مقایسه اثربخشی زوجدرمانی شناختی-رفتاری و زوجدرمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ارتقای کیفیت زناشویی زوجین غیربالینی
الموضوعات :
رامانا شهبازفر
1
,
اقبال زارعی
2
,
کبری حاجی علیزاده
3
,
فریبرز درتاج
4
1 - دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
2 - دکتری روانشناسی، دانشیار و هیأت علمی گروه روانشناسی دانشگاه هرمزگان، ایران
3 - دانشیار گروه روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
4 - . استاد گروه روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: کیفیت زناشویی, زوجین غیربالینی, زوج درمانی شناختی-رفتاری (CBCT) و زوجدرمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT),
ملخص المقالة :
مقدمه: کیفیت زناشویی منحصر به زوجین مشکلدار نیست؛ بلکه کیفیت زناشویی مسألهای مهم و حیاتی است که حتی در زوجین عادی که مشکلات بالینی شدیدی را گزارش نمیکنند، نیز باید مورد توجه قرار گیرد. لذا هدف پژوهش حاضر عبارت بود از مقایسه اثربخشی زوجدرمانی شناختی-رفتاری (CBCT) و زوجدرمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر ارتقای کیفیت زناشویی زوجین غیربالینی شهر بندرعباس.
روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و آزمون پیگیری با گروه کنترل بود. جامعهی آماری پژوهش شامل کلیه زوجین غیربالینی (عادی) شهر بندرعباس بودند. نمونه آماری پژوهش به روش دردسترس برای هر گروه 16 نفر (8 زوج) و در درمجموع 48 نفر (24) زوج انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه کیفیت زناشویی باسبی و همکاران (1995) بود. اطلاعات پژوهش با استفاده از آزمون مانکوا و به وسیلهی نرمافزار SPSS 19 مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج نشان دادند که گروههای مداخله CBCT و ACT در همه ابعاد کیفیت زناشویی در مقایسه با گروه کنترل از میانگین بالاتری(05/0>p) برخودار بودند. در ادامه نتایج نشان دادند که تنها در پسآزمون بعد توافق رویکرد ACT بهطور معنادری از میانگین بالاتری (05>p) نسبت به گروه CBCT برخوردار بود. اما در مرحلهی پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. همچنین در سایر ابعاد کیفیت زناشویی، بعد رضایت و انسجام در مراحل پسآزمون و پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد.
نتیجه گیری: باتوجه به یافتههای پژوهش حاضر میتوان نتیجه گرفت که هر از دو نوع رویکرد CBCT و ACT میتوان برای ارتقای کیفیت زناشویی زوجین غیربالینی استفاده نمود.
1. Umberson D, Williams K, Powers DA, Chen MD, Campbell AM. As good as it gets? A life course perspective on marital quality. Social Forces. 2005;84(1):493-511. doi: 10.1353/sof.2005.0131.
2. KavehFarsani Z, rjabi G, amanelahi a, Khojasteh Mehr R. Developing a native marital quality model: A Qualitative Research Based on Grounded Theory. Knowledge & Research in Applied Psychology. 2020;21(1):60-71. doi: 10.30486/jsrp.2019.576024.1507.
3. Robles TF, Slatcher RB, Trombello JM, McGinn MM. Marital quality and health: a meta-analytic review. Psychological bulletin. 2014;140(1):140-87. doi: 10.1037/a0031859.
4. Khojasteh Mehr R, Aghaei Z, Omidian M. Meta-analysis of the relationship among approach and avoidance motives for sacrifice and marital quality. JOURNAL OF FAMILY COUNSELING & PSYCHOTHERAPY. 2019;9(1 (27) ):89-108. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=743176.
5. Gurman AS, Lebow JL, Snyder DK. Clinical handbook of couple therapy: Guilford Publications; 2015.
6. Hayes SC, Strosahl K, Wilson KG, Bissett RT, Pistorello J, Toarmino D, et al. Measuring experiential avoidance: A preliminary test of a working model. The psychological record. 2004;54(4):553-78. doi: 10.1007/BF03395492.
7. Knapp SJ, Lott B. Forming the central framework for a science of marital quality: An interpretive alternative to marital satisfaction as a proxy for marital quality. Journal of Family Theory & Review. 2010;2(4):316-33. doi: 10.1111/j.1756-2589.2010.00064.x.
8. Umberson D, Williams K, Powers DA, Liu H, Needham B. You make me sick: Marital quality and health over the life course. Journal of health and social behavior. 2006;47(1):1-16. doi: 10.1177/002214650604700101.
9. Zhang H. Wives’ Relative Income and Marital Quality in Urban China: Gender Role Attitudes as a Moderator. Journal of Comparative Family Studies. 2015;46(2):203-20. doi: 10.3138/jcfs.46.2.203.
10. Isanejad O, Bagheri A. Marital quality, loneliness, and internet infidelity. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 2018;21(9):542-8. doi: 10.1089/cyber.2017.0602.
11. Allendorf K, Ghimire DJ. Determinants of marital quality in an arranged marriage society. Social science research. 2013;42(1):59-70. doi: 10.1016/j.ssresearch.2012.09.002.
12. Nurhayati SR, Faturochman F, Helmi AF. Marital Quality: A Conceptual Review. Buletin Psikologi. 2019;27(2):109-24. doi: 10.22146/buletinpsikologi.37691.
13. Moorman SM. Dyadic perspectives on marital quality and loneliness in later life. Journal of Social and Personal Relationships. 2016;33(5):600-18. doi: 10.1177/0265407515584504.
14. Luo S, Klohnen EC. Assortative Mating and Marital Quality in Newlyweds: A Couple-Centered Approach. Journal of Personality and Social Psychology. 2005;88(2):304-26. doi: 10.1037/0022-3514.88.2.304.
15. Tracy EL, Utz RL. For Better or for Worse: Health and Marital Quality during Midlife. Journal of Aging and Health. 2020:0898264320948305. doi: 10.1177/0898264320948305.
16. Yeh H-C, Lorenz FO, Wickrama K, Conger RD, Elder Jr GH. Relationships among sexual satisfaction, marital quality, and marital instability at midlife. Journal of family psychology. 2006;20(2):339. doi: 10.1037/0893-3200.20.2.339.
17. Khanjani Veshki S, Shafiabady A, Farzad V, Fatehizade M. A Comparison of the Effectiveness of Cognitive–Behavioral Couple Therapy and Acceptance and Commitment Couple Therapy in the Couple’s Conflict in the City of Isfahan. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2016;9(3):464-71. doi: 10.5812/jjhs.43085.
18. Soheili N, Zahrakar K, Asadpour S, Mohsenzadeh F. Effectiveness of Group Counseling Based on Integrative Behavioral Therapy on Quality of Marital Relationship of Female Nurses. Iranian Journal of Psychiatric Nursing. 2019;7(5):72-8. http://ijpn.ir/article-1-1383-en.html.
19. Zadhoosh S, Doust H, Kalantari M, Tabatabaee S. Comparison of the efficacy of cognitive-behavior group therapy with religious advice and classic cognitive-behavior group therapy on the quality of marital relationship of women. Journal of Family Research. 2011;7(1):55-68. https://jfr.sbu.ac.ir/index.php/humanrights/article_95881_7eb4e78ef371f748ded1a727a3d3e663.pdf.
20. Mahintorabi s. The effect of cognitive-behavioral training on modification of irrational expectation, emotional maturity and marital dissatisfaction in women. International Journal of Behavioral Sciences. 2011;5(2):127-33. http://www.behavsci.ir/article_67721_a99d7c69e8d38c75b5cbed5d3425c992.pdf.
21. Peterson BD, Eifert GH, Feingold T, Davidson S. Using acceptance and commitment therapy to treat distressed couples: A case study with two couples. Cognitive and Behavioral Practice. 2009;16(4):430-42. doi: 10.1016/j.cbpra.2008.12.009.
22. Lappalainen R, Lehtonen T, Skarp E, Taubert E, Ojanen M, Hayes SC. The Impact of CBT and ACT Models Using Psychology Trainee Therapists:A Preliminary Controlled Effectiveness Trial. Behavior Modification. 2007;31(4):488-511. doi: 10.1177/0145445506298436.
23. Amani A, Isanejad O, Alipour E. Effectiveness of acceptance and commitment group therapy on marital distress, marital conflict and optimism in married women visited the counseling center of Imam Khomeini Relief Foundation in Kermanshah. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry. 2018;5(1):42-64. doi: 10.29252/shenakht.5.1.42. http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-425-en.html.
24. Fatolahzadeh N, Rostami M, Darbani A, Karazeh S. The Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on quality of life and marital satisfaction housewife mothers. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal (RRJ). 2018;7(7):17-32. http://frooyesh.ir/article-۱-۵۱۸-fa.html.
25. Narimani A, Hobbi MB. The effectiveness of acceptance and commitment therapy on dyadic adjustment in women. JOURNAL OF FAMILY COUNSELING & PSYCHOTHERAPY. 2018;8(1 (25)):-. doi: 20.1001.1.22516654.1397.8.1.9.6.
26. Sharif F, Soleimani S, Mani A, Keshavarzi S. The effect of conflict resolution training on marital satisfaction in couples referring to counseling centers in Shiraz, southern Iran. International Journal of Community Based Nursing & Midwifery. 2013;1(1):26-34. https://ijcbnm.sums.ac.ir/article_40637.html.
27. Kardan-Souraki M, Hamzehgardeshi Z, Asadpour I, Mohammadpour RA, Khani S. A review of marital intimacy-enhancing interventions among married individuals. Global journal of health science. 2016;8(8):74. doi: 10.5539/gjhs.v8n8p74.
28. Ahmady K, Karami G, Noohi S, Mokhtari A, Gholampour H, Rahimi A-A. The efficacy of cognitive behavioral couple’s therapy (CBCT) on marital adjustment of PTSD–diagnosed combat veterans. Europe’s Journal of Psychology. 2009;5(2):31-40. https://doi.org/10.5964/ejop.v5i2.265.
29. Alizadeh M, AkbariTorkestani N, Oohadi B, Mehrabirazveh F. Effectiveness of Cognitive-Behavioral Counseling Based on Film Therapy on the Marital Satisfaction of Women with Low Sex Drive. Preventive Care in Nursing and Midwifery Journal. 2018;8(1):19-27. http://zums.ac.ir/nmcjournal/article-1-554-en.html.
30. Afshariniya K, Hooshyar F. Comparison of the Effectiveness of Behavioral Couple Therapy and Acceptance and Commitment-Based Therapy on the Quality of Marital Relationships in Adolescent Couples in Shiraz City. Quarterly Journal of Women and Society. 2020;11(42):1-18. http://jzvj.miau.ac.ir/article_4183_en.html?lang=en.
31. Norouzi M, Zargar F, Akbari H. The Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Reduction of Interpersonal Problems and Experiential Avoidance in University Students. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2017;15(2):168-74. http://rbs.mui.ac.ir/article-1-529-fa.html.
32. Yousefi N. Investigation of Psychometric Properties of the Revised Dyadic Adjustment Scales (RDAS). Research in Clinical Psychology and Counseling. 2012;1(2):183-200. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=245095.
33. Azimifar S, Fathizadeh M, Bahrami F, Ahmadi A, Abedi A. Comparing the effects of cognitive-Behavioral couple therapy & acceptance and commitment therapy on marital happiness of dissatisfied couples. 2016. http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-134-en.html.
34. Bigdelimojarad F, Entesar Foumany, Gholamhossein, Hejazi M. The effectiveness of sex therapy based on Cognitive-Behavioral (Sexual Relationship) training on reducing marital burnout and increasing marital quality of married nurses. Iranian Journal of Nursing Research. 2020;15(3):1-9. http://ijnr.ir/article-1-2347-fa.html.
35. Shokoohi-Yekta M, Akbari Zardkhaneh S, Alavinezhad S, Sajjadi Anari S. Teaching emotion regulation skills based on cognitive-behavioral approach and its efficacy on marital satisfaction and couple’s happiness. Journal of psychologicalscience. 2019;18(80):887-96. http://psychologicalscience.ir/article-1-483-en.html.
36. Sheppard SC, Forsyth JP, Hickling EJ, Bianchi J. A novel application of acceptance and commitment therapy for psychosocial problems associated with multiple sclerosis: Results from a half-day workshop intervention. International Journal of MS Care. 2010;12(4):200-6. doi: 10.7224/1537-2073-12.4.200.
37. Muto T, Hayes SC, Jeffcoat T. The effectiveness of acceptance and commitment therapy bibliotherapy for enhancing the psychological health of Japanese college students living abroad. Behavior therapy. 2011;42(2):323-35. doi: 10.1016/j.beth.2010.08.009.
38. Williams C, Martinez R. Increasing Access to CBT: Stepped Care and CBT Self-Help Models in Practice. Behavioural and Cognitive Psychotherapy. 2008;36(6):675-83. doi: 10.1017/S1352465808004864.
39. Hinton DE, Patel A. Cultural Adaptations of Cognitive Behavioral Therapy. Psychiatr Clin North Am. 2017;40(4):701-14. doi: 10.1016/j.psc.2017.08.006.
40. Naeem F. Cultural adaptations of CBT: a summary and discussion of the Special Issue on Cultural Adaptation of CBT. The Cognitive Behaviour Therapist. 2019;12:e40. doi: 10.1017/S1754470X19000278.
_||_
