بررسی معناداری رابطه جهت‌گیری مذهبی و شادکامی در بین شهروندان استفاده‌کننده از فضاهای عمومی شهری، نمونه موردی: شهر مشهد

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی رضا صادقی ¹ , الهه سادات موسوی سروینه باغی ² , زهرا پاستون ³

1 - عضو هیات علمی بخش شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس تهران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

تاريخ الإرسال : 30 الإثنين , ربيع الأول, 1439 تاريخ التأكيد : 01 الثلاثاء , محرم, 1440 تاريخ الإصدار : 13 الأحد , محرم, 1440

الکلمات المفتاحية: جهت‌گیری مذهبی, شادکامی, شهر مشهد, فضای عمومی شهری, حضورپذیری,

ملخص المقالة :

در بسیاری از مطالعات انجام شده در زمینه کیفیت فضاهای عمومی شهری، حضور شهروندان و چگونگی استفاده ایشان از فضاهای عمومی شهری به عنوان عامل مهم در موفقیت اینگونه فضا­ها معرفی شده است. مولفه­های محیطی و فردی بسیاری بر حضور شهروندان در فضاهای شهر تاثیرگذارند. در میان عوامل موثر بر حضور افراد در فضای عمومی شهری، دو مولفه شادکامی و جهت­گیری مذهبی بیشتر متاثر از بینش و جهان­بینی فرد می­باشند که در این پژوهش ارتباط میان این دو مولفه تحلیل شده­است. به این منظور، این پژوهش از روش تحقیق پیمایشی و پرسشنامه­های شادکامی آکسفورد (QHI) و پرسشنامه جهت­گیری مذهبی آلپورت(ROS)  (به عنوان ابزار جمع­آوری اطلاعات) استفاده کرده­است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان شهر مشهد بوده­اند که به شکلی در فضاهای عمومی این شهر حضور دارند و از اینگونه فضاها استفاده می­کنند. با توجه به نامشخص بودن تعداد جامعه آماری و بر اساس فرمول کوکران (با مقدار خطا 09/0) ، تعداد 120 نفر از جامعه آماری به عنوان گروه نمونه انتخاب شده­اند. همچنین روایی و پایایی پرسشنامه این تحقیق با استفاده از روش‌های اعتبار محتوا و آلفای کرونباخ (0.76) تایید شده­است. با توجه به توزیع نرمال داده­ها، جهت تبیین رابطه‌ دوسویه شادکامی و جهت­گیری مذهبی از آزمون­ همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از وجود رابطه مثبت دوطرفه بین متغیر شادکامی و متغیرهای جهت­گیری مذهبی بیرونی (332/0 r= و 01/0>p) و درونی (467/0 r= و 01/0>p) است. بدین معنی که در فضاهای عمومی شهری و در بین گروه­های مختلف حاضر در اینگونه فضاها، با افزایش میزان جهت­گیری مذهبی بیرونی و درونی شهروندان، میزان شادکامی ایشان نیز افزایش می­یابد و برعکس. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده و بر اساس مولفه­های شادکامی و جهت­گیری مذهبی، راهبردهای طراحی شهری موثر بر ارتقا حضور­پذیری فضاهای عمومی شهری گوناگون ارائه شده ­است.

المصادر:

1. آرگایل، مایکل (2001): روانشناسی شـادی، ترجمه: مسعود گوهـری انـارکـی، حمیدطـاهر نشاط دوست، حسن پالاهنگ و فاطمه بهرامی، انتشارات جهاد دانشگاه، اصفهان.


2. بهزادفر، مصطفی. ارسلان طهماسبی (1392): «شناسایی و ارزیابی مولفه های تاثیرگذار بر تعاملات اجتماعی تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان های شهری: نمونه مورد مطالعه سنندج»، باغ نظر، دوره 10، شماره 25، صص17- 28.


3. پایمر، سای (1392): آفرینش مرکز شهری سرزنده. ترجمه: مصطفی بهزادفر، امیر شکیبامنش، دانشگاه علم و صنعت، تهران.


4. پورمند، حسنعلی. محسن موسیوند (1389): «مجسمه سازی در فضاهای شهری»، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، شماره 44،صص 51- 58..


5. تیبالدز، فرانسیس (1387): شهرسازی شهروندگرا، ترجمه: محمد احمدی نژاد، نشر خاک، اصفهان.


6. جان بزرگی، مسعود (1386): «جهت گیری مذهبی و سلامت روان»، مجله پژوهشی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی شهید بهشتی، دوره31 ،شماره4،صص 345- 350.


7. جعفری، علیرضا (1388): «بررسی رابطه جهت گیری مذهبی (درونی – برونی) با شیوه های مقابله با استرس در دانشجویان»، علوم رفتاری، دوره 1، شماره1،صص 91- 114.


8. حیدری رفعت، ابوذر و علی عنایتی نوین فر (1389): «رابطه ی بین نگرش دینی و شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس»، روانشناسی و دین، شماره 12،صص 61- 72.


9.  خستو، مریم. نوید سعیدی رضوانی (1389): «عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری»، هویت شهر. سال چهارم، شماره6،صص 63- 74.


10. رفیعیان، مجتبی، علی اکبر تقوایی، مسعود خادمی و رجا علی پور (1391): «بررسی تطبیقی رویکردهای سنجش کیفیت در طراحی فضاهای عمومی شهری»، نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 4، صص 51- 43.


11. سامانی، قدسیه (1391): «راهبردهای طراحی و برنامه ریزی شهری در ارتقای حیات شبانه فضاهای شهری»، فصلنامه پنجره، سال چهارم، شماره 13،صص 39- 43.


12. شجاعی، دلارام و پروین پرتوی (1394): «عوامل موثر بر ایجاد و ارتقاء اجتماع پذیری در فضاهای عمومی با مقیاس های مختلف شهر تهران (نمونه موردی: فضاهای عمومی دو محله و یک ناحیه در منطقه 7 تهران)»، باغ نظر، دوره 12، شماره 34،صص 108- 93.


13. صالحی، لیلی، لاله سلیمانی زاده، سید عباس باقری یزدی و عباس عباس زاده (1386): «رابطه بین اعتقادهای مذهبی و منبع کنترل با سلامت روان در دانشجویان»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال یازدهم، شماره1،صص 50- 55.


14. کاشانی جو، خشایار. (1389): «بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری»، هویت شهر، شماره 6، صص 95- 106.


15. کشاورز، امیر و محبوبه وفاییان (1385)، «بررسی عوامل تاثیر گذار بر میزان شادکامی»، روان‌شناسی کاربردی، دوره 2، شماره5،صص 51- 62.


16. گل، یان و برجیت سوار (1394): چگونه زندگی همگانی را مطالعه کنیم، ترجمه: مصطفی بهزادفر، محمد رضایی ندوشن، احمد رضایی ندوشن، موسسه علم معمار رویال، تهران.


17. مدنی پور، علی (1387): طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرایندی اجتماعی – مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی، شرکت پردازش و برنامه ریزی، تهران.


18. میرشاه جعفری، ابراهیم، محمدرضا عابدی و هدایت الله دریکوندی (1381): «شادمانی و عوامل موثر بر آن. تازه های علوم شناختی»، سال چهارم، شماره 3،صص 50- 58.


19. وحدت، سلمان و حسن سجاد زاده (1395): «نقش منظر فضاهای شهری در میزان «حس تعلق به مکان» از دیدگاه شهروندان (نمونه موردی: میدان های شهری همدان) »، نگرش های نو در جغرافیای انسانی، شماره 30، صص63- 84.


20. Argyle, M. and P. Hills, (2000): Religious Experiences and Their Relations With Happiness and Personality. The International Journal for the Psychology of Religion, 10(3), PP: 157-172.


21. Aghili, M, and G. Venkatesh Kumar, (2008): Relationship between Religious Attitude and Happiness among Professional Employees. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 34, PP: 66- 69.


22. Abarghouei. M, and M.H. Sorbi, M.R. Abarghouei, R.Bidaki, (2016): The Relationship between Religious Coping Strategies and Happiness with Meaning in Life in Blind People. Global journal of health science, 9 (1). PP:130- 137.


23. Bolourchi, M. and M. Bolourchi, (2017): Interaction between Fluid Urban Spaces and Reduction of Vulnerability to Risks and Threats in Urban Crises, Journal of Sustainable Development, 10 (2), pp: 143- 154.


24. Darvyri, P. and M. Galanakis , A.G. Avgoustidis, N.Pateraki, S. Vasdekis, Ch.Darviri, (2014): The Revised Intrinsic/Extrinsic Religious Orientation Scale in a Sample of Attica’s Inhabitants, Psychology, 5, PP: 1557-1567.


25. Gehl, J ,(1987): Life Between Buildings: Using Public Space, translated by Jo Koch, Van Nostrand Reinhold, New York.


26. J. Francis, L. H.G. Ziebertz. Ch.Alan Lewis, (2003): The Relationship Between Religion and Happiness Among German Students. Pastoral Psychology, 5 (4).PP: 273- 281.


27. J. Sillick1, W.,  A. Stevens, B., & Cathcart, S, (2016): Religiosity and happiness: A comparison of the happiness levels between the religious and the nonreligious, The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), PP:115-127.


28. KA, Lestan. Eržen I, Golobič M, (2014): The role of open space in urban neighbourhoods for health-related lifestyle, Environ Res Public Health, 11 (6), PP:6547- 6570.


29. Khakpour, A and S.Sabouri, M.Harirchian, (2017): Analysis of Effective Factors on Presence of Citizens in Urban Spaces, Case Study: Towhid Square in Tehran, Journal of Sustainable Development, 10(3), PP: 35- 45.


30. Kim, D, (2007): A compared testifying for the conceptual relation model about happiness and religious attitudes. Korean Journal of Health Psychology. 12(2), PP: 347- 365.


31. Lewis, Ch. A and Sh.Mary Cruise, (2006): Religion and happiness: Consensus, contradictions, comments and concerns. Mental Health, Religion & Culture, 9 (3), PP: 213- 225.


32. M. Poloma and M. Brian,  F. Pendleton, (1990): Religious domains and general well-being, 22(3), PP:255- 276.


33. Mazumdar, Sh and S.Mazumdar, (2004): Religion and place attachment: A study of sacred places, Journal of Environmental Psychology, 24, PP: 385- 397.


34. O. Wheeler, J, (2007): Social Interactions in Urban Places,  Journal of Geography, 70 (4), PP: 200- 203.


35. Modabber, M.H. and M. Noroozi, M.H. Davami, H.Zabetian, H.Hakimelahi, M. S Sanie, A.Sapidkar, A.Yusef, A. Sotoodeh Jahromi, A. Madani. (2016): Affecting Factor on Religion and Happiness in Medical Students, Journal of Novel Applied Sciences, 5(4), PP:105- 108.


36. N. Dember and W. Stephanie, H. Martin, M.K. Hummer, S.R. Howe, R.S. Melton, (1989): The measurement of optimism and pessimism, Current psychology, Vol 8 (2), PP:102- 119.


37. Pakzad, J, (2010): Development of thoughts in Urbanism, first - third vol, Tehran, Armanshahr Publication.


38. Paumier, C, (2007): Creating a Vibrant City Center, (ULI) Urban Land Institute, Washington, D.C.


39. Rezazadeh, R and M.Mohammadi, (2013): Responsive Urban Space Special Need Group (Women), Case study: Chizar Neighborhood Space, Tehran, Iran, International Journal of Architecture & Urban Planning, 23(1), PP: 64-73.


40. Sapmaz, F and M.Yıldırım, P.Topçuoğlu, D.Nalbant. U.Sızır, (2016): Gratitude, Forgiveness and Humility as Predictors of Subjective Well-being among University Students, International Online Journal of Educational Sciences, 8 (1), PP: 38-47.


41. Soltanian, F and A,Mohammadi, (2015): Study of characteristics of urban public open spaces based on social interaction (Case study: Salavatabad’s 3-kilometer route), European Online Journal of Natural and Social Sciences,4(3), PP: 553-564.


42. Underwood, C.G and J.Teresi, (2002): The daily spiritual experience scale: Development, theoretical description, reliability exploratory factor analysis and preliminary construct, Annals of Behavioral Medicine, 24 (1), PP: 22- 33.


43. Yazdanfar, A and S.Ghaemmaghami, P. Ahmadpour, (2013): Applying design ideas to promote security of urban spaces, International Journal of Architecture and Urban Development, 4(1), PP: 51- 62.