تحلیل و ارزیابی آسیب‌های اجتماعی در محلات دارای اسکان غیررسمی (مطالعۀ موردی: محلۀ اسلام‌آباد - شهر زنجان)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

تقی حیدری ¹ , شهرام محمدی ²

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

تاريخ الإرسال : 10 الجمعة , صفر, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 27 الإثنين , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: شهر زنجان, آسیب‌شناسی اجتماعی, حاشیه‌نشینی, مدیریت و پیشگیری از جرم,

ملخص المقالة :

   از زمینه‌های ناپایداری توسعۀ شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه، سکونتگاه‌های غیررسمی می‌باشد که به علت عدم توانایی سیاست‌های شهری برای حل و فصل مشکلات مسکن اقشار آسیب‌پذیر جامعه و کنترل مهاجرت‌ها شکل گرفته است. سکونت‌گاه‌های غیررسمی با تجمعی از اقشار کم درآمد و غالباً با مشاغل غیررسمی و شیوه‌ای از شهرنشینی ناپایدار همراه‌اند و به دلیل برخورداری از شرایط انزوا زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به شمار می روند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار بر آسیب‌های اجتماعی ناشی از اسکان غیررسمی و وضعیت آن‌ها در محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد شهر زنجان می‌باشد. روش پژوهش اکتشافی- تحلیلی بوده و روش جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و پرسشنامه بوده است. تعداد نمونۀ آماری مورد مطالعه جهت تکمیل پرسشنامه شامل 382 نفر از ساکنین محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد می‌باشد. شاخص‌های تحقیق در قالب ابعاد شش‌گانۀ آسیب‌های اجتماعی شامل ابعاد اقتصادی، محیطی، اجتماعی-فرهنگی، خانوادگی، فردی-روانی، مدیریتی به صورت محقق ساخته بوده و با مطالعه پیشینۀ تحقیق و نظریه‌ها و رویکردهای آسیب‌های اجتماعی تنظیم گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل عاملی، آزمون تک نمونه‌ای t، آزمون رگرسیون خطی چندگانه و الگوی تحلیل یکپارچۀ ANP بهره گرفته‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل تقویت‌کنندۀ آسیب‌های اجتماعی در محلۀ غیررسمی اسلام‌آباد ناشی از بیکاری (با ضریب 0.980)، بی‌عدالتی (با ضریب 0.988)، و توزیع ناعادلانۀ ثروت (با ضریب 0.978) می‌باشد و بعد «اجتماعی- فرهنگی» (با ضریب 0.627=β) بیش‌ترین همبستگی را بر گسترش آسیب‌های اجتماعی دارد. یعنی با تضعیف شرایط اجتماعی-فرهنگی در جامعه، آسیب‌های اجتماعی نیز گسترش پیدا می‌کند.  

المصادر:

1. Abdollahi, M (2006). Crime Prevention through Urban Land Use Planning (Case Study: Theft Crime in Zanjan City), MSc Thesis, Supervisor: Mohsen Kalantari, Department of Geography, Faculty of Human Sciences, Zanjan University, Zanjan. (in Persian)      


2. Adiban, S., Mohamadi, Z., Safarkhani, S (2016). Zanjan city statistics, Deputy of Planning and Development of Human Resources (Statistics Unit), Zanjan Municipality, Zanjan. (in Persian)


3. Ali akbari, E., Derakhshan, Sh (2014). Analysis of Spatial Patterns of Social Pathos in Urban Environments Case Study: District 5 of Metropolitan Area of Tehran, Geographical Researches of Urban Planning, 2(1), 49-72. (in Persian)       


4. Ali Pour, L., Shevichi, J., Shah Vali, Gh., Farajollahi, B (2015). Investigating the Factors Affecting the Marginalization in Ahvaz, Paper presented at the Third National Conference of Sociology and Social Sciences, Tehran. (in Persian)        


5. Aliber, M (2003). Chrinic poverty in South Africa: incidence, causes and policies, Journal of World Development, 31 (3): 473-490.


6. Atkinson, R; Buck, N and Kintrea, K (2010). Neighbourhoods and Poverty: Linking Place and Social Exclusion, In N. Buck, I. Gordon, A. Hardiding & I. Turok, Changing Cities-Rethinking Urban Competitiveness, Cohesion and Governance (154-171). Houndmills: Palgrave Macmillan publication.


7. Bahadori, A., Beik Mohamadi, H., Taghvaie, M (2017). Cultural and Social Pathology of Urban Problematic Textures (Case Study: Karaj Worn Textures), Journal of Spatial-Locative Researches, 2, 16-32. (in Persian)  


8. Bardi Ana Morad Nejan, R., Malekshahi, GH., Mohamadi, A (2014). Assessment of the Role of Informal Settlements in Spatial Disruption of Urban Structure (Case Study: Gonbadkavus City), Journal of Spatial Planning (Geography), 4(4), 65-86. (in Persian) 


9. Beckley, Amber L (2015). Deterrence versus Marginalization: Evidence from Immigrant Offending, Race and Justice, July 2015; vol. 5, 3: 278-300.


10. Caves W. Roger (2005). Encyclopedia of the city, published by Routledge.


11. Daviran, S., Meshkini, A., Kazemian, GH., Ali Abadi, Z (2011). Study of Intervention in Organizing Worn-Out and Inefficient Urban Textures by a Mixed Approach (Case Study: Zanjan Zeinabie Neighborhood), Journal of Research and Urban Planning, 2(7), 71-90. (in Persian) 


12. Delanty, Gerard (2003). Community, Routledge.


13. Ezazi, SH (2004). Society Structure and Violence against Women, Journal of Social Welfare, 14, 59-96. (in Persian) 


14. Firozi, M., Madanlou Joybari, M (2017). Social Pathos Analysis in Worn-out Neighborhoods, Case Study: District 3 of Sari, Journal of Geographical Space Processing, 7(24), 60-47. (in Persian)        


15. Gharakhlou, M., Mehdi, A., Mahdian, M (2012). An Investigation of Socio-Economic Indicators and their Impact on the Quality of Housing in Suburbs (Case Study: Sheikh Abad Suburbs of Qom), Journal of Geographical Perspective (Human Studies), 7(18), 18-41. (in Persian)            


16. Ghezelbash, S (2008). Physical abnormalities in informal settlements of cities and its impact on the occurrence of social abnormalities Case study: Bisim informal settlement in Zanjan, MSc thesis, Supervisor: Mohsen Kalantari, Department of Geography, Faculty of Human Sciences, University of Zanjan. (in Persian)              


17. Golpour, M (2017). Investigating and Analyzing the Factors Affecting the Escape of Girls, Chapar Publication, Tehran. (in Persian)              


18. Haliwal, g. S; Sangha, G. S. and Ralhan, P. K (2000). Fundamentals of Environmental science, Kalyani publisher, New Delhi.


19. Kalantari, M., Ghezelbash, S., Jabari, K (2010). The Impact of Bisim Informal Settlement in Shaping Spatial Patterns of Drug Trafficking in Zanjan, Journal of Social Security Studies, 21, 33-58. (in Persian)             


20. Malekian, A., Abdollahi, E., Yar Mohamad Tavasoki, M (2016). The Impact of Informal Settlements on the Sense of Social Security (Case Study: Yahya Abad Aran and Bidgol), Contemporary Sociology Research Quarterly, 5(9), 75-89. (in Persian)                    


21. McCord, E.S. and Ratcliffe J.H (2009). Intensity Value Analysis and the Criminogenic Effects of Land use Features on Local Crime Patterns, Crime Patterns and Analysis, 2 (1): 7, available at: www.jratcliffe.net/papers/McCord_Ratcliffe.


22. Meshkini, A., Sadeghi, Y., Akbari, M (2013). Housing Security, Key to Organizing Informal Settlements, Case Study: Tehran Metropolitan Area (Islamshahr, Nasimshahr and Golestan) and Karaj in Alborz Province, Journal of Geography and Environmental Planning, 50, 211-222. (in Persian)                   


23. Mirzad Zare, M (2015). The Impact of Marginalization on Social Pathos, Second National Conference on Architecture and Sustainable Urban Landscape, Electronic, International Institute of Architecture, Mehraz Shahr Urban Planning. (in Persian)                         


24. Mohseni, R. A (2015). City and its Socio-Economic Pathology, Case Study: Gorgan, Journal of Social Research, 8(29), 19-44. (in Persian)                


25. Mowat, Joan (2015). Towards a new conceptualization of marginalization, European Educational Research Journal, September 2015; vol. 14, 5: pp. 454-476. First published on June 19. 


26. Nasiri, M (2003). The Impact of Marginalization on crime rates in metropolises, Jungle Publications, Tehran. (in Persian)                           


27. Salehi Amiri, S., Khodaei, Z (2010). Characteristics and Consequences of Informal Settlement and Urban Marginalization, Case Study: Tehran Metropolis, Journal of Iranian Social Issues Study, 1(371514), 65-80. (in Persian)   


28. Sedigh Sarvestani, R (2017). Social Pathology (Sociology of Social Deviations), Samt Publication, Tehran. (in Persian)    


29. Smolka, M (2008). Informality and ponerty in Latin Amerian urban policies, In: Martine. G, et al. (Eds.), the New Global Frontier: Urbanization, Poverty, and Environment in the 21^st Century, Eathscan, London: 99-114.


30. Tak, T (2001).  City Center Security; Coventry and Nottingham Experience, Translated by: Ali Arab Dana, Organization of the Country Municipalities, 3 (34), Tehran.  


31. Tavasili, GH., Nuor Moradi, S (2012). A Sociological Study of the Causes of Widespread Social Patos in the Suburbs of Tehran Case Study: Chahar (Khak Sefid), Iranian Journal of Social Development Studies, 4(3), 79-65. (in Persian) 


32. Vatan Dost, A., Aria, Z., Mozafari, S (2015). Investigating the Relationship between Marginalization and Type of Drug Use in Mazandaran Province: Ahangar Region of Izad City, Second National Conference and First International Conference on Modern Research in Human Sciences, Institute of Idea Maker Viera Capital Managers, Tehran. (in Persian)                          


33. Zangi Abadi, A., Parhiz, F., Khayam Bashi, E (2015). Temporal-Locative Analysis of Social Pathos Related to Drugs (Case Study: District 12 of Tehran City), Strategic Researches of Security and Social Order, 4(9), 95-116. (in Persian.