بررسی اثر کم‌آبیاری جویچه‌ای یک در میان متناوب در مراحل مختلف رشد ذرت

الموضوعات :

میترا صمصامی پور ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل)
محمدرضا امداد ² (عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، بخش فیزیک خاک، کرج)
پیمان افراسیاب ³ (استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل)
معصومه دلبری ⁴ (دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل)

تاريخ الإرسال : 20 السبت , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 20 السبت , رمضان, 1437 تاريخ الإصدار : 16 الثلاثاء , رمضان, 1437

الکلمات المفتاحية: آبیاری جویچه‌ای, عملکرد, کارایی مصرف آب, ذرت, آبیاری یک در میان,

ملخص المقالة :

در شرایط محدودیت منابع آب و فراوانی نسبی اراضی قابل کشت (شرایط حاکم بر اکثر مناطق ایران)، هدف اساسی بایستی بالا بردن تولید بازاء واحد آب مصرفی و استفاده بهینه از این منابع باشد. در این تحقیق مدیریتهای مختلف کم آبیاری به صورت آبیاری جویچه­ای یک در میان متناوب و با درنظرگیری مراحل حساس رشد گیاه ذرت، و اثر توأم آنها بر ماده­ی خشک تجمعی در بوته­ی آن و افزایش کارایی مصرف آب بررسی شد. در این ارتباط، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار شامل: آبیاری کامل جویچه­ها در کل دوره­ی رشد، آبیاری یک در میان متناوب در کل دوره­ی رشد، آبیاری کامل در مرحله­ی استقرار گیاه و آبیاری یک در میان متناوب در بقیه­ی مراحل رشد، آبیاری کامل در مرحله­ی گلدهی و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل، آبیاری کامل در مرحله­ی استقرار و گلدهی و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل، آبیاری کامل در مرحله­ی گلدهی و رسیدن محصول، و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل، در سه تکرار انجام پذیرفت. بیشترین ماده­ی خشک تجمعی، 257 گرم در بوته، در تیمار آبیاری کامل جویچه­ها در کل دوره­ی رشد بود، و کمترین آن 196 گرم در بوته، به تیمار آبیاری یک در میان متناوب در کل دوره­ی رشد اختصاص داشت. هرچند بیشترین عملکرد زیستی (18385 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار آبیاری کامل در تمام دوره­ی رشد بود، ولی بالاترین کارایی مصرف آب مربوط به تیمار آبیاری کامل در مرحله­ی گلدهی و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل رشد و برابر با 88/1 کیلوگرم دانه­­ی ذرت در مترمکعب بود.

المصادر:

1. ابراهیمیان، ح. ع. لیاقت، م. پارسی نژاد، ف. عباسی، و م. نوابیان. 1390. بررسی تلفات آب و نیترات و کارایی مصرف آب در کود آبیاری جویچه­ای یک در میان. مجله پژوهش آب در کشاورزی 25 :21-29.


2. تافته، آ. و ع.ر. سپاسخواه. 1390. تحلیل بهره­وری اقتصادی آب و کود نیتروژن در آبیاری جویچه­ای یک در میان برای کشت کلزا. مجله حفاظت منابع آب و خاک 1 :1-9.


3. خرمیان، م. 1381. بررسی اثر کم­آبیاری به روش جویچه­ای یک در میان بر عملکرد ذرت دانه­ای در شمال خوزستان. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی 3 :91-101.


4. خواجه عبداللهی، م.ح، ع.ر. سپاسخواه، 1375. بررسی اقتصادی آبیاری جویچه­ای یک در میان با دوره­های مختلف برای ذرت. خلاصه مقالات نخستین گردهمایی علمی، کاربردی اقتصاد آب، تهران، معکورهت امور آب وزارت نیرو:6-7.


5. رضائی استخروئیه، ع. س. برومند نسب، ع. هوشمند، و م.ج. خانجانی. 1390. تأثیر کم­آبیاری و خشکی موضعی ریشه بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه ذرت. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب. 2 :76-67.


6. رضائی استخروئیه، ع. س. برومند نسب، ع. هوشمند، و م.ج. خانجانی. 1391. تأثیر کم­آبیاری و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه ذرت دانه­ای هیبرید سینگل کراس 704. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 26(6): 1521-1514.


7. شینی دشتگل، ع. ح.ع. کشکولی، ع. ناصری، و س. برومند نسب. 1388. اثر آبیاری جویچه­ای یک در میان روی کارایی مصرف آب و ویژگی­های نیشکر در جنوب اهواز. علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی). 13 :45-57.


8. کیخا، غ. ب. دهانزاده، م. شهابی­فر، و م. کیخا. 1389. مقایسه اثر روش­ها و رژیم­های مختلف آبیاری جویچه­ای یک در میان و کرتی بر میزان ماده خشک سورگوم دانه­ای. سومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز: 6.


9. فدایی، ع. ح. فرحبخش، ع.ا. مقصودی‌مود، و ف. باغخانی. 1386. اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد سه رقم ذرت دانه‌ای. چکیده مقالات نهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر. دانشگاه شهید باهنر کرمان. صفحه 209.


10. مولوی، ح. م. محمدی، و ع.م. لیاقت. 1390. اثر آبیاری کامل و یک در میان جویچه­ای بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب گوجه­فرنگی (Super Strain B). نشریه دانش آب و خاک. 3 :115-126.


11. مهاجرمیلانی، پ. ح. ملاحسینی، و س.م. نوری حسینی. 1383. افزایش کارایی آبیاری با آب شور در پنبه و ذرت با آبیاری نشتی. مجله علوم خاک وآب. 13 :202-206.


12. نادری، ن. و م. علی حوری. 1389. مدیریت کم­آبیاری به روش جویچه­ای یک در میان در زراعت سیب­زمینی. سومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز: 9.


13. هنر، ت. و ع.ر. سپاسخواه. 1385. مدیریت بهینه آب در سطح مزرعه. همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. اهواز: 1188-1191.
    
    
    1. Abd El-Halim, A.H. 2013. Impact of alternate furrow irrigation with different irrigation intervals on yield, water use efficiency and economic return of corn. Chilean J. Agric. Res. 73:175-180.
    
    
    2. Ayana, M. 2011. Deficit irrigation practices as alternative means of improving water use efficiencies in irrigated agriculture: case study of maize crop at Arba Minch, Ethiopia. Afr. J. Agric. Res. 6:226-235.
    
    
    3. Howell, T.A. S.R. Evett, J.A, Tolk. and A.D, Schneider. 2004. Evapotranspiration of full and deficit-irrigated, and dryland cotton on the Northern Texas High Plains. J. Irrig. Drain. Eng. ASCE. 130: 277-285.
    
    
    4. Kang, S. Z. Liang, Y. Pan, P. Shi, and J. Zhang, 2000. Alternate furrow irrigation for maize production in an arid area. Agric Water Manag. 45:267-274.
    
    
    5. Osborne, S.L. J.S. Schepers, D.D. Francis, and M.R. Schlemmer, 2002. Use of spectral radiance to in-season biomass and grain yield in nitrogen and water-stressed corn. Crop Sci. 42:165-171.
    
    
    6. Pandey, R.K. J.W. Maranville, and M.M. Chetima, 2000. Deficit irrigation and nitrogen effects on maize in a Sahelian environment. II. Shoot growth. Agric. Water Manage. 46: 15-27.
    
    
    7. Payero, J.O. D.D. Tarkalson, S. Irmak, D. Davison, and J.L. Petersen, 2009. Effect of timing of a deficit-irrigation allocation on corn evapotranspiration, yield, water use efficiency and dry mass. Agric. Water Manage. 96:1387-1397.
    
    
    8. Rafiee, M. and Gh. Shakarami, 2010. Water use efficiency of corn as affected by every other furrow irrigation and planting density. World Appl. Sci. J. 11: 826-829.
    
    
    9. Sepaskhah, A.R. A. Azizian, and A.R. Tavakoli, 2006. Optimal applied water and winter wheat under variable seasonal rainfall and planning scenarios for consequent crop in a semi-arid region. Agric. Water Manage. 84:113-122.
    
    
    10. Sepaskhah, A.R. and A.R. Parand, 2006. Effects of alternate furrow irrigation with supplemental every furrow irrigation at different growth stage of maize (Zea Mays L.). Plant Produc. Sci. 9:415-421.
    
    
    11. Tang, L. Y. Li, and J. Zhang, 2005. Physiological and yield responses of cotton under partial root zone irrigation. Field Crops Res. 94:214-223.