ارزیابی تطبیقی 4 نمایه خشکسالی هواشناسی با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)

الموضوعات :

حلیمه پیری ¹ (عضو هیئت علمی دانشگاه زابل، گروه مهندسی آب)
محبوبه عباس زاده ² (دانشجوی کارشناسی منهدسی آب)
وحید راهداری ³ (عضو هیئت علمی دانشگاه زابل، گروه محیط زیست)
سعیده ملکی ⁴ (عضو هیئت علمی دانشگاه زابل، گروه محیط زیست)

تاريخ الإرسال : 10 الإثنين , ذو القعدة, 1434 تاريخ التأكيد : 10 الإثنين , ذو القعدة, 1434 تاريخ الإصدار : 16 الجمعة , شوال, 1434

الکلمات المفتاحية: خشکسالی هواشناسی, استان سیستان و بلوچستان, نمایه‌های خشکسالی, تحلیل خوشه‌ای,

ملخص المقالة :

بارندگی یکی از مهمترین متغیرهایی است که از آن در تعریف خشکسالی استفاده می‌شود. نمایه‌های مختلفی بر پایه بارش برای ارزیابی خشکسالی ارائه شده است که می‌توان به نمایه‌های درصد از بهنجار(PN)، بارش معیار شده (SPI) ، دهک ها (DPI) و شاخص ناهنجاریهای بارش(RAI) اشاره کرد. هر یک از این نمایه‌ها برای توصیف خشکسالی ، در طبقاتی تقسیم بندی می‌شوند که هر طبقه بیانگر وضعیتی از شدت خشکسالی می‌باشد. این تحقیق با هدف مقایسه چند بعدی این چهار نمایه خشکسالی و با استفاده از آمار بارندگی 30 ساله (1359-1389) در 7 ایستگاه استان سیستان و بلوچستان انجام یافته است. پس از محاسبه نمایه‌های خشکسالی فوق در مقیاس زمانی مورد نظر ، نتایج بر اساس معیارهای شباهت توالی سالهای خشک، بهنجار و تر با استفاده از تحلیل خوشه  ای  و همبستگی آماری بین نمایه‌ها ، دسته بندی و مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسیها از دیدگاه خوشه‌ای نشان داد که سنجه‌های PN و RAI از نظر آماری مشابه بوده و در ارزیابی‌های خشکسالی در اقلیم گرم و خشک استان سیستان و بلوچستان به نتایج نسبتا مشابهی ختم می‌شوند. در ارزیابی روابط همبستگی، نمایه‌های زوج شده‌ی PN-RAI ، PN-SPI و SPI-RAI در بیشتر ایستگاهها از همبستگی بالایی نسبت به یکدیگر برخور بودند، ولی در تحلیل خوشه‌ای نمایه‌هایRAI  و PN در یک دسته قرار گرفتند. محاسبات نشان دادند که نتایج معیارهای RAI  و PN از لحاظ توصیف وضعیت خشکسالی به هم نزدیک می‌باشند؛ لذا استفاده از این دو نمایه جهت تعیین شدت خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان توصیه می‌گردد. به‌رغم استفاده‌ی همه‌گیر از شاخص SPI، و با توجه به نتایج به‌دست آمده، شاخص مزبور برای تعیین شدت خشکسالی در این استان مناسب نمی‌باشد.

المصادر:

14. Cancelliere, A., G. Mauro, B.
Bonaccorso, and G. Rossi. 2007.
Drought forecasting using the standarized
precipition index. J. Water Resour.
Manage. 21: 801- 819.
15. Dracup J. A., K. S, Lee, and E. G. Paulson.
1980. On the definition of droughts. Water
Res. Res 16: 297-302.
16. Hayes, M. 1996. Drought indexes.
National Drought Mitigation Center,
University of Nebraska–Lincoln, 7 pp.
17. Rossi , G. 2000 . Drought mitigation
measures: a comprehensivc framework. In
Drought and Drought Mitigation in
Europe.j . voght and f . somma (Eds)
Kluwer Academic Publisher ,Dordrecht.
18. Tsakiris, G., D., Pangalou, and H.Vangelis .
2006. Regional drought assessment based
on the reconnaissance drought index
(RDI), Water Res. Manage. 21:821-833.

_||_