تحلیل زمانی- مکانی تغییرات مدت زمان انتظار رخداد بارش در استان کردستان
الموضوعات :
محمد دارند
1
(عضو هیأت علمی گروه آب و هواشناسی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان)
بهروز ابراهیمی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی کاربردی)
الکلمات المفتاحية: بارش, روند, استان کردستان, مدت زمان انتظار,
ملخص المقالة :
یکی از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییراقلیم جابهجایی در الگوهای زمانی- مکانی سنجهی جوی مهم و آشوبمند بارش است. هدف از انجام این پژوهش شناختن تغییرات مدت زمان انتظار رخداد بارش استان کردستان طی دهههای اخیر است. بدین منظور دادههای روزانهی بارش162پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنهی استان کردستان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به شرکت آب منطقهای کردستان و سازمان هواشناسی طی بازهی زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) بهکارگرفته شدند. با بهرهگیری از روش زمینآماری کریجینگ مقادیر بارش بر روی سلولهای 6×6 کیلومتر برای هر روز جداگانه میانیابی شدند. سپس دادههای روزانهی مربوط به 811 سلول که کل استان را پوشش میدادند، از نقشههای میانیابی استخراج شدند. یک پایگاه داده(گاهجای) در ابعاد811×18914 تهیه شد که بر روی سطرها روز(زمان) و بر روی ستونها سلولها(مکان) قرار داشتند. میانگین مدت زمان انتظار رخداد بارش برای هر سلول طی هر ماه از سال جداگانه حساب شد. جهت ارزیابی معناداری روند، آزمون ناپارامتریک منکندال در سطح اطمینان 90 درصد بر روی سری زمانی مقادیر مدت زمان انتظار رخداد برازش داده شد. نرخ تغییرات به کمک روش خطی حداقل مربعات براورد شد. یافتهها نشان دادند که طی ماههای سرد سال مدت زمان انتظار رخداد بارش طولانیتر شده است، درحالیکه در ماههای گرم سال فاصلهی زمانی بین دو رویداد بارشی پیاپی کوتاهتر شده است. نرخ کاهشی دورهی انتظار رخداد بارش دستکم دو برابر نرخ افزایشی آن است. پراکنش روند معنادار بر روی استان بیانگر آن است که در نیمهی غربی و پربارش استان، مدت زمان انتظار رخنمود بارش طولانیتر شده است، برعکس در نیمهی شرقی و کمبارش، فاصلهی بین دو رویداد بارشی پیاپی کوتاهتر شده است.
1) امیری، ر.1386. تحلیل و پیشبینی بارش در شهرستان خرمآباد با استفاده از مدل زنجیرهی مارکوف. پایان نامهی کارشناسی ارشد اقلیمشناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تربیت معلم تهران.
2) ایراننژاد، پ.، و کتیرایی بروجردی، پ.س.، و حجام، س. 1388. توزیع مکانی روند بارش سالانه در ایران در دوره 1960-2001. مجله فیزیک زمین و فضا 35(4): 94-79.
3) دارند، م. 1392. شناسایی الگوهای فشار تراز دریا هنگام رخداد بارشهاس سیلآسای استان کردستان. اولین کنفرانس ملی هیدرولوژی مناطق نیمه خشک. سنندج. ایران.
4) رضیئی، ط.، دانش کار آراسته، پ.، اختری، ر.، و ثقیان ب. 1386. بررسی خشکسالی های هواشناسی (اقلیمی) در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از نمایه SPI و مدل زنجیره مارکف. تحقیقات منابع آب ایران 3(1):35-25.
5) فیروزی، ف.، نگارش، ح.، و خسروی، م. 1391. مدلسازی، پیشبینی و بررسی روند بارش در ایستگاههای منتخب استان فارس. برنامهریزی منطقهای 2(7): 91-77.
6) منتظری، م. 1392، کاربرد روش های آماری چند متغیره در پهنه بندی نواحی اقلیمی مطالعه موردی: استان اصفهان. تحقیقات جغرافیایی. 3(110): 1-16.
7) مسعودیان، س.ا. 1384. شناسایی رژیم های بارش ایران به روش تحلیل خوشهای، پژوهشهای جغرافیایی 52: 47-59.
8) دارند، م. 1394. روند سهم ماندگاری های بارش در بسامد رخداد روزهای بارشی و تأمین مقدار بارش استان کردستان، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی 59: 291-312.
9) قادرمرزی، ح. 1380. تحلیل و پیشبینی نوسانات آب و هوا در استان کردستان با استفاده از مدل زنجیرهی مارکوف. پایان نامهی کارشناسی ارشد اقلیمشناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تربیت معلم تهران.
10) کتیرایی، پ.س.، حجام، س.، و ایراننژاد، پ.1386. سهم تغییرات فراوانی و شدت بارش روزانه در روند بارش در ایران طی دوره 1960 تا 2001. مجله فیزیک زمین و فضا 33(1): 83-67.
11) محمدی، ب. 1390. تحلیل روند بارش سالانهی ایران. مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی. 22(3): 106-95.
12) محمودی، پ.، و علیجانی، ب. 1392الف. مدلبندی رابطه بارشهای سالانه و فصلی با عوامل زمین اقلیم در کردستان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی31: 112-83.
13) محمودی، پ.، و علیجانی، ب. 1392ب. ناحیهبندی بارشی استان کردستان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره. مجله پژوهش آب ایران. 13: 213-209.
14) منتظری، م.، و غیور، ح. 1388. تحلیل مقایسهای روند بارش و خشکسالی حوضهی خزر. جغرافیا و توسعه 7(16): 92-71.
15) ویسیپور، ح.، معصومپور، سماکوش ج.، صحنه، ب.، و یوسفی، ی 1389. تحلیل پیش بینی روند بارش و دما با استفاده از مدل های سری زمانی(ARIMA)(نمونه موردی: شهرستان کرمانشاه). جغرافیا 4(12):77-63.
16) یوسفی، ن.، حجام، س.، و ایراننژاد، پ. 1386. برآورد احتمالات خشکسالی و ترسالی با استفاده از مدل مارکوف و توزیع بهنجار(مطالعه موردی قزوین). پژوهشهای جغرافیایی60: 128-121.
17) Arnbjerg-Nielsen, K. 2006. Significant climate change of extreme rainfall in Denmark. Water Science and Technology. 54(6–7): 1–8.
18) Cheng, K.S., Hsu, H.W., Tsai, M.H., Chang, K.C., and Lee, R.H. 2004. Test and analysis of trend existence in rainfall data in http://www.wrrcdpri.kyotou.ac.jp/∼aphw/APHW 2004/Proceedings/OHS/56-OHS-A 527.pdf.
19) Darand, M., Masoodian, A., Nazaripour, H., and Mansouri Daneshvar, M.R. 2015. Spatial and temporal trend analysis of temperature extremes based on Iranian climatic database. Arabian J Geosci. doi:10.1007/s12517-015-1840-5.
20) Darand, M., and Mansouri Daneshvar, M.R. 2015. Variation of agro-climatic indices in Kurdistan Province of Iran within 1962–2012. Model. Earth Syst. Environ. DOI 10.1007/s40808-015-0010-9.
21) Grum, M., Jorgensen, A.T., Johansen, R.M., and Linde, J.J. 2006. The effect of climate change on urban drainage: an evaluation based on regional climate model simulations. Water Science and Technology 54(6–7): 9 – 15.
22) Hayhoe, K., Wake, C.P., Huntington, T.G., Luo, L., Schwartz, M.D., Sheffield, J., Wood, E., Anderson, B., Bradbury, J., DeGaetano, A., Troy, T.J., and Wolfe, D. 2007. Past and future changes in climate and hydrological indicators in the US Northeast. Climate Dynamics 28:381 – 407.
Ren, L., Arkin, P.h., Smith, T.M., and Shen, S.S.P. 2014. Global precipitation trends in 1900–2005 from a reconstruction
_||_