تحلیل فضایی- کالبدی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
سجاد فردوسی
1
(پیام نور)
پری شکری فیروزجاه
2
(پیام نور)
الکلمات المفتاحية: رشد هوشمند, شاهرود, فضایی, کالبدی, نواحی شهری,
ملخص المقالة :
افزایش جمعیت در سال‌های اخیر و به دنبال آن گسترش پدیده شهرنشینی، موجب گردیده توسعهشهریو الگوهای مناسب در جهت رشد و توسعه کالبدی شهر، اهمیت ویژه ای یافته که باید در برنامه ریزی‌های آتی مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه جهت ساماندهی سطوح پراکنده شهری، از الگوهای نوین برنامه ریزی شهری از جمله رشد هوشمند استفاده می‌کنند. درحقیقتراهبردرشدهوشمند،سعیدرشکلدهیمجددشهرهاو هدایتآن‌هابهسویاجتماعتوانمندبا دسترسیبه محیطزیستمطلوبدارد.در این راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی وبا هدفتحلیل فضایی- کالبدی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند، بر آن است تا با فراهمکردناطلاعاتتحلیلی در زمینه ارزیابی نواحی به لحاظ میزان تناسب با شاخص‌های رشد هوشمند، بتوان گام‌های مهمی در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار شهری با دستیابی به رشد هوشمند برداشت. نمونه مورد مطالعه،نواحی هفت گانه شهر شاهرود می‌باشد.اطلاعاتموردنیازبه روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. در این پژوهش بابهره گیریازنظرات 52 کارشناس و متخصص امور شهری و با استفاده از مدلAHP ، شاخص‌های مورد نظر، وزن دهی گردیده و بوسیله مدلتصمیمگیریچندمعیاره ELECTRE،به تحلیلو ارزیابینواحی هفتگانه شهر شاهرودبر اساس شاخص‌های رشد هوشمند شهری پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بین نواحی شهردر زمینه تناسب با شاخص‌های رشد هوشمند شهری، تفاوت قابل توجهی وجود دارد که در این خصوص جهت توسعه آتی شهر، ضروری است که توجه ویژه ای به نواحی با رتبه پایین شود.
منابع
ابراهیم زاده، عیسی و رفیعی، قاسم، (1388)، مکانیابی بهینه جهات گسترش شهری با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 15، 70-45
اسماعیل پور، نجما، (1390)، بررسی رشد پراکنده بر نابودی اراضی کشاورزی صفاشهر و راهبردهای تعدیل آن، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال دوم، شماره چهارم، 96-73
پورمحمدی، محمدرضا، قربانی، رسول، (1382)، ابعد و راهبردهای پارادایم متراکم سازی فضاهای شهری، مجله مدرس علوم انسانی، شماره 29، 108-85
پوراحمد، احمد؛ اکبرپور سراسکانرود، محمد و ستوده، سمانه، (1388)، مدیریت فضای سبز شهری منطقه 9 شهرداری تهران، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 69، 50-29
پورمحمدی، رضا و جام کسری، محمد، (1390)، تحلیلی بر الگوی توسعه ناموزون تبریز، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 25، شماره 100، 54-31
توکلی نیا، جمیله، استادی سیسی، منصور، (1388)، تحلیل پایداری محله‌های کلان شهر تهران با تاکید بر عملکرد شورایاری‌ها نمونه موردی محله‌های اوین درکه و ولنجک، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 70، 43-29
حسین زاده دلیر، کریم، (1387)، فرایند توسعه شهری و تئوری شهر متراکم، اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، شهرداری تبریز
حیدری، اکبر، (1391)، تحلیل فضایی- کالبدی توسعه آتی شهر سقز با تاکید بر شاخص‌های رشد هوشمند شهری با استفاده از مدل آنتروپی شانون، مجله جغرافیا و توسعه شهری، شماره دوم، 94-67
حسین زاده دلیر، کریم و صفری، فاطمه، (1391)، تاثیر برنامه ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر، مجله جغرافیا و توسعه شهری، شماره اول، 133-99
رهنما، محمد و عباس زاده، غلامرضا، (1385)،مطالعه تطبیقی درجه پراکنش/فشردگی کلان شهرهای سیدنی و مشهد، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 6، ص 128-101
رنه شورت، جان، (1388)، نظریه شهری، ترجمه کرامت الله زیاری و حافظ مهدنژاد و فریاد پرهیز، نشر دانشگاه تهران، تهران، چاپ اول
رضوانی، علی اصغر، (1382)، رابطه شهر و روستا، نشر ماکان، تهران
زیاری، کرامت الله، حاتمی نژاد، حسین و ترکمن نیا، نعیمه، (1391)، درآمدی بر نظریه رشد هوشمند شهری، شهرداری‌ها، شماره 104، 19-17
زیاری، کرامت الله، (1380)، توسعه پایدار و مسئولیت برنامه ریزان شهری در قرن 21، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 160، 385-371
زیاری، کرامت الله؛ مهدنژاد، حافظ و پرهیز، فریاد، (1388)، مبانی و تکنیک‌های برنامه ریزی شهری، دانشگاه چابهار
شیعه، اسماعیل، (1381)، مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری، تهر ان، انتشارات دانشگاه علم و صنعت
صرافی، مظفر، (1379)، شهر پایدار چیست، نشریه مدیریت شهری، شماره 4، 13-6
ضرابی، اصغر؛ صابری، حمید، محمدی، جمال و وارثی، حمیدرضا، (1390)، تحلیل فضایی شاخص‌های رشد هوشمند شهری نمونه موردی اصفهان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 77، 17-1
علی الحسابی، مهران و عباسی، مریم، (1390)، نقش ساختار مطلوب شهر در رسیدن به اهداف رشد هوشمند، کنفرانس ملی توسعه پایدار و عمران شهری، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان، اصفهان، 12-1
قربانی، رسول و نوشاد، سمیه، (1387)، راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری: اصول و راهکارها، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 12، ص 163-180
قرخلو، مهدی؛ عبدی بیگی کند، ناصح و زنگنه شهرکی، سعید، (1388)، تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه‌های غیر رسمی مورد شهر سنندج، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 69، 16-1
قرخلو، مهدی و زنگنه شهرکی، سعید، (1388)، شناخت الگوهای رشد کالبدی- فضایی شهر با استفاده از مدل‌های کمی مطالعه موردی تهران، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره 20، شماره 2، 40-19
مرکز آمار ایران، (1390)، سرشماری نفوس و مسکن 1390
مهندسین مشاور طرح معماری محیط، (1390)، طرح توسعه و عمران (جامع) و حوزه نفوذ شهر شاهرود
موسوی، میرنجف؛ سعیدآبادی، رشید و فهر، رسول، (1389)، مدل سازی توسعه کالبدی و تعیین مکان بهینه برای اسکان جمعیت شهر سردشت تا افق 1400 به روش دلفی و منطق بولین در محیط GIS، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، شماره ششم، سال دوم، 54-35
مهاجری، مهسا و زنگنه، پری، (1391)، رشد هوشمند شهری راهکاری برای کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها، اولین کنفرانس مدیریت آلودگی هوا و صدا، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ص 8-1
یاراحمدی، امیر، (1378)، به سوی شهرسازی انسانگرا، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران
Alexander, D. & Tomalty, R., (2002), Smart Growth and Sustainable Development: Challenges, Solutions, and Policy Directions, Local Environment,Vol.7,No.4, pp.397-409.
Bullard, R.D., (2007), Growing Smarter Achieving Livable Communities, Environmental Justice, and Regional Equity, the MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England.
Basudeb, B. (2010). Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data, Springer, Heidelberg Dordrecht, London
Cowan, R., (2005), The Dictionary of Urbanism, Streetwise Press.
EPA (environmental protection agency), (2010), Smart growth, A guide to developing and implementing greenhouse gas reduction programs, Local government climate and energy strategy guides. pp. 1-11.
Frank, L., Kavage, S., & Litman, T., (2006), Promoting public health through Smart Growth, British Columbia: Smart Growth BC, pp. 5-65.
Flint, A., (2006), This Land: the Battle over Sprawl and the Future of American, the Johns Hopkins University Press, Baltimore.
G.Hevesi, A. (2004). Smart Growth in New York State: A Discussion Paper, Comptroller's press office, Albany.
Grant, J., (2007), Encouraging Mixed Use in Practice. Incentives, Regulations, and Plans: The Role of States and Nation-states in Smart Growth Planning, Edited by Gerrit-Jan Knaap, Huibert, A. Haccoû, Kelly J. Clifton and John W. Frece, Published by Edward Elgar Publishing.
Howard, F. L., J. F. Richard. (2004). Urban Sprawl and Public Health, Island Press, Washington, Dc
Harrison, M., E. Stanwyck, B. Beckingham, O. Starry, B. Hanlone, and J. Ewcomerc. (2011). Smart Growth and the Septic Tank: Wastewater Treatment and Growth Management in the Baltimore Region, Land Use Policy, vol 29, pp 483– 492
Johanson, E.A.J., (1998), The Organization of Space in Development Press, Countries, Cambridge, Harvard University: p18
La Greca, P., L. Barbarossa, M. Ignaccolo, G. Inturri, and F. Martinico. (2011). The Density Dilemma, A Proposal for Introducing Smart Growth Principles in a Sprawling Settlement with in Catania Metropolitan Area, Cities 28, pp 527–535
R.Weeks, J. (2011).Population: An Introduction to Concepts and Issues, Cengage learning
Stephen A. R. (2008).Sustainable Development Handbook, the Fairmont Press, Inc
Soule, D. C. (2006).Urban Sprawl: A Comprehensive Reference Guide, the Green Wood Press, United State
www.smartgrowth.org/about, Retrieved 12 June 2011
Yang, F., (2009), If ‘Smart’ is ‘Sustainable’? An Analysis of Smart Growth Policies and Its Successful Practices, A Thesis Submitted to the Graduate Faculty in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Community and Regional Planning, Iowa State University Ames.
