بررسی و تحلیل چالشهای پایداری توسعه فضایی در شهر مرزی بانه
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریرضا خیرالدین 1 , سید عبدالهادی دانشپور 2 , مهدی رازپور 3
1 - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
2 - دانشگاه علم و صنعت ایران
3 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
الکلمات المفتاحية: مدیریت شهری, شبکه منطقه ای محلی, پویایی شهری, تحولات اجتماعی- اقتصادی, تغییرات کالبدی-فضایی,
ملخص المقالة :
پتانسیل مراودههای اقتصادی در آنسوی مرزهای غربی کشور منجربه رونق اقتصاد میانمرزی در شهرستان بانه شده است. شهر بانه و شبکة منطقهای تحت نفوذ آن در پیوند متقابلی که با یکدیگر برقرار کردهاند در مسیر رشد قرار گرفته‌اند. پویایی و رشد این شبکه، وابسته به عوامل و کنشهای نامعین و ناپایداریست که ممکن است در آینده، رونق کنونی این شبکه را با سکون و رکود مواجه سازد. شواهد موجود، مؤید غفلت مدیران، تصمیمسازان و تصمیم گیران محلی و ملی از فرصتهای موجود در جهت توسعه است. هدف اصلی این پژوهش روشن ساختن ضرورت توجه به ناپایداری تحولاتی است که اکنون منجر به رونق و پویایی شهر بانه و شبکه تحت تأثیر آن شده است. این تحقیق بر اساس هدف جزء تحقیقات کاربردی و بر اساس ماهیت جزء تحقیقات توصیفی-تحلیلی است که با روش تحلیل محتوا انجام شده است. باتوجه به ابعاد گستردة مسأله تحقیق، از ابزارها و روش‌های متنوعی از قبیل پیمایش پدیدارشناسانه، مصاحبه با عوامل ذینفع و ذینفوذ، کارتوگرافی کالبدی-فضایی و تحلیل دادههای ثانویه استفاده شد. آیندهپژوهی توسعه در شهرستان بانه از طریق تعمیم فرآیند راهبردی توسعة شهر دبی به مصداقهای موجود و محتمل شهر بانه و شبکه تحت نفوذ آن، انجام شد. نتایج پژوهش نشان میدهند که تقویت نقش و عملکرد اخیر شهر بانه متأثر از اقتصاد میان مرزی غیررسمی، منجر به تحولات گسترده کالبدی-فضایی-عملکردی در این شهر و شبکه تحت نفوذش شده است. اما رونق کنونی بدلیل نامشخص بودن عوامل و رویکرد کنشگران ممکن است در آینده با افول و انحطاط مواجه گردد. در همین راستا سناریویی برای توسعة شهر بانه و شبکه تحت نفوذ در آینده پیشنهاد شد. مبانی فکری این سناریو متکی به نظریههای توسعة منطقهای و مفهوم توسعه و مصداق عملی آن مبتنی بر تجربهای است که دبی را در کمتر از نیم قرن، از یک سکونتگاه بدوی به شهری جهانی تبدیل نمود.
احمدی، فرانک (1391)، شناسایی اثرات رشد اقتصادی در شهرهای مرزی بر الگوی توسعه شهر بانه، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری.
امیننژاد، کاوه و بوچانی، محمد حسین (1383)، بازارچه مرزی بانه فرصتی برای پایداری شهر و پیرامون، ماهنامه پژوهشی، آموزشی، اطلاعرسانی شهرداریها، سال ششم، شماره 63، مرداد 1383.
خندانی، رئیس میراث فرهنگی بانه و دبیر ستاد تسهیلات سفرهای شهرستان بانه، به نقل از پایگاه خبری کرد تودی، 31 شهریور 93، کد خبر: 2624.
خندانی، رئیس میراث فرهنگی بانه و دبیر ستاد تسهیلات سفرهای شهرستان بانه، به نقل از پایگاه خبری کرد تودی، 24 تیر 1394، کد خبر: 7095.
خیرالدین، رضا، رازپور، مهدی (1393: الف) پایش تحولات فضایی سکونتگاههای روستایی مناطق مرزی؛ چالشها و ظرفیتها در کارکرد جامعه روستایی شهرستان مرزی بانه، مجله روستا و توسعه، 17 (4).
خیرالدین، رضا، رازپور، مهدی (1393: ب) بررسی پیامدهای اقتصاد غیررسمی و توریسم تجاری بر تحولات کالبدی فضایی شهرستان مرزی بانه رویکرد تحلیل استراتژیک فضایی چند مقیاسی، مجله مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، 5 (20).
رحیمی، سعدالله، سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بانه، به نقل از فارس نیوز، 4 اسفند 1392.
رازپور، مهدی (1392) بررسی عوامل و تحلیل پیامدهای اقتصاد غیر رسمی مرزی در تحولات فضایی شهرستان مرزی بانه، پایانامة کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر رضا خیرالدین و مشاوره دکتر شریف مطوف، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران؛ 11/12/1392.
رازپور، مهدی (1390) بهبود رابطه شهر و منطقه نفوذ با تاکید بر توسعه پایدار شهری: مطالعه موردی شهر سنندج و حوزه نفوذ. پایان نامه کارشناسی مهندسی شهرسازی. کردستان: گروه شهرسازی دانشگاه کردستان.
رهنما، محمد رحیم (1389)، نقش شهرهای مرزی در فرآیند جهانی شدن و توسعه منطقهای ایران مطالعه موردی شهرهای مرزی استان خراسان رضوی، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره سوم، صص: 152-185.
میکسل، ریموند اف. (1376)، توسعه اقتصادی و محیط زیست: مقایسه اقتصاد توسعه سنتی و توسعه پایدار؛ مترجم: حمیدرضا ارباب، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران، ایران.
زرقانی، سید‌هادی؛ مهدیزاد، صباح و اعظمی،هادی (1391). تحلیل بازتابهای سیاسی- فضایی بازارچههای مرزی؛ نمونه موردی بازارچه مرزی باشماق مریوان. برنامهریزی و آمایش فضا. 16(1).
صرافی، مظفر (1379)، مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه ای، دفتر آمایش و برنامه ریزی منطقه ای، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
عاشری، امامعلی؛ نورمحمدی، سمیه؛ قادری، رضا و رستمی، علیرضا (1391). ارزیابی اثرات اقتصادی- اجتماعی و امنیتی احداث بازارچههای مرزی و نقش آن در توسعه مناطق مرزی: نمونه موردی بازارچههای مرزی جوانرود. دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصدی با محوریت برنامهریزی منطقهای. دانشگاه آزاد سنندج.
عذیری، راشد، فرماندار شهرستان بانه، به نقل از فارس نیوز، 28 مرداد 94.
عندلیب، علیرضا (1380)، نظریه پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکده فرماندهی و ستاد، دوره عالی جنگ، تهران.
فال سلیمان، محمود و حجی پور، محمد (1391). تحلیل چالشهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرستانهای مرزی در راستای چشم انداز 1404 با تأکید بر امنیت: مطالعه موردی شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی. همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
فعلهگری، علی (1388)، مصاحبه با خبرگزاری فارس، گروه فضای مجازی.
کهنهپوشی، سید‌هادی؛ جلالیان، حمید (1392)، تأثیر قاچاق کالا بر اقتصاد روستاهای مرزی: مورد بخش خاو و میرآباد شهرستان مریوان، مجله جغرافیا و توسعه، 32، 74-61.
وطن دوست، آرمان، معاونت گردشگری میراث فرهنگی استان کردستان، به نقل از باشگاه خبرنگاران سنندج، 25 مرداد 1393، کد خبر: ۴۹۴۶۳۹۷.
Al Sayazh, F (1998) Merchants_ role in a changing society: the case of Dubai, 1900–90. Middle Eastern Studies 34(1), 87–102.
Arreola, Daniel D., Curtis, James R. (1993). The Mexican border cities: Landscape anatomy and place personality, Third printing, the university of Arizona press.
Buursink, Jan. (2001) The binational reality of border-crossing cities, GeoJournal 54, Nijmegen Center for Border Research, Department of Human Geography, University of Nijmen, pp. 7-19.
Brzosko-Sermak, Agnieszka. (2007). Theoretical deliberations on frontier location of cities. Bullitin of geography (Socio-economic series), NO. 7.
Cadwallader, M. (1979) Problem in Cognitive Distance and Their Implications for Cognitive Mapping, Environment and Behavior, Vol. 11, No.4, PP 559-579.
Copus. K. Andrew. (2001). From Core-Periphery to Polycentric Development Concept of Spatial Peripherality, European Planning Studies, Vol. 9, No. 4.
Gabriel, E (1987) the Dubai Handbook. Institute for Applied Economic Geography, Ahrensburg.
Giersch, H., (1949) Economic Union between Nations and the Location of Industries, Review of Economic Studies (1949-1950), PP.87-97.
Hart, K., (1973). Informal Income Opportunities and Urban Employment in Ghana, The Journal of Modern African Studies, Vol. 11, No. 1 (Mar., 1973), pp. 61-89
Hansen, Niles H. (ed.) (1978), Border Regions: A Critique of Spatial Theory and an European Case Study;Human Settlement Systems: International Perspectives on Structure Change and public Policy. Ballinger
Hansen, N. M. (1975). An Evaluation of Growth Center Theory and Practice, No.7, Environment and Planning, PP.21-832.
Herzog, Lawrence A. (1991). Cross-national urban structure in the era of global cities: the US-Mexico transfrontier metropolis, urban studies, Vol. 28, No. 4, pp. 519-533.
John, C., (1995). Formalizing the Informal Economy: Street Vendors in Mexico City, American Sociological Association, Washington.
Leimbruber, Walter. (1991). Boundary Values and Identity: The Swiss- Italian Transborder Region, eds: Rumley and J.V. Minghi, The geography of Border Landscape, Routledge, New York.
Mirafzali, M (2012) the reasons of UAE growth and development, especially in Dubai city, the Institute of Shokoohe Farhang, an analytical report, in: http://shokooheiran.ir/587
Ni, Pengfei. (2011). Cities as the new engine for Sino-Indian cooperation, Journal of International Affairs, Vol. 64, No. 2, PP. 143-154.
Pacione, M. (2005). Dubai. Cities, 22(3), 255-265.
Passi, Anssi. (1996) Territories, Boundaries and Consciousness: The changing Geographical of the Finnish-Russian Border, John Wiley & Sons Ltd, Chicester.
Perkamman, M. (2003) Cross-Border Regions in Europe, Significance and Drivers of Regional Cross-Border Cooperation, Vol, 10, No.2, European Urban and Regional Studies, PP. 156-167.
Pena, Sergio. (2005). Recent developments in urban marginality along Mexico’s northern border, Journal of Habitat International, No29, PP.285-301.
Portnov, Boris A., Pearlmutter, David. (1999). Sustainable urban growth in peripheral areas, Progress in Planning, Vol. 52, pp. 239-308.
Rafieian, M. ; Moloudi, J. ; Meshkini, A. ; Eftekhari, R. and Irandoost, K. (2013) the relation of border function change with the promotion of the periphery situation of border cities: the cases of Baneh and Marivan, the journal of urban studies, 3(9): 45-58.
Rumley, Dennis & Julian V. Minghi. (1991). Introduction: The Border Landscape Concept, Routledge, New York.
Sermak, Agnieszku Brzosko. (2007). Theoretical Deliberations on Frontier location of Cities, Bulletin of Geography (Socio-Economic Sires), No, 7, Pp. 73-869.
Sheikh Mohammad Bin Rashid Al Maktoum, Speech in 2007, Dubai...Where the Future Begins, Dubai Strategic Plan in 2015, UAE Prime Minister and Vice President, and Ruler of Dubai.
Van der Veen, A. & Boot, D-L. (1995). Cross-Border Cooperation and European Regional Policy. In, ed. H. Eskelin and F. Snickers, Berlin, Springer, PP. 75-94.
Van Houtum, H. (1999). What is the Influence of Borders on Economic internationalization? In Understanding European Cross-Border Labor Markets, p, De Gijsel, M. Jason; H-j Wenzel: M. Weltering (Ed), PP. 107-141.
Van Houtum, Henk. (2000). An Overview of European Geographical Research on Border Region, Vol. xv, No. 1, Journal of Borderlands Studies, PP. 56-83.
Van Houtum, H. (2000), An Overview of European Geograpfical Research on Border Region, Journal of Borderlands Studies, Vol. xn, No. 1, PP. 56-83.
