ارزیابی میزان تحقق چشم‌انداز و اهداف برنامه 5 ساله راهبردی عملیاتی شهر شیراز (سال‌های 1397-1392)
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریغلامحسین رهبرنیا 1 , نوید سعیدی رضوانی 2 , فریبرز دولت آبادی 3
1 - - گروه شهرسازی، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.
2 - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.
3 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شیراز, چشم انداز, برنامه 5 ساله, برنامه راهبردی عملیاتی,
ملخص المقالة :
چکیده
مقدمه: توجه روزافزون به امر برنامه‌ریزی و لزوم توجه به چالش‌های پیشرو، از ضرورتهای اصلی جوامع امروزی است، ارزیابی و پایش برنامه راهبردی به‌عنوان بخش منطقی و حلقه‌ای از زنجیره برنامه‌ریزی برای بازخورد عملکرد بشمار می‌آید. از آنجا که جوهر و عنصر محور برنامه‌ریزی «تعهد و مسئولیت» است، ضرورت دست‌یابی به شناختی دقیق از میزان واقعی عمل بر این تعهدات اجتناب‌ناپذیر است. بر این اساس این پژوهش در تلاش است میزان تحقق اهداف و چشم‌اندازهای برنامه راهبری عملیاتی شهر شیراز طی سال‌های 1397-1392 را مشخص کند. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی-تحلیلی است.
روش: گردآوری داده‌های پژوهش نیز با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه‌ای و پرسش‌نامه که توسط 30 متخصص و کارشناس حوزه شهری تکمیل شده، گردآوری‌شده است. هم‌چنین، از روش میانگین وزنی و تحلیل عاملی برای تحلیل ارزیابی میزان تحقق چشم‌اندازها و اهداف برنامه 5 ساله راهبردی_عملیاتی شهر شیراز استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد میانگین وزنی همه چشم‌اندازهای شهر شیراز در افق طرح، بالاتر از حد متوسط قرار دارد؛ میزان تحقق‌پذیری چشم‌انداز محور اجتماعی و فرهنگی در بخش گردشگری با میانگین وزنی 8/6 و محور مدیریت شهری در بخش فناوری با میانگین وزنی 8/6 نسبت به سایر محورهای چشم‌انداز شهر شیراز در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارد. ازجمله مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در عدم تحقق اهداف برنامه، نداشتن توجه کافی به ویژگی‌های اجتماعات محلی و نیازهای آن‌ها، ناپیوستگی میان مراحل گوناگون برنامه‌ریزی، توجه نکردن به زمان‌بندی برنامه‌ها، انعطاف‌نا‌پذیری برخی از محورهای برنامه، ناپایداری درآمدی شهرداری و ... است.
نتیجه گیری: درنهایت، با استفاده از مدل تحلیل عاملی، 5 عامل مؤثر در تحقق چشم‌اندازها و اهداف برنامه راهبردی و عملیاتی شهر شیراز مشخص شد. ازجمله مهم‌ترین پیشنهاد ارائه‌شده در این پژوهش برای افزایش تحقق‌پذیری برنامه‌های آینده، می‌توان به برقراری ارتباط منسجم بین قسمت‌های گوناگون برنامه، به‌‌گونه‌ای‌که چشم‌اندازها و اهداف گوناگون برنامه، یکدیگر را پوشش دهد اشاره کرد.
1- Bahrami, H., Naderi Khorshidi, A., & Taghi Kasiri, N. (2010). causes and nature of strategic planning and review of its common patterns, Bimonthly Quarterly of Police for Human Development, Volume 7, No. 33, pp. 11-32. (In Persian).
2- Berke, P., & French, S. (1994). The Influence of State Planning Mandates on Local Plan Quality. Journal of Planning Education and Research, 13(4), 237-250.
3- Berke, P., & Godschalk, D. (2009). Searching for the good plan: A meta-analysis of plan quality studies. Journal of Planning Literature, 23(3), 227-240.
4- Bryson, John M., Lauren Hamilton, Edwards, & David M. Van Slyke. (2018). Getting Strategic about Strategic Planning Research. Public Management Review 20(3): 317–39.
5- Bunnell, G., & Jepson Jr, E. J. (2011). The effect of mandated planning on plan quality: a fresh look at what makes “a good plan”. Journal of the American Planning Association, 77(4), 338-353.
6- Dias, H. D., & Wickramanayak, W. E. (1989). Rural Development Planning Textbook. Trans: Nasser Farid, Tehran Ministry of Jihad Sazandegi, Center for Research and Study of Rural Issues. (In Persian).
7- Dorostkar, E. (2010). The impact of suppliers' strategic planning on the success of small industries. Amirkabir Entrepreneurs, (58), 22-24. (In Persian).
8- Elyas Zadeh Moghaddam, N. (2011). Investigation and Feasibility Study of Replacing the Structural-Strategic Planning Model with the Comprehensive Urban Planning Model in Iran: A Comparative Study. Armanshahr Architecture and Urban Planning, 4 (6), 35-48. (In Persian).
9- Ghorbani, R. (1995). "Evaluation of Urmia Master Plan", Center for Urban Planning Studies of the Ministry of Interior, Tehran. (In Persian).
10- Golkar, K. (2005). City-Neighborhood Perspective: Propose a conceptual framework for formulating a perspective statement. Fine Arts, (24), 25-36. (In Persian).
11- Hosseini Dehaghani, Mehdi, Basirat, Meysam. (2017). evaluating the quality of comprehensive urban plans with an integrated approach of ISM and ANP (Case study: Poladshahr comprehensive review plan (approved in 2011)). Scientific Journal of Land Logistics, 9 (2), 245-274. Doi: 10.22059/ jtcp.2017.231042.669704. (In Persian).
12- Infrastructure and Production Affairs Commission of the Expediency Discernment Council (2009). Research of the Infrastructure and Production Affairs Commission of the Expediency Discernment Council, 10-13. (In Persian).
13- Kabir, Z., & Morgan, R. K. (2020). Strategic environmental assessment of urban plans in New Zealand: current practice and future directions. Journal of Environmental Planning and Management, 1-24.
14- Kabir, Z., Momtaz, S., & Morgan, R. (2020). Strategic environmental assessment of urban plans in Australia: the case study of Melbourne Urban Extension Plan. Impact Assessment and Project Appraisal, 1-14.
15- Laurian, L., Walker, M., & Crawford, J., (2017). Implementing environmental sustainability in local government: the impacts of framing, agency culture, and structure in US cities and counties. Int. J. Publ. Adm. 40, 270–283. https://doi.org/10.1080/01900692.2015.1107738.
16- Liddle, J., Smith-Conway, E. R., Baker, R., Angwin, A. J., Gallois, C., Copland, D. A., & Chenery, H. J. (2012). Memory and communication support strategies in dementia: Effect of a training program for informal caregivers. International Psychogeriatrics, 24(12), 19-27.
17- Maleki, J. (2010). An introduction to city development strategy (CDS), advantages and problems. In 2nd conference on city management and planning, Mashhad. [In Persian]. Martindale, Tiffany, P. E2013: Planning, Monitoring, Evaluation and Learning Program, Engineers Without Borders USA, p 1-31.
18- Mobini Dehkordi, A., & Salmanpur Khoyi, M. (2006). An introduction to strategic and operational planning. Yas Journal of Strategy, 2 (6), 187-202. (In Persian).
19- Oliveira, V., & Pinho, P. (2009). Evaluating Plans, Processes and Results. Planning Theory & Practice, 10(1), 35 – 63.
20- Oliveira, V., & Pinho, P. (2011). Bridging the gap between planning evaluation and programme evaluation: the contribution of the PPR methodology. Evaluation 17, 293–307. https://doi.org/10.1177/1356389011411686.
21- Rostami, M. H., Amanpour, S., Karami, M., & Ramenjad, S. A. M. (2016). measuring citizens' satisfaction with the performance of the municipality in the field of municipal services (Case study: Dorud city). Journal of Urban Research and Planning, 6 (21), 35-50. (In Persian).
22- Saeedi Rezvani, N. (2011). CD of the training courses of the Iranian Society of Urban Engineers, first collection, Tehran. (In Persian).
23- Shiraz Municipality, (2013). Five-year plan for Shiraz Municipality (2013-2017), Deputy of Planning, Budget and Plan Management. (In Persian).
24- Stevens, M. (2013). Evaluating the Quality of Official Community Plans in Southern British Columbia. Journal of Planning Education and Research, 33(4), 471–490.
25- Stevens, M., Lyles, W., & Berke, P. (2014). Measuring and Reporting Intercoder Reliability in Plan Quality Evaluation Research. Journal of Planning Education and Research, 34(1), 77–93.
26- Tong, Zhong, & Zhang, Qiuwen. (2016). Urban Planning Implementation Evaluation: A Multilevel Fuzzy Comprehensive Evaluation Approach. Journal of The Open Civil Engineering Journal, vol 10, 200-211.
27- Urban Planning and Design Standards of the American Urban Development Association (2011), Trans: R. Yousefi, F. Ghorbanipour, M. Behzadfar, M. Mansoorian, Azarakhsh Publications, Tehran. (In Persian).
_||_