محاسبه ساعت مجاز کارکرد چاههای کشاورزی بر مبنای نیاز آبی و الگوی کشت در استان همدان (مطالعه موردی دشت اسد آباد)

الموضوعات :

علی قدمی فیروزآبادی ¹ , سید ابواقاسم حقایقی مقدم ²

1 - دانشیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.
2 - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

تاريخ الإرسال : 10 الخميس , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 24 الأربعاء , محرم, 1443 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: کشاورزی, چاه‌ آب, احساس تضاد, مدیریت تعارض,

ملخص المقالة :

چکیده
مقدمه: خشکسالی‌های اخیر و اضافه برداشت چاه‌ها باعث افت سطح منابع آب زیر‌زمینی در خیلی از دشت‌های کشور شده است. این پژوهش به­ منظور بررسی و ارائه روش­ های اصلاحی تعیین ساعت مجاز پمپاژ چاه‌های کشاورزی دشت اسدآباد همدان انجام شد.
روش­: در این تحقیق سطح زیر کشت محصولات باغی و زراعی طی یک بازه 5 ساله تهیه شد. نیاز آبی محصولات مختلف برای دشت اسد­آباد از سند ملی آب استخراج و با در نظر گرفتن راندمان متوسط دشت،  نیاز ناخالص آبیاری محاسبه شد. با  تقسیم نیاز ناخالص آبیاری بر هیدرومدول سه ماهه حداکثر، ساعت مجاز کارکرد چاه در هر ماه محاسبه شد. محاسبات با در نظر گرفتن گیاهان اصلی الگوی کشت و کل گیاهان الگوی کشت به منظور تاثیر الگوی کشت انجام شد.
یافته ­ها: متوسط تعداد ساعت پمپاژ سالانه برای دشت اسدآباد با در نظر گرفتن میانگین هیدرومدول سه ماهه (خرداد، تیر و مرداد ) برابر با 3455 ساعت محاسبه شد که نسبت به ساعت در نظر گرفته شده در دشت اسدآباد حدود 15 درصد بیشتر است. اثر تغییرات سالانه الگوی کشت بر مقدار ساعت کارکرد چاه‌ها در سطح احتمال 5 درصد معنی­ دار بود. نتایج دو روش اصلاحی محاسبه ساعت پمپاژ باعث افزایش 26 تا 33 درصدی در ساعت کارکرد سالانه چاه‌ها گردید که شرایطی نزدیک­تر به واقعیت موجود می­ باشد.
 
نتیجه­ گیری: در بررسی حاضر مشخص شد که جهت تعیین ساعت مجاز پمپاژ، به جای استفاده از تمامی گیاهان الگوی کشت، می‌توان از گیاهان عمده الگوی کشت که حدود 90% سطح زیر کشت را تشکیل می­ دهند استفاده نمود. همچنین بجای برآورد نیاز آبی گیاهان بر اساس سند ملی آب، از روش پنمن- مانتیت اصلاح شده و بر اساس داده‌های هواشناسی به روز استفاده نمود. در بهینه­سازی روش هیدرمدول سه ماهه، پیشنهاد می­ شود تا هیدرومدول واقعی اندازه­ گیری شده استفاده گردد یا هیدرومدول بر اساس نیاز آبی شش ماهه اول دوره آبیاری گیاهان محاسبه شود.

المصادر:

1.       Dehghani, H., Alizadeh A., Keshavarz, A and Izadi, A. 1998. Pattern of water consumption in agriculture. Collection of scientific and specialized articles on technical research and agricultural engineering. 4(14). [In Persian].

2.       Doorenbos J, Pruitt W.O. 1977. Guidelines for Predicting Crop Water Requirements. Irrigation an and Drainage Paper 24, Rev., Rome. pp: 156

3.        Ghadami Firouzabadi A. 2012. Determining the permitted hours of operation of wells in Hamadan province. Research report of Agricultural Research, Education and Extension Organization. NO: 42919 .[In Persian].

4.        Hamedan Regional Water Company, 2017. The appearance of water in Hamedan province. Vice President of Planning. [In Persian].

5.       Razzaghi, F. and Sepaskhah, A. 2007. Evaluation of different methods of estimating evapotranspiration of reference plant surfaces with the help of data measured with weight lysimeter. Ninth National Seminar on Irrigation and Evaporation Reduction, Shahid Bahonar University, Kerman. [In Persian].

6.        Rezaei, A., Bakhtiari, B., Hoshiaripour, F. and Dehghani Anari, M. 2007. Evaluation of different methods of estimating transpiration evaporation of reference plant using lysimetric measurements (case study: Kerman city). Ninth National Seminar on Irrigation and Evaporation Reduction, Shahid Bahonar University, Kerman., 9(1): 81-91. [In Persian].

7.        Ministry of Agriculture and Meteorological Organization of the country, 1999. National water document of the country (water requirement of plants, cultivation pattern, irrigation efficiency), Tehran. [In Persian].

8.        Ministry of Jahad of Agriculture, General Directorate of Statistics and Information, Deputy Director of Planning and Budgeting, 2011. Agricultural statistics for the crop year 89-88 [In Persian].

9.       Monteith, J.L. 1965 Evaporation and Environment. Symposia of the Society for Experimental Biology, 19, 205-234.

10.    Penman, H.L 1948. Natural Evaporation from Open Water, Bare Soil and Grass. Proceedings of the Royal Society of London, 193, 120-145.

11.   Statistics Center of Iran. 2020. Map of the provinces of the country. Available at: https://www.amar.org.ir. [In Persian].

12.   Smith M, Allen R, Monteith J.L, Pereira L.A, Segeren A. 1991. "Report on the Expert Consultation for the Revision of FAO Methodologies for Crop Water Requirements". FAO/AGL, Rome.

13.   Smith, M., Allen, R. and Pereira, L. 1996. "Revised FAO Methology for Crop Water Requirements. Proceedings of the ASAE International Conference on Evapotranspiration and Irrigation Scheduling, Nov.3-6, San Antonio, Tx. pp: 116-123.

14.   Teare, I.D. and Pit M. M. 1982. "Crop Water Relations".

Thornthwaite, C.W. 1948. An approach towards a rational classification of climate. Geog. Rev.38: 55-94, Pattern of Water Consumption in Agriculture.