تضاد آب و راهبردهای مدیریت آن در بین استفادهکنندگان از چاههای آب مشترک: مورد مطالعه کشاورزان شهرستان بهار در استان همدان
الموضوعات :
احمد عابدی سروستانی
1
(دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
ناصر عزتی سروری
2
(دانشآموخته کارشناسی ارشد رشته توسعه کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
غلامحسین عبدالله زاده
3
(دانشیار توسعه روستایی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
الکلمات المفتاحية: کشاورزی, چاه آب, احساس تضاد, مدیریت تعارض,
ملخص المقالة :
مقدمه: اگرچه تنش بر سر آب افزایش یافته است، اما احتمال بروز تضاد درباره منابع آب مشترک بیشتر است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تضاد آب و روشهای مدیریت آن در بین کشاورزان انجام گرفت.
روش: این تحقیق با روش توصیفی-پیمایشی انجام شد. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامه بود که روایی آن با مراجعه به اساتید دانشگاه تأئید گردید. جمعیت موردمطالعه، کشاورزان شهرستان بهار در استان همدان بودند که از چاههای آب مشترک برای تأمین آب کشاورزی استفاده میکردند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه برابر 214 نفر برآورد گردید که با روش نمونهگیری ساده تصادفی انتخاب شدند.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد در دامنه امتیاز 1 تا 5، "خشکسالی" و "افزایش تعداد کشاورزان" به ترتیب با میانگین 56/3 و 45/3، از دلایل اصلی ایجاد تضاد آب کشاورزی میباشند. همچنین اولویت روشهای کاهش تضاد آب مربوط به مشارکت کشاورزان در مدیریت آب چاههای کشاورزی و مذاکره با آنان پیرامون آب بود. نتایج نشان داد در مقیاس با دامنه 13 تا 65، تضاد ادراکشده پیرامون آب کشاورزی با میانگین 51/38 در حد متوسط بود و با افزایش فاصله مزرعه از چاه آب، مساحت زمین کشاورزی اجارهای و همچنین درآمد سالانه از فعالیتهای غیر کشاورزی، ادراک و احساس کشاورزان از تضاد آب کشاورزی افزایش مییافت. در مقابل، با افزایش مساحت زمین کشاورزی ملکی و میزان درآمد حاصل از کشاورزی، ادراک و احساس کشاورزان از تضاد آب کشاورزی کمتر میشد. بیشترین استفاده کشاورزان برای مدیریت تضاد آب از راهبرد «کنترل» بود. از این نظر، راهبرد «راهحلگرایی» و راهبرد «عدم مقابله» به ترتیب در اولویتهای بعدی قرار داشتند.
نتیجهگیری: لازم است سیاستهای مناسب برای محافظت از کشاورزان در هنگام خشکسالی به منظور کاهش تضاد آب دنبال شود. کسب درآمد از طریق فعالیتهای غیرکشاورزی به تنهایی نمیتواند ادراک کشاورزان از تضاد آب را کاهش دهد و افزایش درآمد کشاورزان از کشاورزی برای کاهش تضاد آب مورد نیاز است. برگزاری جلسات گفتگو و تعامل بین کشاورزان میتواند به تحلیل دلایل تضاد آب کشاورزی و یافتن روشهای مناسب برای کاهش آن کمک نماید.
_||_