بررسی روند ادغام و هضم روستاهای پیراشهری در فرایند توسعه کلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار GIS
الموضوعات :
فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
احمدعلی خرم بخت
1
1 - استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
تاريخ الإرسال : 20 الأحد , شعبان, 1439
تاريخ التأكيد : 27 الجمعة , ذو الحجة, 1439
تاريخ الإصدار : 13 الأحد , محرم, 1440
الکلمات المفتاحية:
سیستم اطلاعات جغرافیایی,
توسعه شهری,
GIS,
تهران,
روستاهای پیراشهری,
ملخص المقالة :
شهرها بر نواحی روستایی پیرامون خود تاثیرات ژرفی می‌گذارند که در ابعاد گوناگون محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نمود می‌یابد. از جمله پیامدهای عمده شهرنشینی شتابان گسترش فضایی شهرها و ادغام روستاها و اراضی پیرامونی آنهاست. گسترش شتابان شهرها و رشد فیزیکی ناموزون آنها موجب هضم روستاها و اراضی پیرامونی آنها، تبدیل بی رویه اراضی کشاورزی و تخریب منابع زیستمحیطی شده است. این وضعیت در کلانشهرها نمود گسترده‌تری داشته است. از این رو، تحقیق حاضر به بررسی روند هضم روستاهای پیراشهری در شهر تهران پرداخته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و روش جمعآوری اطلاعات روش اسنادی و میدانی است. هدف این پژوهش تعیین روند هضم روستاهای پیرامون شهر تهران با استفاده از فن سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی است. دادههای تحقیق حاضر شامل تصاویر ماهوارهای لندست در یک دوره سی ساله، در مقاطع زمانی 1984، 1994، 2004 و 2014 میباشد که در محیط نرم‌افزار ArcGIS و ENVI مورد تحلیل و طبقهبندی قرار گرفتهاند. نتایج تحقیق حاکی از هضم تعداد زیادی از روستاها در بافت فیزیکی تهران میباشد، به گونهای که در طی سالهای 1984 تا 1994 جمعاً 16 روستا در بافت شهر ادغام شده اند. اما تا سال 2014 این تعداد به 100 روستا افزایش یافته است. این روند رشد شهری نشاندهنده رشد سریع و روزافزون جمعیت تهران بوده، و شدت ساختوساز در دوره سی ساله مطالعه را نمایان میسازد.
المصادر:
پورطاهری، مهدی، رکنالدینافتخاری، عبدالرضا، مهدیپور روشن، لیلا، انزایی، الهه(1393) : ارزیابی الگوی روابط ارگانیک و غیرارگانیک روستایی- شهری در روستاهای پیراشهری؛ مطالعه موردی روستاهای پیرامون شهر بابل، فصلنامه پژوهش و برنامهریزی روستایی، سال 3، شماره 8، صص 36-25.
جلالیان، حمید، ضیاییان، پرویز، دارویی، پرستو، کریمی، خدیجه(1392): تحلیل خزش شهری و تحولات کاربری اراضی(مطالعات تطبیقی شهرهای ارومیه و اصفهان)، فصلنامه برنامه ریزی کالبدی فضایی، سال دوم، شماره چهارم، صص 98-73 .
خالدی، شهریار، اربابی، آزاده، خالدی، شاهین(1390) : نگرشی بر ویژگیهای جغرافیایی شهر تهران با تاکید بر آب و هواهای آن، نخستین همایش ملی آرمانشهر ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، بهمنماه 1390.
دانشپور، زهره (1385): تحلیل نابرابری فضایی در محیط‌های پیراشهری؛ کوششی در استفاده از رهیافت برنامهریزی و مدیریت راهبردی درتهران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 28، صص 14-5
ساعی، علی(1386): روش تحقیق در علوم اجتماعی(با رهیافت عقلانیت انتقادی)، نشر سمت، تهران.
سایت مرکز آمار ایران به نشانی www.amar.org.ir
عبادی، بایرام، قرشیمیناآباد، محمدباسط، مولائیهشجین، نصرالله(1394) : تحلیل روند تغییرات کارکردی در سکونتگاههای روستایی جنوب غربی کلانشهر تهران، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، سال دهم، شماره 33، صص 75-59.
غفاری، غلامرضا(1388): منطق پژوهش تطبیقی، مجله مطالعات اجتماعی ایران، سال 3، شماره8، ، صص99-114.
فیروزنیا، قدیر، موسیکاظمی، سیدمهدی، صادقیطاهری، اعظم(1390) : تحلیل تأثیر فاصله در میزان ادغام روستاهای الحاقی به شهر(مطالعه موردی: روستاهای الحاقی در شهر کاشان)، مجله پژوهشهای روستایی، سال دوم، شماره چهارم، صص 151-123 .
قادرمزی حامد(1390) : گسترش فضایی شهر و تغییر کاربری زمین در روستاهای پیرامونی شهرسنندج طی دوره 1387-1355، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 1، شماره 1، صص76-61.
قربانی، جواد، رحمانی، بیژن(1394) : تأثیر گسترش فیزیکی شهر سلطانیه بر روستاهای پیرامونی، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا ومحیط زیست پاک، 1394 .
نواییتورانی، آزاده، عادلینیا، محمد(1383) : مقدمهای بر GIS و آشنایی با نرم افزار ArcView ، انتشارات موسسه فرهنگی هنری دیباگران، تهران.
هاکسلد، ویلیام (1380): مقدمهای بر سیستم اطلاعات جغرافیای شهری، برگردان فرشاد نوریان، مرکز اطلاعات جغرافیایی شهر تهران .
هرائینی مصطفی، انبارلو، مسعود، و اجاق، عقیل(1395) : خزش شهری و اثرات آن بر تغییرات کاربری اراضی کشاورزی؛ مطالعه موردی: شهرستان خمین در 30 سال اخیر، اولین همایش بینالمللی اقتصاد شهری بارویکرد اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل، اردیبهشت 1395، صص 937-929 .
15. Antrop (2000) : Land Use Changes: Economic, Social, and Environmental Impacts, Choices and the Agricultural & Applied Economics Association, 4th Quarter 2008, 23(4), pp. 6-10
16. Hantrais, Linda (2009) International Comparative Research, New York: Palgrave.
17. Kaya. S, Curran, P.J.)2006( : Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area, international journal of applied earth observation and geoinformation 8, 18-25.
18. Lee, J. and J. C. Thill (1991) : Short-listing methods for retail site selection with GIS, Proceedings, International Conference of GIS/LIS'91, 2: 972-981.
19. Vegonchi voo (2008) : Peri-urbanisation in Europe Towards European Policies to Sustain Urban-Rural Futures, A Synthesis Report, University of Copenhagen, Academic Books Life Sciences, Copenhagen, ISBN: 978 - 87-7903-534-8 .
20. Meiyappen, P., Dalton, M., O’Neill, B. & Jain, AK (2013). Spatial Modeling of agricultural land-use change at global scale, American Geophysical Union (AGU) fall meeting, San Francisco, CA, December
21. Musel, P., Dalton, M., zegaveski B. & Jain, AK (1999) : Spatial Modeling of agricultural land-use change at global scale, American Geophysical Union (AGU) fall meeting, San Francisco, CA, December
22. pensuk, Anisara and Shrestha, Rajendra P. (2008) : Effect of Land Use Change on Rural Livelihoods: A Case Study of Phatthalung Watershed, Southern Thailand, GMSARN International Conference on Sustainable Development: Challenges and Opportunities for GMS 12-14.
23. Piorr, Annette; Ravetz, Joe & Tosics, Ivan (2007) : Peri-urbanisation in Europe Towards European Policies to Sustain Urban-Rural Futures, A Synthesis Report, University of Copenhagen, Academic Books Life Sciences, Copenhagen, ISBN: 978-87-7903-534-8.
Smelser, Neil. J. (2003) "On Comparative Analysis , Interdisciplinarity and Internationalization in Sociology", International Sociology, 18(4): 643-657.
_||_
