار بوده است. دسترسی به پارک و فضای سبز کمترین و دسترسی به خدمات آموزشی بیشترین تأثیر پذیری را از گسترش شهر داشته اند.