بررسی عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی – اقتصادی شهرها در مواجهه با اپیدمی ها (مطالعه موردی: شهر شیراز)

محمدرضا زمانی ¹ ( دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران )
فرشته احمدی ² ( استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران )
زینب طالبی ³ ( استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران )

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: تاب‌آوری اجتماعی, تاب‌آوری اقتصادی, اپیدمی, شهر شیراز, مدل SOAR,

ملخص المقالة :

مقدمه: امروزه شهرها به عنوان محل سکونت و فعالیت های انسانی همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسانی قرار دارند. یکی از مهمترین این مخاطرات شیوع اپیدمی‌ها می باشد که در صورت عدم تاب آوری سیستم‌های شهری می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را برای جوامع شهری بار آورد. در این راستا هدف پژوهش پیش رو بررسی مهمترین عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی – اقتصادی شهرها در برابر اپیدمی‌ها و ارائه استراتژی‌های لازم در زمینه ارتقاء آنها می‌باشد. روش: پژوهش پیش رو از نظر هدف توصیفی – تحلیلی و از نظر نتایج کاربردی بوده و برای تحلیل نتایج از روش‌های کمی استفاده می‌گردد. بدین منظور پس از استخراج گویه های مرتبط با تاب آوری اجتماعی و اقتصادی در مواجهه با اپیدمی ها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی گویه‌های مرتبط با تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی دسته بندی شده و به تعدادی عامل تقلیل می‌یابد و با استفاده از آزمون T تک نمونه‌ای در نرم افزار SPSS وضعیت آنها در شهر شیراز مورد سنجش قرار می‌گیرد. با استفاده از مدل استراتژیک SOAR استراتژی‌های لازم برای ارتقاء تاب آوری شهر شیراز تدوین و با استفاده از تکنیک QSPM اولویت بندی می گردد. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، از 15 گویه تاب آوری اجتماعی چهار و از 9 گویه تاب آوری اقتصادی دو عامل استخراج گردید. در بین این عوامل تنها عامل "آگاهی" مرتبط با تاب‌آوری اجتماعی در شهر شیراز در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار داشت و سایر عوامل وضعیت مناسبی در شهر شیراز نداشتند. در نهایت با استفاده مدل SOAR بر اساس نظرات ذینفعان شهری هفت استراتژی اصلی برای بهبود تاب آوری اجتماعی و اقتصادی در برابر اپیدمی‌ها تدوین و با استفاده از مدل QSPM اولویت بندی می‌گردد. نتیجه گیری: در بین استراتژی های استخراج شده، استراتژی "تقویت کارایی و کارآمدی با آموزش تخصصی مدیران شهری و ایجاد شفافیت جهت نظارت عمومی" و بعد از آن استراتژی " تقویت پایداری و ثبات اقتصادی و افزایش نرخ اشتغال با ارائه آموزش های مهارت محور" و "ایجاد محلات خودکفا و همبسته با تقویت همبستگی و انسجام اجتماعی"بیشترین امتیاز را به دست آوردند و باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند.