رابطه شبکه‌ اجتماعی با توسعه محله‌ای‌ نمونه موردی؛ محله فهادان شهر یزد

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

حمید محمدی ¹ (عضو هیات علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد، یزد، ایران)
سیدعلیرضا افشانی ² (عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران)
هادی ترک‌شوند ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد گروه شهرسازی، دانشگاه یزد، یزد، ایران)

تاريخ الإرسال : 12 الجمعة , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 04 الإثنين , ربيع الثاني, 1438 تاريخ الإصدار : 10 الخميس , صفر, 1438

الکلمات المفتاحية: شهر یزد, شبکه اجتماعی, توسعه محله‌ای, محله فهادان,

ملخص المقالة :

توسعه در سطح محلی و تلاش برای یافتن راهکارهای دموکراتیک در کشورهای توسعه‌یافته، سال‌هاست که بخش مهمی از مطالعات برنامه‌ریزی شهری را به خود اختصاص داده است، ازاین‌رو مطالعه جغرافیایی شهر با محور قرار دادن محلات شهری از اولویت‌های کاری برنامه‌ریزان شهری به شمار می‌رود. محله فهادان به‌عنوان هسته مرکزی شکل‌گیری شهر یزد، شکلی از همبستگی برمبنای سکونت بوده است که اکنون به دلیل عدم توجه به توسعه محله مذکور در گذار از سنت به مدرنیته دستخوش تغییر در ساخت و کیفیت روابط اجتماعی شده است. عدم اتکاء به سازوکارهای محلی، کاهش مشارکت مردم، و… تنها بخشی از پیامدهای عدم توجه به مسائل محله مذکور است. ازاین‌رو تبیین رابطه شبکه اجتماعی با توسعه محله‌ای می‌تواند به‌عنوان نقطه آغازین روند توسعه محله فهادان باشد. بنابراین پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی رابطه شبکه اجتماعی با توسعه محله‌ای در محله فهادان شهر یزد بپردازد. روش‌شناسی این پژوهش ازنظر هدف از نوع کاربردی- توسعه‌ای و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. ابزار مورداستفاده پرسشنامه است، که در نرم‌افزار SPSS و Amos مورد تحلیل قرارگرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رابطه مستقیم و معناداری بین شبکه اجتماعی و توسعه محله‌ای وجود دارد. بنابر یافته‌های پژوهش میزان تأثیر شبکه اجتماعی بر توسعه محله‌ای 70/0 است. همچنین به ترتیب ضرایب بتای استاندارد شده در مؤلفه‌های مشارکت اجتماعی با ضریب (172/0=β)، کیفیت شبکه با ضریب (111/0=β)، مشارکت مدنی با ضریب (092/0 =β)، بیشترین سهم را در تبیین توسعه محله‌ای دارند. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان می‌دهد که با بهبود وضعیت شبکه اجتماعی، وضعیت مؤلفه‌های توسعه محله نیز بهبود می‌یابد

المصادر:

ایمان، محمد تقی، شیردل، الهام (1392)، بررسی تأثیر کیفیت شبکه اجتماعی بر عاطفه اجتماعی جوانان شهر کرمان، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد – واحد شوشتر، سال هفتم، شماره 20، صص 52- 25.

محسنی تبریزی، علیرضا (1369)، بررسی زمینه‌های مشارکتی روستائیان و ارتباط آن با ترویج کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی.

جمعه‌پور، محمود (1391)؛ مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی: دیدگاه‌ها و روش‌ها، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، چاپ پنجم، تهران.

جواد زاده اقدم،‌هادی، علوی، سید علی (1395)، تحلیل تطبیقی نقش سرمایه اجتماعی در پایداری محله‌ای در بافت‌های فرسوده و جدید، نمونه موردی؛ محلات نارمک و یوسف‌آباد، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال هفتم، شماره بیست و چهارم، صص 104- 83.

حاجی‌آقا جونی کاشی، شیوا، اذانی، مهری و مختاری ملک‌آبادی، رضا (1393)، بررسی شاخص‌های توسعه پایدار محله‌ای مطالعه موردی منطقه 1 شهر اصفهان، مجله برنامه‌ریزی فضایی، سال چهارم، شماره دوم، صص 152- 129.

حاجی پور، خلیل (1385)، برنامه‌ریزی محله مبنا- رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 26، تهران، دانشگاه تهران.

حریری اکبری، محمد (1380)، دموکراسی و جامعه مدنی، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 29، صص 150- 133.

خاکپور و همکاران (1388)، نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله‌ای، جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 12.

خیرا... پور، اکبر (1383) بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت روانی با تأکید بر سرمایه اجتماعی«مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

زاهد زاهدانی، سید سعید، زهری بیدگلی، سید محسن (1391)، مدیریت شهری و تبیین مشارکت اجتماعی شهروندان در شهرداری، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال دوم، شماره پنجم، صص 120- 83.

زاهدی، شمس‌السادات (1386)؛ توسعه پایدار، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها، چاپ اول، تهران.

زیاری، کرامت الله و همکاران (1393): برآورد و سطح‌بندی توسعه محله‌ای با تأکید بر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی؛ مطالعه موردی محلات شهری ابرکوه، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال پنجم، شماره هجدهم، صص 76- 59.

صرافی، مظفر (1388)، مدیریت یکپارچه شهری در خدمت توسعه اجتماعات محلی، نشریه منظر، شماره 12.

علیان، مهدی (1393) پایان­نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، ارزیابی و تحلیل وضعیت پایداری محله­ای با تأکید بر عملکرد مدیریت شهری در بافت تاریخی شهر یزد (یزد، دانشکده جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه یزد).

علی‌پور، پروین و همکارن (1388)، بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره دهم، شماره 2، صص 109- 135.

فیلد،جان (1385)، سرمایه اجتماعی، ترجمه جلال متقی، تهران، موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.

گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص (ترجمه ناصر موفقیان). تهران نشر نی.

کوزر، لوئیس و روزنبرگ، برنارد (1371) نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناسی ( ترجمه فرهنگ و ارشاد)، نشر نی.

لعل سجادی، محمود (1387)، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی معلمان شهر مشهد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری، دانشگاه یزد.

مافی، عزت‌الله، رضوی، محمدحسین (1391)، برنامه‌ریزی استراتژیک توسعه محله‌ای با تأکید بر متغیرهای اجتماعی مطالعه موردی محله طلاب شهر مشهد، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره چهاردهم.

مدنی، بهاره (1391)، ارزیابی الگوهای نوین برنامه‌ریزی توسعه محله‌ای نمونه موردی محله نارمک تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس.

موسوی، سید یعقوب (1391)، محله نوین الگوی جامعه‌شناسی شهری از توسعه محله‌ای نشریه منظر، شماره 18 ص 70.

موسوی، سید احمد (1385)؛ برنامه‌ریزی توسعه محله‌ای با تأکید بر سرمایه اجتماعی (‌موردمطالعه: کوی طلاب شهر مشهد‌)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

مهندسین مشاور آرمانشهر، (1388): طرح راهبردی بافت فرسوده یزد، دفتر هفتم، سازمان مسکن و شهرسازی استان یزد.

نوریان نجف‌آبادی، محمد (1389). مطالعه تطبیقی میزان سرمایه اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه یزد و دانشگاه اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه یزد، دانشکده علوم اجتماعی.

Choguill, C, L. (2008). Developing sustainable neighbourhoods, Habitat International.

Coburn, C. E., Lin Russell, J. (2008). "District policy and teachers' social networks", Educational Evaluation and Policy Analysis, Vol. 30, No. 3, pp. 203–235.

 Kumar, S., Browne M. A.O. (2008)."Usefulness of the construct of social network to explain mental health service utilization by the maori population in New Zealand", Transcultural Psychiatry, Vol 45 (3): 439–454.

Luederitza, Ch., Langa, D. J., Von Wehrden, H., (2013): A systematic review of guiding principles for sustainable urban neighborhood development, Landscape and Urban Planning, No. 118: 40– 52.

Onston, RJ. Et al. (2001) the dictionary of Human Geography, Black well, New York.

Phillips,Rhonda & H. Pittman, Robert (2009); “Anintroduction to Community Development”, Routledge Taylor & Francis Group publication, London & New York.

Putnam, R.D. (2007), "E Pluribus Unum:Diversity and Community in the Twenty-First Century the 2006 Johan Skytte Prize Lecture",Scandinavian Political Studies, 30 (2), pp. 137-174.

Ricketts, Andrea,)2008 (: Participation In Place-Making: Enhancing The Wellbeing Of Marginalized Communities In Aotearoa/New Zealand, Masters Of Architecture Thesis, Wellington, Victoria University of Wellington.

Schuler, D., 1996: New Community Networks. Washington, The Evergreen State College.

Townsend, Carol. L. (2005). Social capital: Empirical Meaning and Measurement Validity Australia Institute of Family studies, Research paper, 27.

Powell, Fred (2012). Think globally, act locally Sustainable Communities, Modernity and development. Geogournal, 77 (2): 141- 152.