ارزیابی و طبقه‌بندی زیرساخت‌های بیمارستانی در مراکز شهری با تأکید بر پدافند غیرعامل، مورد: بیمارستان شهید بهشتی شهر قم

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محسن کاملی ¹ (آزاد قم)
منا نبوی ² (استادیار گروه معماری واحد کاشان)
حسن حسینی امینی ³ (سازمان پدافند)

تاريخ الإرسال : 08 السبت , صفر, 1439 تاريخ التأكيد : 13 الخميس , ذو القعدة, 1439 تاريخ الإصدار : 08 الجمعة , شوال, 1439

الکلمات المفتاحية: پدافند غیرعامل, تهدید زیر ساخت, دارایی, بیمارستان, ‌قم,

ملخص المقالة :

        امروزه با استفاده از برنامه­های جامع مدیریت بحران می­توان با بکارگیری اقدامات مؤثر همراه با طرح­های کاربردی و حتی الامکان کم هزینه و چندمنظوره در مرحله آمادگی قبل از بحران، به میزان زیادی از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از خطرات کاست. از مهم­ترین این تمهیدات بکارگیری اصول پدافند غیرعامل به عنوان راهکاری جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات مختلف و افزایش کارایی پس از وقوع خطر است که باید در سطوح مختلف برنامه­ریزی منطقه­ای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد. هدف اصلی این پژوهش آسیب شناسی یکی از کاربری های مهم و حیاتی شهرها در زمان بحران ها یعنی مرکز درمانی و بیمارستان ها، از طریق ارزیابی و طبقه­بندی زیرساخت های بیمارستان شهید بهشتی قم است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و از فن مشاهده و مصاحبه، اطلاعات میدانی جمع­آوری شده است. به طوری­که طبقه­بندی زیرساخت براساس تهدیدات مبنا و ماتریس تهدید دارایی در آن صورت خواهد پذیرفت. نتایج حاکی از آن دارد که بعد از حمله بوسیله موشک که بیشترین آسیب جدی را به بیمارستان وارد می کند، شایع­ترین حملات تروریستی، بمب­گذاری با استفاده خودرو است. با توجه به شناسایی دارایی­های با اهمیت زیرساخت ها و محل استقرار هریک از آنها در طبقات ساختمان و تعیین تهدید مبنا هر دارایی و الویت بندی طبقات ساختمان نشان می­دهد که طبقه زیرزمین که شامل فضاهای انبار، موتورخانه، منبع آب، هواساز و غذا خوری و... می­باشد در معرض خطر بیشتری بوده و نیاز به حفاظت بیشتری دارد. پس از آن طبقه همکف بیمارستان شهید بهشتی رتبه دوم را از نظر میزان تهدیدات کسب نموده و در آخر نیز طبقات اول، سوم، چهارم،‌پنجم و ششم که بخش های بستری در‌ آن قرار دارد کمترین میزان تهدید را از آن خود نموده است.

المصادر:

1. اسکندری، حمید (1389): فرهنگ اصلاحات پدافند غیرعامل، بوستان حمید، تهران.


2. پیری، حسن و حسن نژاد، حامد و اکبر فخرآبادی، مهدی (1395): اولویت بندی بیمارستان ها جهت مدیریت ساخت آنها در برابر تهدیدات انسان ساخت، فصلنامه تخصصی مهندسی و مدیریت ساخت، سال اول، شماره اول، بهار، تهران، ص 35.


3. حسینی امینی، حسن، اسدی، صالح، برنافر، مهدی (1389): ارزیابی ساختار شهر لنگرود جهت برنامه ریزی پدافند غیرعامل، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 15،شماره 18، تهران، صص129-149.


4. جلالی فراهانی، غلامرضا (1391): مقدمه ای بر روش و مدل، برآورد تهدیدات در پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران.


5. جلالی، غلامرضا، شمسایی زفرقندی، فتح اله، غضنفری، مصطفی، قنبری نسب، علی (1392): تععین و رتبه بندی تهدیدات انسان ساخت عمدی در اجزای اصلی ایستگاه های مترو، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، شماره چهارم،تهران، ص5.


6. حسینی، سیدهادی، صدیقی، ابوالفضل، حسینی امینی، حسن (1393): آسیب شناسی بیمارستانهای شهر مشهد با تاکید یر پدافند غیرعامل مطالعه موردی: بیمارستانهای رضوی و امام رضا(ع)، سال 12، شماره 42، تهران، ص 215.


7. صالح نسب، ابوذر، کلانتری خلیل آبادی، حسین، پیوسته گر، یعقوب (1397): شناسایی و ارزیابی تهدیدات در زیرساخت های حیاتی شهرها  با رویکرد دفاع غیرعامل (نمونه موردی:منطقه  6 شهر تهران)، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، شماره 32.


8. 8.       زیاری، کرامت اله (1393): مکتب­ها، نظریه ها و مدلهای برنامه و برنامه­ریزی منطقه ای، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران.


9. سازمان پدافند غیرعامل کشور (1391): تهدیدات و نحوه بررسی و ارزیابی آنها، تهران، معاونت اطلاعات، تهران.


10. سند راهبردی سازمان پدافند غیرعامل کشور (1388): سازمان پدافند غیرعامل، نقش یاس، تهران.


11. شعبانی، رمضان (1394): "تهدیدات و فرصت های بین المللی"، انتشارات مجله سیاسی نظامی سفیر، تهران.


12. عبدالخانی، علی (1386): تهدیدات امنیت ملی (شناخت و روش)، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر، تهران.


13. فرزاد بهتاش، محمدرضا، آقا بابایی ، محمد تقی (1390): مفاهیم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری با تاکید بر شهر تهران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، مجله دانش شهر، شماره 37، تهران، ص 17.


14. فیضی، احسان، صفوی، سید یحیی، شمسایی زفرقندی، فتح اله (1395): ارزیابی و اولویت بندی تهدیدات انسان ساز خصمانه در ایستگاه های تشکیلاتی راه آهن با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال 7، شماره 3، تهران.


15. قلی زاده، سعید، نکویی، محمدعلی، فخرائی، حسین (1396): بررسی و ارزیابی تهدیدات دارایی های پایین دست سدها با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: سد شیرین دره)، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال 8، شماره 1، تهران.


16. کاملی، محسن، حسینی امینی، حسن، سلمی، اسداله، حسینی، سیدباقر (1396): الزامات پدافند غیرعامل در طراحی ایستگاه های مترو با استفاده از تکنیک دلفی، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری مرودشت، سال 8، شماره بیست و 28.


17. موحدی نیا، جعفر (1388): اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، چاپ 4، تهران.


18. موحدی نیا، جعفر (1390): دفاع غیرعامل، دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه، تهران.


19. مقررات ملی ساختمان (1395): مبحث بیست و یکم(پدافند غیرعامل)، تهران.


20. هاشمی فشارکی، سید جواد، رشید، غلامعلی، حسینی امینی، حسن (1393): ملاحظات راهبردی پدافند غیرعامل در طرح جامع شهر جهت کاهش آسیب پذیری، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 6، شماره 18، تهران.
    
    
    1. FEMA 426, (2003): Reference Manual to Mitigate Terrorist Attacks against Buildings, p: 426.
    
    
    2. S. Spilerman, (2005): “Structural character– istics of cities and severity of racial disorders,” American sociological eview seattle, vol. 41, p: 41.
    
    
    3. S. M. R. Mousavian, (2006): “Principles of Urbanism and Architecture,”Tehran: Azarakhsh Publishing, p: 11.