مدل‌سازی اثرات شاخص‌های توسعه اقتصادی در مناطق 22 گانه کلان‌شهر تهران
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریآرمان مسلمی 1 , جمیله توکلی نیا 2 , زهره فنی 3 , لطفعلی کوزه گر کالجی 4
1 - دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی
2 - دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
3 - استاد، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
4 - استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
الکلمات المفتاحية: توسعه اقتصادی, شهر تهران, سطح‌بندی, پراکندگی, اقتصادی شهری,
ملخص المقالة :
از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین تحولات در نیم‌قرن اخیر رشد سریع شهرنشینی و مشکلاتی است که در سر راه توسعه شهرهای کمتر توسعه‌یافته و یا بیشتر توسعه‌یافته وجود دارد. نابرابری در برخورداری از شاخص‌های توسعه اقتصادی شهری، ساختار فضایی شهر را دچار تغییر و تحول می‌کند؛ هدف پژوهش حاضر مدل‌سازی اثرات شاخص‌های توسعه اقتصادی در مناطق 22 گانه کلان‌شهر تهران است. پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی بوده است. روش گردآوری داده‌ها به‌صورت میدانی (پرسشنامه) جمع‌آوری‌شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه شهروندان کلان‌شهر تهران در سال 1400 که طبق فرمول کوکران 384 نفر به‌عنوان نمونه به‌طور تصادفی مورد پرسش قرار گرفتند، روایی پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت و برای ارزیابی متغیرهای تحقیق و پایایی سؤالات از ضریب آلفای کرون‌باخ استفاده‌شده است که پایایی پرسشنامه شهروندان و خبرگان به ترتیب با مقادیر 90/0 و 93/0 تائید شده است. پس از انجام مطالعات میدانی، برای جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش‌های آماری (تحلیل عاملی و تحلیل همبستگی) با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد علاوه بر این از مدل معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی در نرم‌افزار (SMART PLS3) استفاده‌شده همچنین جهت سطح‌بندی مناطق در میزان برخورداری از شاخص‌های توسعه اقتصادی از تکنیک AHP و نرم‌افزار Expert Choice استفاده‌شده است.نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که چهار عامل شناسايي‌شده توانسته‌اند 75% واريانس اثرات شاخص‌های توسعه اقتصادی بر مناطق 22 گانه کلان‌شهر تهران را تبيين نمايند. نتایج به‌دست‌آمده از معادلات ساختاری نشان داد که بین کلیه‌ی شاخص‌های توسعه اقتصادی ضرایب T بین شاخص‌های (رفاهی –تجاری، صنعتی، منابع و معادن و کالا- خدمات) بالای 1.96 هستند یعنی ارتباط بین ابعاد متغیر مستقل و وابسته در جامعه نمونه با اطمینان 99 درصد تائید می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده از تکنیک AHP در نرم‌افزار Expert Choice نشان داد که بالاترین نمره شاخص توسعه اقتصادی به منطقه 3 شهری تهران و در مقابل پایین‌ترین ضریب به منطقه 17 تعلق دارد.
1. Acemoglu, D., Johnson, S. , Robinson, J.A. , 2001. The colonial origins of comparative development: an empirical investigation. Am. Econ.
2. Achten, S., Lessmann, ch. (2020). Spatial inequality, geography and economic activity. World Development 136 (2020) 105114.
3. Babaei, Elie Naz (2013), Spatial Justice Analysis and Urban Development in Providing Urban Services in Tabriz Municipal Areas, Master Thesis in Geography and Urban Planning, Supervisor: Shahrivar Roustaei, Faculty of Humanities, University of Tabriz.
4. Baffoe, G., Zhou, X., Moinuddin, M., Somanje, A. N., Kuriyama, A., Mohan, G., ... & Takeuchi, K. (2021). Urban–rural linkages: effective solutions for achieving sustainable development in Ghana from an SDG interlinkage perspective (pp. 1-22). Springer Japan.
5. Beheshti, Mohammad Baqer (2003) Economic Development of Iran, Tabriz University Press.
6. Boustan, L.P., Kahn, M.E., Rhode, P.W., Yanguas, M.L., 2020. The effect of natural disasters on economic activity in U.S. counties: a century of data. Journal of Urban Economics https://scholar.princeton.edu/lboustan/research , forthcoming .
7. Catney, G. (2018). The complex geographies of ethnic residential segregation: Using spatial and local measures to explore scale-dependency and spatial relationships. Transactions of the Institute of British Geographers, 43(1), 137–152.
8. Diane Perrons (2005), the new economy and earnings inequalities: explaining social, spatial and gender divisions in the UK and London.
9. Dufaux, Frederic, (2008), Birth announcement, justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.(October 2010).
10. Fal Soleiman, Mahmoud and Hajipour, Rahim (2014), Strategic Planning of Economic Sectors for Regional Development Using SWAT Case Study of Industry and Mining of South Khorasan Province, Journal of Housing and Rural Environment, No. 150, pp. 45-60 .
11. Harvey, David (1997), Social Justice and the City, translated by Farrokh Hesamian et al., Tehran: Urban Planning and Processing Company.
12. Hatami Nejad, Hossein; Farhoudi, Rahmatollah and Mohammadpour, Morteza (2008), Analysis of social inequality in the use of urban service uses studied in Esfarayen, Human Geography Research, No. 65, pp. 71-85.
13. Henderson, J. V., Squires, T., Storeygard, A., & Weil, D. (2018). The global distribution of economic activity: Nature, history, and the role of trade. The Quarterly Journal of Economics, 133, 357–406.
14. Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal, 20(2), 195-204.
15. Jafari, Firooz; Hatami, Afshar and Karami, Sonia (1399), Spatial analysis of regional development of the provinces based on economic indicators, Scientific Journal of Geography and Planning, No. 74, pp. 61-72.
16. Jafarinia, Abbas (1398), Social Justice, Justice and Development, Geography and Regional Planning, No. 1, pp. 289-311.
17. Katozian, Nasser (2000), Justice in Social and Legal Life, Social Security Quarterly, No. 7, pp. 15-30.
18. Liu, j., Yu, tian., kai, H., tao, y (2021). Spatial-temporal differentiation of the coupling coordinated development of regional energy-economy-ecology system: A case study of the Yangtze River Economic Belt. Ecological Indicators 124 (2021) 107394.
19. Maleki, Saeed, Kamelifar, Mohammad Javad and Kamelifar, Zahra (2015), Spatial Analysis of Regional Economic Development Indicators in East Azerbaijan Province, Journal of Spatial Planning, No. 7, pp. 54-66.
20. Maleki, Saeed, Kamelifar, Mohammad Javad, Kamelifar, Zahra, (2017) Spatial analysis of regional economic development indicators in East Azerbaijan province, Journal of Spatial Planning, Year 7, Issue
21. Mill, John Stuart. 2003. On Liberty. Rethinking the Western Tradition. New Haven: Yale University Press.
22. Mirzaei, Jahanbin, Ahmadi, Sajjad, Lorestani, Akbar (2014) in a study entitled Spatial analysis of the levels of metropolitan areas of Tehran from the perspective of urban economics, Journal of Urban Economics and Management, Year 3, Issue 11, pp. 77- 59.
23. Mohammadkhani, Morteza, Karkabadi, Zeinab, Arghan, Abbas (1400) Measurement and evaluation of metropolitan areas of Tehran in terms of urban prosperity indicators. Journal of Urban Research and Planning, Volume 12 Number (44), 75-92.
24. Mohammadzadeh, Parviz, Motusali, Mahmoud, Beheshti, Mohammad Baqer, Akbari, Akram (1398) Iranian Journal of Economic Research, No. 78, pp. 91-61.
25. Moroke, T., Schoeman, C., & Schoeman, I. (2019). Developing a neighbourhood sustainability assessment model: An approach to sustainable urban development. Sustainable Cities and Society, 48, 101433.
26. Motusali, Mahmoud (2010) Economic Development, Concepts, Theoretical Foundations of Institutionalist Approach and Methodology. University of Tehran Press. Side. Zarabi, Asghar, Shahivandi, Ahmad (2010) An Analysis of the Distribution of Economic Development Indicators in the Provinces of Iran, Journal of Geography and Environmental Planning, Volume 21, Number 38, pp. 17-32.
27. Musterd, S., Marci´nczak, S., van Ham, M., & Tammaru, T. (2017). Socioeconomic segregation in European capital cities. Increasing separation between poor and rich. Urban Geography, 38(7), 1062–1083.
28. Nazmfar. H, Aftab.A, Nazampour.N, & MajnoonyTootakhane.A. (2016): "Evaluation and Prioritization of Urban Areas Based on Parameters Creative City (Case Study: Sanandaj City)", The Journal of Spatial Planning, Volume 20, Issue 4, 259-286.
29. Neil Brenner (2004), Urban governance and the production of new state spaces in western Europe, 1960–2000. Department of Sociology and Metropolitan Studies Program, New York University.
30. Nouri, Mahboubeh, Rezaei, Mohammad Reza, Yarahmadi, Manijeh (2021). Significance Analysis - Performance of Good Governance Indicators in Yazd World Heritage City. Journal of Urban Research and Planning, Twelfth Year, No. 46, pp. 16-1.
31. Osth, J., Shuttleworth, I., & Niedomysl, T. (2018). Spatial and temporal patterns of economic segregation in Sweden’s metropolitan areas: A mobility approach. Environment and Planning A: Economy and Space, 50(4), 809–825.
32. Pam Christie (2012), Framing the field of affordances: space, place and social justice in education in South Africa.
33. Pettinger, T. (2019). Policies for Economic Development, Journal of Economic Geography, 1, 81–105.
34. Qaderi, Jafar; Rastegar, Ebrahim and Ghahri, Muslim (1398), Identification and analysis of factors affecting the economic, social and physical dimensions of quality of life in urban neighborhoods (Case study: District 7 of Tehran Municipality), Quarterly Journal of Urban Economics and Management, 3 (7), pp. 71-86.
35. Qiao, M,. Wang, Y., wu, shanmei., fu, x., gu, Y. (2021). A realistic and multilevel measurement of citywide spatial patterns of economic segregation based on human activities. Cities 110 (2021) 103067.
36. Rashtbar, H., Nazmfar, H., & Samadzadeh, R. (2019). Evaluating Enjoyment of Urban Regions Through Innovative City Indicators with An Emphasis on Social and Cultural Indicators (A Case Study: Tabriz Metropolis). Journal of Applied Engineering Sciences, 9(1), 109-114.
37. Robert García, Zoe Rawson, Meagan Yellott, and Christina Zaldaña (2009), Economic Stimulus, Green Space, and Equal Justice.
38. Rodriquez, F., & Rodrik, D. (2018). Trade policy and economic growth: A skeptic’s guide to the cross-national evidence. Working Paper No. 7081. Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research.
39. Russ, M., & Jones, J. K. (2008). Regional Economic Development Indicators for a Knowledge-Based Economy with Knowledge Deprivation. Journal of Regional Analysis and Policy, 38(1100-2016-90015).
40. Sadeghi, Rasoul, Zanjari, Nasibeh (2017) Spatial Model of Inequality Development in 22 Districts of Tehran, Social Welfare Quarterly, Year 17, No. 66, pp. 184-149
41. Schumpeter, J. (1997). The Theory of Economic Development Transaction Publishers.
42. Sharifzadeh, Masoumeh, Heidari, Meysam, Keshavarzi, Amin (1400). Prioritization of components required for smart parking in urban environments (Marvdasht case study). Journal of Urban Research and Planning, Year 12, No. 45, pp. 203-218.
43. Smith, David (2002), Quality of Life: Human Welfare and Social Justice, translated by Hossein Hataminejad and Hekmat Shahabadi, Journal of Political-Economic Information, No. 185, pp. 160-173.
44. Soja, E. (2010), Seeking Spatial Justice, Publisher: University of Minnesota Press.
45. Tabei, Nader; Movahed, Ali; Tulayi, Simin and Kamanroudi Kojouri, Musa (2016), The role of spatial justice in urban management of the study area of Tehran's Sixth District, Spatial Planning Quarterly, No. 2, pp. 23-36.
46. Tafazoli, Fereydoun (2012), Macroeconomics, Theories and Economic Policies, Tehran: Ney Publishing.
47. Talen, Emily. (1998), Visuallizing fairness, equity maps for planner. APA Journal.
48. Todaro, Michael (2012), Economic Development, Translator: Vahid Mahmoudi, Tehran: Negah Danesh.
49. United Nations. 2103. World Economic Situation and Prospects 2013, Global outlook.
50. World Bank, (2019). Urban Development: Understanding Poverty. Retrieved from. https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/overview. on July 05, 2019.
51. Zhuhadar, L., Thrasher, E., Marklin, S., & de Pablos, P. O. (2017). The next wave of innovation—Review of smart cities intelligent operation systems. Computers in Human Behavior, 66, 273-281.
