تدوین الگوی توسعه اجتماع محلی در شهرهای اسلامی

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محمد تقی پیربابایی ¹ , پریسا هاشم پور ² , پیمان زاده باقری ³

1 - دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2 - دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
3 - دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

تاريخ الإرسال : 05 الثلاثاء , ربيع الأول, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: مشارکت, شهر اسلامی, روش دلفی, اجتماع محلی, توسعه اجتماع محلی,

ملخص المقالة :

مبحث توسعه اجتماع محلی به رغم سابقه نسبتاً طولانی در متون و نوشتارهای علمی و اجرایی، در اواخر دهه ۱۹۸۰ در قالب نظریه توسعه محلی مورد توجه قرار گرفت. این در حالی است که شاخص­های مربوط به توسعه اجتماع محلی در شهرهای اسلامی به رغم وجود بنیادهایِ معرفتی آن در کانون توجه پژوهشگران قرار نداشته و پژوهش­های انجام شده در این مورد بسیار اندک­اند. از این­رو شناسایی شاخص­ها و میزان اهمیت آنها برای تدوین الگویی در جهت توسعه اجتماعات محلی مناسب با شرایط شهرهای اسلامی می­تواند این رهیافت برنامه­ریزی را بیش از پیش در شهرهای اسلامی کاراتر سازد. هدف این پژوهش، شناسایی عناصر الگوی توسعه اجتماعات محلی در شهر اسلامی است و روش این مطالعه با توجه به سؤالات و اهداف پژوهش، کیفی است که در دو مرحله بازبینی مدون متون و پیمایشی- مصاحبه با خبرگان به روش دلفی- صورت گرفته است. حجم نمونه مطالعاتی ده نفر از صاحب­نظران حوزه توسعه اجتماع محلی و شهر اسلامی هستند که به شکل هدفمند انتخاب شده­اند. یافته­های پژوهش نشان داده است که ابعاد اصلی الگوی مورد نظر شامل 4 مؤلفه، 13 معیار و 23 شاخص می­باشد که در این الگو، وزن هر دسته و ترتیب اهمیت شاخص­ها در هر دسته نشان داده شده است. طبق نظر خبرگان مهم­ترین مؤلفه مربوط به سیاست­های کاربردی توسعه اجتماع محلی با امتیازی برابر با 31/8 است که دارای معیارهایی چون عدالت­محوری، مسئولیت­پذیری، توانمندسازی و مشارکت در امور محله می­باشد. پس از آن مولفه سرمایه اجتماعی محله با امتیاز 27/8، دارایی­های مالی محله با امتیاز 23/8 و مولفه نهادها و عوامل اثرگذار با امتیاز 15/8 قرار دارند. در پایان دور سوم روش دلفی، ضریب هماهنگی کندال برای این پژوهش معادل 59/0 بدست آمد که به مقدار نسبتا متوسط تا زیاد می­توان به ترتیب عوامل آن اعتماد کرد.

المصادر:

• Afsari, Ali (2013): Social capital in Islam. Journal of interdisciplinary research of the Quran, 1, pp: 101 - 118


• Arnstein,Sh, (1969): A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Association, 35, pp: 215 - 224


• Autar, D, (2000): Social Capital and Community Development. Community Development Jurnal 35, pp: 199 - 214


• Botchwey, N, (2007): The Religious Sectors Presence in Local Community Development, Journal of Planning Education and Research, 27, pp: 36-48.


• Christenson JA, Robinson JW (1989): Community Development in Perspective, Lowa State University Press, Ames.


• Daneshpour, Abdalhadi and rousta, Maryam (2013): The Conceptual Framework for a Sustainable Community in Islamic Worldview and Muslim Urbanism Tradition, Journal of Islamic Architectural Research, 1, pp: 9 - 24


• Deller,S.D. and Shields,M. (1998): Economic impact modeling as a tool for Community Economic Development, Pennsylvania State University, USA.


• Fridmann,J. (1987): Toward a Non-Euclidian Mode of Planning. APA Journal, pp: 482-485


• Ghanbirinik, Seyfollah (2014). Neighborhood Relationships in Islamic Life Style. Islamic Studies Journal and Social Studies, 4, pp:108 - 137


• Grant, H. (2006): Planning the Good Community:  New Urbanism in Theory and Practice, Routledg, London and Newyork.


• Green,G.P and Haines,A.(2002): Asset Building and Community Development, Sage Publications, USA.


• Hasson, F and McKenna H, (2000): Research guidelines for the Delphi survey technique, Journal of Advanced Nursing, 32, pp: 16-43


• Hsieh, H & Shanon, S(2005): Three Approaches to Content Analysis, Qualitativr Health Research, 15, pp: 14-33


• Hudson, B (1978): Planning: Typologies, Issues and Application Context, UCLA School of Architecture and Urban Planning, Los Angles, USA.


• Krippendorff, Klaus (2016), Content analysis: an introduction to its methodology, Sage Publications, London.


• Mehdizadeh, Javad et al (2011): Strategic planning of urban development(
  Global Experiences and Its Position in Iran), First Edition,
  Ministry of Housing and Urban Development Publications. Tehran


• Molahasani, Hoseyn (2014): Neighborhood social capital, Neighborhood Development Conference on Sustainable Development Perspectives in Tehran, Vol 2, pp: 2 – 16


• Negizzadeh, Mohammad (2011). The roots of Islamic city in Islamic texts. Journal of Ketab-e Honar, 155, pp: 12 - 26


• Phillips, R and Pittman, R. (2009): An Introduction to Community Development, Routledg, London and Newyork.


• Piran, Parviz et al (2014): Encyclopedia of urban and rural management, Iran's Municipalities and village administrators, First Edition. Tehran


• Pourhosseyn hamid and Mohammadpour saber (2013): Islamic Neighborhood Planning with Emphasis on the Council-Oriented Paradigm, Second National Conference of Islamic City, 1, pp: 215 – 236


• Sadeghi Soheyla and daris, Pouya (2014): The role of the mosque institution in the Iranian Islamic model of progress, The Third Iranian Islamic Patterns of Progress Conference, vol 3, Tehran, pp: 1687 - 1710


• Sarrafi, Mozaffar et al (2015). Sustainability of the Iranian city: Investigating the challenges and the Role of Urban Development Planning, Elm Publications, Tehran.


• Tabatabai, Mohammad Hussein (1995), Almizan. Translated by Seyyed Mohammad Bagher Mousavi Hamedani, Islamic Publishions of Qom seminary scholar's community