تحلیل ساختار فضایی شهر با تأکید بر خصلت همپیوندی و اتصال فضایی در کلان‌شهر تبریز

الموضوعات :

زهرا عبداللهی ترکمانی ¹ , محمدحسن یزدانی ² , ابوالفضل قنبری ³

1 - جغرافیا و برنامه ریزی شهری-دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق اردبیلی-اردبیل
2 - جغرافیا و برنامه ریزی شهری- دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه محقق اردبیلی-اردبیل
3 - هیأت علمی/ دانشگاه تبریز

تاريخ الإرسال : 06 الأربعاء , شوال, 1439 تاريخ التأكيد : 02 الأربعاء , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 19 السبت , شوال, 1440

الکلمات المفتاحية: ساختار فضایی شهر, کلان‌شهر تبریز, پیچیدگی فضایی, پیکره‌بندی فضایی, هم‌پیوندی فضایی,

ملخص المقالة :

ساختار فضایی حاکم بر شهرها به روابط متقابل و عوامل مختلفی بستگی دارد و این روابط در مقیاس شهری بزرگ، دارای پیچیدگی و درهم‌تنیدگی خاصی است. لذا اهمیت نگرش به ساختار فضایی شهر، دارای اهمیتی زیادی است. کلان‌شهر تبریز همچون سایر کلان­شهرهای ایران با رشد سریع جمعیت مواجه بوده و این مسئله باعث پیچیدگی­های کالبدی و فضایی و در نتیجه موجب پیچیدگی شناخت و تحلیل سازمان و ساختار فضایی آن شده است؛ هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز با روش چیدمان یا پیکره­بندی فضایی است. روش پژوهش به‌صورت کمی و از نوع توصیفی-تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه کلان‌شهر تبریز و واحد تحلیل محورهای اصلی و شریان­های درجه یک و درجه دو شهر بوده است. داده­های مورد استفاده در پژوهش حاضر به روش کتابخانه­ای و میدانی گردآوری شده است. روش تجزیه­وتحلیل داده­های به دست آمده با استفاده از تکنیک تحلیل چیدمان فضا و تحلیل اصول هم­پیوندی، اتصال و انتخاب بوده است. همچنین بعد دیگر روش تحلیل توجه به ابعاد عملکردی فضا در قالب پراکندگی کاربری­های تجاری و خدماتی و همچنین نظریه حرکت طبیعی بوده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هم­پیوندی مسیرهای منتهی به مرکز شهر و بخصوص بازار مرکزی شهر به میزان 85/0، بیشتر از سایر بخش­های شهر است و این هم­پیوندی در محور امام خمینی (ره) و محورهای منتهی به آن از میزان بیشتری برخوردار بوده است. از نظر اصل اتصال و انتخاب نیز دو محور امام خمینی (ره) و 22 بهمن با مقدار 21 و 2/1 از میزان بالاتری برخوردار است. در نتیجه انتقال عملکرد و تمرکز حرکت از مرکز شهر به‌طرف غرب در امتداد مسیرهای اصلی و امکان شکل­گیری هسته­های عملکردی در طول این محورها پیش­بینی می­شود.