شناسایی و برآورد منابع تغذیه آبخوان آبرفتی دشت بجنورد با هدف ارزیابی بیلان آب زیرزمینی

مینا تاج آبادی ¹ ( کارشناس آب زیرزمینی/ شرکت مهندسی مشاور هیدروتک توس )
علی نقی ضیایی ² ( دانشگاه فردوسی )
نگار فرهی ³ ( کارشناس آب سطحی/ شرکت مهندسی مشاور هیدروتک توس مشهد )
الهام بیک زاده ⁴ ( کارشناس منابع آب/شرکت مهندسی مشاور هیدروتک توس )

تاريخ الإرسال : 18 الإثنين , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: تغذیه, آبخوان, فاضلاب, SWAT, MODFLOW,

ملخص المقالة :

رشد روزافزون جمعیت و افزایش تقاضای آب و عدم توسعه شبکه فاضلاب در محدوده شهر بجنورد، علاوه بر بالا آمدن سطح آب زیرزمینی، سبب کاهش کیفیت آبخوان شده‌است. جلوگیری کاهش کمی و کیفی آب زیرزمینی آبخوان و مشکلات بالازدگی سطح آب منوط به مدیریت بهره‌برداری صحیح و حفاظت از آب‌های زیرزمینی می‌باشد. مسلماً زمانی این امر میسر خواهد بود که تنش‌های وارد به آبخوان به طور کامل بررسی شود و در سیاستهای مدیریتی مورد توجه قرار گیرد. بنابراین هدف اصلی این پژوهش برآورد و ارزیابی بیلان آب زیرزمینی بر اساس شناسایی و برآورد منابع تغذیه آبخوان با استفاده از مدل سطحی SWAT با در نظر گرفتن مقادیر تلفات شبکه آبرسانی و فاضلاب برگشتی به آبخوان است. از این رو مدل آب زیرزمینی با استفاده از مدل MODFLOW تحت نرم‌افزار GMS در دو حالت ماندگار و غیرماندگار برای یک دوره بلند‌مدت سیزده ساله شبیه‌سازی و واسنجی شد و سپس مولفه‌های بیلان آب زیرزمینی به صورت متوسط سالانه برای دوره سال آبی 1380 تا 1393 برآورد گردید. ریشه میانگین مربعات خطای مدل نهایی در دوره ماندگار و غیر ماندگار به ترتیب 36/1 و 4/1 ‌متر، مقادیر هدایت هیدرولیکی با سه مقدار بهینه 7، 13و 26 متر مربع در روز و آبدهی ویژه نیز 02/0 ، 04/0 و 19/0 برآورد شد. مقدار مولفه ‌NRMSE نشان‌دهنده 19 درصد نوسانات بین سطح آب مشاهداتی و محاسباتی است که این اختلاف مربوط به عدم برآورد دقیق آب برگشتی شبکه فاضلاب و نشت شبکه آبرسانی است.