مقایسه مهمترین عوامل موثر در تولید رواناب جهت های اصلی دامنه سازندهای گچساران و آغاجاری

الموضوعات :

حمزه سعیدیان ¹ (استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران.)
حمید رضا مرادی ² (استاد، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرّس، ایران.)
سادات فیض نیا ³ (استاد، گروه احیاء مناطق خشک و نیمه خشک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.)
نادر بهرامی فر ⁴ (دانشیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرّس، ایران.)

تاريخ الإرسال : 24 الأحد , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 07 الإثنين , ربيع الأول, 1444 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: رواناب, سازند آغاجاری, خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک, سازند گچساران,

ملخص المقالة :

چکیده
مقدمه: بررسی تغییرات مکانی رواناب و عوامل موثر بر آن به منظور ارائه راه کارهایی برای کاهش آن بسیار مهم می­باشد. در سال های اخیر مطالعات تئوری و میدانی زیادی تولید مکانی رواناب را ناهمگن ارزیابی کردند.
روش: در این تحقیق به منظور بررسی عوامل موثر در تولید رواناب جهت های اصلی دامنه (شمالی، جنوبی، شرقی و غربی) سازند­های گچساران و آغاجاری، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ و مرغا شهرستان ایذه انتخاب گردید. بدین منظور در هر دو سازند از شبیه­ساز باران در 16 نقطه و با 3 بار تکرار و در شدت­های بارش 1 و 25/1 میلی­متر در دقیقه استفاده شد. هم­چنین عوامل خاکی سازندهای گچساران و آغاجاری مانند درصد شن، ماسه، سیلت و رس، pH، شوری خاک، رطوبت، کربنات کلسیم، ماده آلی و میزان سدیم بررسی گردیدند. به منظور انجام تحلیل­های آماری از نرم افزارهای17 SPSS وEXCEL 2007  استفاده گردید و مهمترین عوامل موثر در تولید رواناب با استفاده از رگرسیون چند متغیره شناسایی شدند.
یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که تولید رواناب در سازند آغاجاری بیشتر به خصوصیات شیمیایی خاک بستگی دارد. ولی تولید رواناب در سازند گچساران بیشتر به خصوصیات فیزیکی خاک وابسته می باشد.
 

المصادر:

1. Ahmadi H. 1999. Applied geomorphology, Volume 1 (Water erosion), Second edition, Tehran, Tehran university press, 714 P


2. Barthes B, Roose E. 2002. Aggregate stability as an indicator of soil susceptibility to runoff and erosion ;validation at several levels, Catena, 47:133-149.


3. Bocchi S, Castrignano A, Fornaro F, Maggiore T. 2000. Application of factorial kriging for mapping soil variation at field scale. European Journal of Agronomy, 13: 295-308.


4. Boughton W. 2002. ″AWBM Catchment water model, calibration and operation manual″, 30 Pp.


5. Carey SK. Woo M. Slope runoff processes and flow generation in a subarctic, subalpine catchment, Journal of hydrology, 253: 110-129.


6. Cerda A, Imeson AC, Calvo A. 1995. Fire and aspect induced differences on the erodibility and hydrology of soils at la Costera, Valencia, Southeast Spain, Catena, 24: 289-304.


7. Cerri CEP, Bernoux M, Chaplot, V, Volkoff B, Victoria, RL, Melillo, JM, Paustian, K, Cerri, CC. 2004. Assessment of soil property spatial variation in an amazon pasture: basis for selecting an agronomic experimental area. Geoderma, 123: 51-68.


8. Corona R, Wilson T, Adderio L, Porcu F, Montaldo N, Albertson J. 2013. On the estimation of surface runoff through a new plot scale rainfall simulator in sardinia, Italy, Procedia environmental sciences 19 : 875 – 884.


9. De Meester T, Jungerius, PD. 1978. The relationship between the soil erodibility factor K (Universal soil loss equation.), Aggregate stability and micromorphological properties of soils in the hornos area, S. Spain. Earth surf. Processes 3: 379–391.


10. Dimonyiannis, D.G., Valmis, S., Vyrlas, P., 2001. Global Nest: The International. Journal. 3: 179-183.


11. Farhoudi MH, Bazrafshan O, AghabeigiAmin S, Holisaz A, Esmaeilpour Y. 2017. Impact of organic conditioners (biochar and sheep manure) on runoff and erosion, Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi) No 121 pp: 20-30.


12. Geissen V, Sánchez-Hernández R, Kampichler C, Ramos-Reyes R, Sepulveda-Lozada A, Ochoa-Goana S, de Jong BHJ, Huerta-Lwanga, E, Hernández-Daumas S. 2009. Effects of land-use change on some properties of tropical soils-an example from southeast Geoderma 151: 87-97.


13. Giordanengo J. 2000. ″Hydrologic and soil removal and vegetation reduction″, M.Sc.thesis, Colorado state university.


14. Henderson A. 2000. ″II. 9. Ffg-runoff threshold run off the mount of run off needed over an area to initiate flooding is the threshold.run.off.


15. Hoyos N. 2005. Spatial modeling of soil erosion potential in a tropical watershed of the colombian Andes. Catena, 63: 85-108.


16. Jordan J P. 1994. Spatial and temporal variability of stormflow generation processes on a swiss catchment, J. Hydrol., 153, 357 – 382.


17. Karnieli A, Ben-Asher J. 1993. A daily runoff simulation in semi-arid watersheds based on deficit calculations. J. Hydrology 149: 9-25.


18. Kartien D, N. Jan P, Jean R, Dirk H, Mitiku M Bart, Seppe D. 2006. Run off on slopes with restoring vegetation: A case study from the Tigray highlands, Ethiopia. J. Hydrol., 331: 219 -241.


19. Kazman Z, Shainberg I, Gal M. 1983. Effect of low levels of exchangeable na and applied phosphogypsum on infiltration rate of various soils. soil science society of american journal, 135: 184-192.


20. Kirkby M. 2001. Modeling the interactions between soil surface properties and water. Elsevier Catena 89-102.


21. Loague K. M, Gander G A. 1990. R-5 revisited. 1. spatial variability of infiltration on a small rangeland catchment, Wat. Resour. Res., 26, 957- 971.


22. Mahdavi M. 1999. Applied hydrology (Volume II), University of tehran publications, Second edition, 400 Pp.


23. Martinez M.1998. Factors influencing surface runoff generation in a mediteranean semi-arid environment: Chicamo watershed Spain. 12(5): 741-745.


24. Miller RW, Gardiner DT. 1998. Soils in our environment. Eighth edition, Prentice-hall، United states of america, Pp: 75-81.


25. Mir Hosseini S M, Shahabpour J, Hadi Farpoor M. 2008. Geochemical behavior of zinc, Potassium and sodium in soil against acid Rain Associated with Sarcheshmeh Rafsanjan Copper Smelter, Journal of Earth Sciences, 71: 161-166.


26. Morady H R, Saidian H. 2010. Comparing the most important factors in the erosion and sediment production in different land Uses, Journal of Environmental Science and Engineering, 4: (11): 1-11.


27. Ponce VM, Shetty AV. 1995. A conceptual model of catchments water balance: 2 applications of runoff and base flow modeling. J. Hydrology 173:41-50.


28. Raeesiyan R. 2005. Investigation of slope, soil moisture conditions and land use in run off generation time. Proceeding of 3rd erosion and sediment national conference, August 27-30, Tehran, Iran, Pp:305-309.


29. Richson RJ. 1995. ″Experiment techniques for erosion studies: Rainfall simulation″, phd lecture in soil erosion control, institute of water and environmental, granfield university at silsoe, Bedford shire, uk, 49 Pp.


30. Saeediyan H, Moradi HR. 2010. Investigation on some of soil indices and land uses in gachsaran formation deposits using multiple variable regression, Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi) No 90 pp: 78-86.


31. Saeidian, H. Moradi, H. feyznia, S. Bahramifar, N. 2014. The effect of acid rain and changes its concentration on erodibility in Aghajari formation (Case study: part of the Margha watershed in Ize city). Journal of Watershed researches. Number 101, 101-112.


32. Sharafi F, Safarpour S, Ayoubzadeh SA, Vakilpour J. 2004. An investigation of factors affecting runoff generation in arid and semi- arid area using simulation and rainfall runoff data. Iranian J. Natural Res., 57: 33-45.


33. Singh P. 1998. Hydrologic systems (Volume I &II) Prentice hall, Englwood cliffs new jersey, 320 Pp.


34. Tellvarie A. 1996. Simplified hydrology model, institute Top of the Document of forests and rangelands research, First edition 118 Pp.


35. Wilcox BP, Wood MK. 1986. ″A hand portable single nozzle rainfall simulator designed for use on steep slopes″,J. range management, 39(4): 375 – 377.


36. Wischmeier WH, Mannering JV. 1969. Relation of soil properties to its erodibility, Soil science. Society. America. Proceeding, 33: 131-136.


37. Yair A, lavee H. 1985. Runoff generation in raid and semi-arid zones, in Anderson, M.G. and Burt, T.P. (Eds), Hydrological forecasing. Wiley, chichester. Pp 183-220.


38. Yang MY, Tian JL, Liu PL. 2005. Investigating the spatial distribution of soil erosion and deposition in a small catchment on the Loess Plateau of China using 137Cs. Soil and tillage research, 83(3): 121-128.


39. ZareKhormizi M, Najafinejad A, Nora N, Kavian A. 2011. Effect of slope and soil properties on soil runoff and loss using rain simulator, Chehel chai watershed, Golestan province, Journal of soil and water conservation research, 19 (2): 178-185.