تحلیل الگوی خلوت گزینی در فضاهای باز شهری (نمونه موردی: پارک جنت در شهر شیراز)
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریزهره نادریان 1 , علی اکبر حیدری 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - دانشیار معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
الکلمات المفتاحية: شیراز, اوقات فراغت, خلوت فردی, خلوت جمعی, پارک جنت,
ملخص المقالة :
فرآیند تنظیم خلوت علاوه بر ویژگی‌های فردی، به عوامل محیطی نیز وابسته است و محیط پیرامون فرد میتواند زمینه‌ساز نمودهای مختلف خلوت فردی و جمعی باشد. پارکها به عنوان مکانی جهت گذارن اوقات فراغت، میتواند تا حد زیادی بستر مناسبی برای بروز خلوت در یک فضای جمعی باشند. بر همین اساس پژوهش حاضر با انتخاب یک پارک شهری در کلانشهر شیراز به عنوان نمونه موردی، سعی در بررسی ابعاد مختلف الگوهای وقوع خلوت در این فضا و چگونگی تاثیر آن بر ارتقا اوقات فراغت استفاده کنندگان دارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، شناسایی انواع الگوهای تحقق خلوت در فضاهای باز شهری و عوامل مؤثر بر بروز آنها و نیز بررسی ارتباط آن بر اوقات فراغت استفاده کنندگان از این فضاها است. روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی از روشهای کمی و کیفی است که در قالب پیمایش میدانی و نیز مشاهده و مصاحبه با استفاده کنندگان از پارک به گردآوری اطلاعات پرداخته است. به منظور شناسایی الگوهای خلوت‌گزینی در فضای عمومی، روشی جدید مبتنی بر مشاهده و ثبت الگوها از طریق تکنیک نقشه‌برداری رفتاری بکار گرفته است. این روش به تفکیک جنسیت به ثبت الگوهای خلوت در محیط پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که خلوت در پارک در قالب دو الگوی فردی و جمعی نمود می‌یابد. بعد انسانی و به ویژه سن و جنس افراد در خلوت آنها بیشترین تأثیر را داشتند و بیشترین نمودهای خلوت شامل بازی کردن، نشستن روی زمین (چمن) و نشستن درون آلاچیق با تکنیک نقشه برداری رفتاری ثبت گردیدند. بروز الگوی خلوت فردی با انجام رفتارهایی چون مطالعه کردن، تماشای طبیعت، تماشای افراد و مواردی از این دست همراه است و خلوت جمعی نیز با رفتارهایی چون دوهم نشینی خانوادگی و دوستانه، ملافات با دوستان و صحبت با آنها نمود می‌یابد.
1-Al Moqrin, A. J. A. (2016). Children’s Conformity: The Child's Age and Level of Privacy. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences , 4(6), 188-193. doi:10.5923/j.ijpbs.20160604.02
2-Altman, I. (1976). A conceptual analysis. Environment and behavior, 8(1), 7-29.
3-Ayala-Azcárraga, C., Diaz, D., & Zambrano, L. (2019). Characteristics of urban parks and their relation to user well-being. Landscape and urban planning, 189, 27-35.
4-Brown, G., Rhodes, J., & Dade, M. (2018). An evaluation of participatory mapping methods to assess urban park benefits. Landscape and urban planning, 178, 18-31.
5-Cheung, P. K., & Jim, C. Y. (2019). Differential cooling effects of landscape parameters in humid-subtropical urban parks. Landscape and urban planning, 192, 103651.
6-Davis, S.F. & Palladino, J. J (1997), Psychology. Prentice-Hall Inc. New Jersey U.S.A.
7-Foddy, W. (1984). A critical evaluation of Altman's definition of privacy as a dialectical process.
8-Gifford, R. (2002). Environmental psychology: principles and practices, Colville, WA: optimal books.
9-Hallak, M. E. (2002). Privacy Patterns in Homes of Middle-Class Shaamy Immigrants in Montreal. Paper presented at the ARCC Conference Repository.
10-Hatchison, R. (2010). Ensyclopedia of urban studies. Loss Angels, Londen, AAGE Publications, Inc.
11-kazemi, m., & Soheili, J. (2019). Effects of Architectural Components on the Satisfaction Rate of Residents with Different Ages and Genders in Relation to Privacy (Case Study: a Residential Complex in Tabriz). International Journal of Architecture and Urban Development, 9(3), 39-50.
12-Kim, D., & Jin, J. (2018). Does happiness data say urban parks are worth it? Landscape and urban planning, 178, 1-11.
13-kowaltowski, D., & Pina, s., & Barros, R. (2006). architectural design analysis as a strategy for people environment studies: finding spaces that work proceeding (CD) of 19th IAPS conference, international association for people environment studies, Alexandria, egypt, p 1-6.
14-Lang, J. (1987). creating atchitectural theory : the role of the behavioral sciences in environmental design, Van Nostrand Reinhold , New York.
15-Laurence, G. A., Fried, Y., & Slowik, L. H. (2013). “My space”: A moderated mediation model of the effect of architectural and experienced privacy and workspace personalization on emotional exhaustion at work. Journal of Environmental psychology, 36, 144-152.
16-Marshall, N.J., (1972) Privacy and environment. Human ecology,. 1(2): p. 93-110.
17-Matsuoka, R. H., & Kaplan, R. (2008). People needs in the urban landscape: analysis of landscape and urban planning contributions. Landscape and urban planning, 84(1), 7-19
18-Margulis, S. T. (2003). On the status and contribution of Westin's and Altman's theories of privacy. Journal of Social Issues, 59(2), 411-429.
19-Mohammad Niay Gharaeiy, F., & Rafieian, M. (2013). Investigating Cross-Cultural Differences in the Privacy Regulation and Perception of Crowding (Northern and Kurdish Women in Iran). International Journal of Architecture and Urban Development, 3(4), 41-46.
20-Namazian, A. and A. Mehdipour (2013), Psychological demands of the built environment, privacy, personal space and territory in architecture. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences,. 3(4): p. 109-113.
21-Newell, P. B. (1998). A cross-cultural comparison of privacy definitions and functions: A systems approach. Journal of Environmental psychology, 18(4), 357-371.
22-Ondia, E. P. (2019). Addressing the Dilema Between Collaboration and Privacy in Coworking Spaces. International Journal of Architecture and Urban Development, 9(3), 5-10.
23-parsaee, M., & karimi, b., (2014). space and place component s anlyseis based on semiology approche in residential architecture: the case study of traditional city of bushehr, iran, HBRC journal.
24-Pedersen, D. M. (1999). Model for types of privacy by privacy functions. Journal of Environmental psychology, 19(4), 397-405.
25-Qeidi, S., Motedayen, H., & Cheshmehghasbani, M. (2019). A study on the role of the landscape design with the approach of solving the limitations of use for women in the coastal areas in Iran as an Islamic country. International Journal of Architecture and Urban Development, 9(3), 51-60.
26-Rapaport, A. (1972). Some perespective on human use and organization of space, Australian association of social anthropologists, Melborn, Australia, May.
27-Ramezani, S., & Hamidi, S. (2010). Privacy and social interaction in traditional towns to contemporary urban design in Iran. American Journal of Engineering and Applied Sciences, 3(3), 501-508.
28-Rigolon, A., Browning, M., & Jennings, V. (2018). Inequities in the quality of urban park systems: An environmental justice investigation of cities in the United States. Landscape and Urban Planning, 178, 156-169.
29-Rapaport, A. (1977). Human aspect of urban forms: toward a man- environment approach to urban form and design, pergamon press, new york, us.
30-Thompson, C. W., Aspinall, P., & Bell, S. (2010). Innovative approaches to researching landscape and health: open space: people space 2: Routledge.
31-Weber, C. (2018). Privacy Fit in Open-Plan Offices: Its Appraisal, Associated Outcomes & Contextual Factors. University of Surrey,
32-Wollman, N., Kelly, B. M., & Bordens, K. S. (1994). Environmental and Intrapersonal Predictors of Reactions to Potential Territorial Intrusions in the Workplace. Environment and Behavior, 26(2), 179-194. doi:doi:10.1177/00139165940260020
33-Zhang, S., & Zhou, W. (2018). Recreational visits to urban parks and factors affecting park visits: Evidence from geotagged social media data. Landscape and urban planning, 180, 27-35
_||_