مقایسه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، باورهای فراشناختی و منبع کنترل بین بیماران اسکیزوفرنیک و دوقطبی

الموضوعات :

سید محمدحسن نسابه ¹ , حسین بقولى ² , اذرمیدخت رضایی ³ , سلطانعلی کاظمی ⁴

1 - دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
2 - نویسندة مسئول: استادیار گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران، تلفن: [phone] [e-mail]
3 - استادیار گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
4 - دانشیار پایه 20، گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

تاريخ الإرسال : 28 الأربعاء , ربيع الثاني, 1441 تاريخ التأكيد : 15 الأربعاء , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: منبع کنترل, طرحواره‌های ناسازگار اولیه, اسکیزوفرنیا, باورهای فراشناختی, دوقطبی,

ملخص المقالة :

اختلالات اسکیزوفرنیا و دوقطبی، از مهم‌ترین اختلالات روانشناختی محسوب می‌شوند. در این تحقیق باورهای فراشناختی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه، و منبع کنترل، در بیماران مذکور مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت.
تعداد 30 بیمار دارای اختلال اسکیزوفرنیا و 30 بیمار دارای اختلال دوقطبی، جمعاً 60 نفر از بیماران بستری در بیمارستان ابن سینای شیراز، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه‌های: باورهای فراشناختی ولز 30 سوالی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ 75 سوالی، و منبع کنترل راتر 29 سوالی؛ مورد آزمون قرار گرفتند، و داده‌ها با نرم‌افزار SPSS-25 تجزیه و تحلیل گردید
تحلیل واریانس چند متغیریMANOVA و تحلیـل واریانس تک متغیـری ANOVA، نشان داد: افراد اسکیزوفرن؛ در طرحواره‌های شکست (P=0/04)، و وابستگی/بی‌کفایتی (P=0/01)؛ و بیماران دوقطبی، در طرحواره‌های ایثار (P=0/02) و استحقاق/خودبزرگ‌بینی (P=0/007) تفاوت آماری معنی‌داری دارند. در باورهای فراشناختی؛ فقط در بُعد خودآگاهی شناختی، بیماران دو‌قطبی نسبت به بیماران اسکیزوفرن، میانگین بالاتر و معنی‌داری (P=0/02) کسب نمودند. آزمون آماری t برای گروه های مستقل، نشان داد که؛ هر دو گروه بیماران دارای منبع کنترل درونی هستند، اما بیماران اسکیزوفرنیا نمرات بالاتری داشته و تمایل بیشتری به منبع کنترل بیرونی دارند.

المصادر:

ابوالقاسمی, ع. (1386). ارتباط باورهای فراشناختی با نشانه‌های مثبت و منفی در بیماران اسکیزوفرنی. دو ماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد سال چهاردهم- دوره جدید شماره 25, 1-11.

ابوالقاسمی, ع., کیامرثی, آ., و ایرانپور, چ. (1384). مقایسه باورهای فراشناختی در بیماران اسکیزوفرن، اختلال اضطراب منتشر و افراد بهنجار. دوفصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، دوره 3، شماره 2, 12-19.

آهی, ق (1385). هنجاریابی نسخه کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.

بشارت, م. ع., عبدالمنافی, ع., فراهانی, ح., و خدائی, م. ر. (1390). نقش تعدیل کننده منبع کنترل در رابطه بین خشم و افسردگی در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی. روانشناسی معاصر، جلد 6 (2), 15-25.

خدیوی, ا., و وکیلی مفاخری, ا. (1390). رابطه بین انگیزه پیشرفت، منبع کنترل، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول متوسطه نواحی پنجگانه تبریز. علوم تربیتی، شمارة 13، بهار, 45-66.

رضائی، فرزین؛ فخرائی، علی؛ فرمند، آتوسا؛ نیلوفری، علی؛ هاشمی‌آذر، ژانت؛ شاملو، فرهاد (1394)، چکیده ملاک‌های تشخیصی DSM-5،انتشارات ارجمند، چاپ اول، ص 121-141.

ساداتی, س. (1391). مقایسه باورهای فراشناختی در بیماران اسکیزوفرنی، اختلال افسرده و گروه بهنجار. مجله روانشناسی بالینی- سال چهارم، شماره 2 (پیاپی 14), 79-88.

شـــیرین‌زاده، د. ص؛ گودرزی، م. ع؛ تقوی، س. م. ر. (1387). مقایـــسه باورهـــای فراشـــناختی و مسئولیت‌پـذیری در بـین بیمـاران دچـار اخـتلال وسواسـی- اجبـاری، اضطراب منتشر و افراد بهنجار  . پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بـالینی، دانشگاه شیراز.

کاظمی, ح., و قربانی, م. (1391). رابطه بیم مؤلفه‌های فراشناختی و نگرشهای ناکارآمد در بیماران سرپایی مبتلا به اختلال دوقطبی II. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد- دوره 20، شماره 1 فروردین و اردیبهشت, 90-100.

ولز، آدریان (1390). راهنمای عملی درمان فراشناختی اضطراب و افسردگی. ترجمه شهرام محمدخانی. ورای دانش.

یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت؛ و ویشار، مارجوری (1950). طرحواره درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی). مترجمان: حسن حمید پور و زهرا اندوز (1389). تهران: ارجمند.

یوسفی رحیم، جنگی اقدم حمید، سیوانی زاده مجید، ادهمیان الهام (۱۳۸۷). مقایسه فراشناخت ها در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا اختلال اضطرابی و گروه کنترل غیر بیمار. تازه های علوم شناختی. ۱۰ (۲) :۱-۸.

Ahi, G., Mohammadifar, M. A., & Besharat, M. A. (2007). Young Schema Questionnaire-Short Form standardization SQ-SF (factor structure) between Tehran university students during the academic year 2004-2005 (Doctoral dissertation, MSc Thesis]. Allameh Tabataba'i University).‏

Aydın, O., Lysaker, P. H., Balıkçı, K., Ünal-Aydın, P., & Esen-Danacı, A. (2018). Associations of oxytocin and vasopressin plasma levels with neurocognitive, social cognitive and meta cognitive function in schizophrenia. Psychiatry research.270.‏ 1010-1016.

Bechdolf, A., Klosterkötter, J., Hambrecht, M., Knost, B., Kuntermann, C., Schiller, S., & Pukrop,R. (2003). Determinants of subjective quality of life in post acute patients with schizophrenia. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 253(5), 228- 235.

Bortolon, C., Capdevielle, D., Boulenger, J. p., Christine, M., Nargeot, G., & Raffard, S. (2013). Early Maladaptive Schemas predict positive symptomatology in schizophrenia. Psychiatry Research 209, 361-366.

Bright, M., Parker, S., French, P., Fowler, D., Gumley, A., Morrison, A. P., ... & Wells, A. (2018). Metacognitive beliefs as psychological predictors of social functioning: An investigation with young people at risk of psychosis. Psychiatry research, 262, 520-526.‏

Bruno, N., Sachs, N., Demily, C., Franck, N., & Pacherie, E. (2012). Delusions and metacognition in patients with schizophrenia. Cognitive neuropsychiatry, 17(1), 1-18.‏

Buhagiar, K., Parsonage, L., & Osborn, D. P. (2011). Physical health behaviours and health locus of control in people with schizophrenia-spectrum disorder and bipolar disorder: a cross-sectional comparative study with people with non-psychotic mental illness. BMC psychiatry, 11(1), 104.‏

Chuang, S. P., Wu, J. Y. W., Wang, C. S., Liu, C. H., & Pan, L. H. (2016). Self concepts, health locus of control and cognitive functioning associated with health-promoting lifestyles in schizophrenia. Comprehensive psychiatry, 70, 82-89.‏

Even, C., Thuile, J., Kalck-Stern, M., Criquillion-Doublet, S., Gorwood, P., & Rouillon, F. (2010). Psychoeducation for patients with bipolar disorder receiving lithium: short and long term impact on locus of control and knowledge about lithium. Journal of affective disorders, 123(1-3), 299-302.‏

Hagen, K., Solem, S., Opstad, H. B., Hansen, B., & Hagen, R. (2017). The role of metacognition and obsessive-compulsive symptoms in psychosis: an analogue study. BMC psychiatry, 17(1), 233. doi:10.1186/s12888-017-1392-1.

Hamidpur, Hasan; Andooz, Zahra (2007), quoted by Young, Jeffrey. E., et al. (1950), Scheme Therapy, p. 30.

Harrow, M., Hansford, B. G., & Astrachan-Fletcher, E. B. (2009). Locus of control: relation to schizophrenia, to recovery, and to depression and psychosis -- A 15-year longitudinal study. Psychiatry research, 168(3), 186-92.

Hawke, L. D., Provencher, M. D., & Arntz, A. (2011). Early Maladaptive Schemas in the risk for bipolar spectrum disorders. Journal of Affective Disorders, 133(3), 428-436.‏

Hoffman, H., & Kupper, Z. (2002). Facilitators of psychosocial recovery from schizophrenia. International Review of Psychiatry, 14, 293–302.

Khadivi, A., and Vakili Mafakheri, A. (1390). Relationship between Achievement Motivation, Source of Control, Self-Concept and Academic Achievement in High School Students in Tabriz County. Educational Sciences, Number 13, Spring, 45-66.

Khosravani, V., Mohammadzadeh, A., Bastan, F. S., Amirinezhad, A., & Amini, M. (2019). Early maladaptive schemas and suicidal risk in inpatients with bipolar disorder. Psychiatry research, 271, 351-359.‏

Khosravania, V., Mohammadzadeh, A., & Oskouyi, L. S. (2018). Early maladaptive schemas in patients with schizophrenia and non-patients with high and low schizotypal traits and their differences based on depression severity. Comprehensive psychiatry.

Khosravi, S., Ebrahimi, M., Shayan, A., Havasian, M. R., & Jamshidi, F. (2017). Investigation of early maladaptive schemas in patients with bipolar disorder compared to healthy individuals. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 9(6), 771.‏

Lysaker, P. H., Dimaggio, G., Daroyanni, P., Buck, K. D., LaRocco, V. A., Carcione, A., & Nicolò, G. (2010). Assessing metacognition in schizophrenia with the Metacognition Assessment Scale: associations with the Social Cognition and Object Relations Scale. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 83(3), 303-315.

Lysaker, P. H., Gagen, E., Wright, A., Vohs, J. L., Kukla, M., Yanos, P. T., & Hasson-Ohayon, I. (2018). Metacognitive deficits predict impaired insight in schizophrenia across symptom profiles: a latent class analysis. Schizophrenia bulletin, 45(1), 48-56.‏

Lysaker, P. H., Olesek, K. L., Warman, D. M., Martin, J. M., Salzman, A. K., Nicolò, G., ... & Dimaggio, G. (2011). Metacognition in schizophrenia: Correlates and stability of deficits in theory of mind and self-reflectivity. Psychiatry Research, 190(1), 18-22.‏

Lysaker, P. H., Shea, A. M., Buck, K. D., Dimaggio, G., Nicolò, G., Procacci, M. & Rand, K. L. (2010). Metacognition as a mediator of the effects of impairments in neurocognition on social function in schizophrenia spectrum disorders. Acta Psychiatrica Scandinavica, 122(5), 405-413.‏

Lysaker, P. H., Warman, D. M., Dimaggio, G., Procacci, M., LaRocco, V. A., Clark, L. K., ... & Nicolo, G. (2008). Metacognition in schizophrenia: associations with multiple assessments of executive function. The Journal of nervous and mental disease, 196(5), 384-389.‏

Moritz, S., Peters, M. J., Larøi, F., & Lincoln, T. M. (2010). Metacognitive beliefs in obsessive-compulsive patients: a comparison with healthy and schizophrenia participants. Cognitive neuropsychiatry, 15(6), 531-548.‏

Morrison, A. P., & Wells, A. (2003). A comparison of metacognitions in patients with hallucinations, delusions, panic disorder, and non-patient controls. Behaviour Research and Therapy, 41(2), 251-256.

Nicolò, G., Dimaggio, G., Popolo, R., Carcione, A., Procacci, M., Hamm, J. & Lysaker, P. H. (2012). Associations of metacognition with symptoms, insight, and neurocognition in clinically stable outpatients with schizophrenia. The Journal of  nervous and mental disease, 200(7), 644-647.‏

Nilsson, K. K. (2012). Early maladaptive schemas and functional impairment in remitted bipolar disorder patients. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 43(4), 1104-1108.‏

Nilsson, K. K. (2016). Early maladaptive schemas in bipolar disorder patients with and without suicide attempts. The Journal of nervous and mental disease, 204(3), 236-239.‏

Østefjells, T., Melle, I., Aminoff, S. R., Hellvin, T., Hagen, R., Lagerberg, T. V., ... & Røssberg, J. I. (2017). An exploration of metacognitive beliefs and thought control strategies in bipolar disorder. Comprehensive psychiatry, 73, 84-92.‏

Rezaei, Farzin; Fakhraie; Ali; Farmand; Atoosa; Nilofari; Ali; Hashemi Azar; Janet; Shamloo; Farhad (1394); Abstract Diagnostic criteria DSM-5; Arjmand Publication, First Printing, pp. 121-141.

Sadaty, S. (1391). Comparison of metacognitive beliefs in schizophrenic patients with depressive disorder and normal group. Journal of Clinical Psychology, Vol. 4, No. 2 (14), 79-88.

Sellers, R., Gawęda, Ł., Wells, A., & Morrison, A. (2016). The role of unhelpful metacognitive beliefs in psychosis: Relationships with positive symptoms and negative affect. Psychiatry Research, 246, 401-406. DOI: 10.1016/j.psychres.2016.10.029.

Sellers, R., Varese, F., Wells, A., & Morrison, A. (2016). A meta-analysis of metacognitive beliefs as implicated in the self-regulatory executive function model in clinical psychosis. Schizophrenia Research. DOI: 10.1016/j.schres.2016.09.032.

Shirinzadeh, D. S., Goudarzi, M. A., & Taghavi, S. M. R. (2008). Comparison of metacognitive and responsibility beliefs in patients with obsessive-compulsive disorder, generalized anxiety disorder and normal individuals.‏

Sullivan, S. A., Thompson, A., Kounali, D., Lewis, G., & Zammit, S. (2017). The longitudinal association between external locus of control, social cognition and adolescent psychopathology. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 52(6), 643-655.

van Kleef, R., van Donkersgoed, R., & de Jong, S. (2015). Metacognition in Relation to Cognitive and Social Functioning in Schizophrenia. Journal of European Psychology Students, 6(3).‏  

Wells, Adrian (2003), quoted by Mohammad Khani, Shahram (1393), Practical Guide to Metacognitive Therapy for Anxiety and Depression, p. 3.

Yousefi Rahim, War of Aghdam Hamid, Sevani Zadeh Majid, Adhemian Elham (2008). Metacognition comparison in patients with schizophrenia, anxiety disorder and non-control group. New Cognitive Science. 10 (2): 1-8.

Hawke, L. D., & Provencher, M. D. (2012). Early Maladaptive Schemas among patients diagnosed with bipolar disorder. Journal of affective disorders, 136(3), 803-811.‏

Sarisoy, G., Pazvantoğlu, O., Özturan, D. D., Ay, N. D., Yilman, T., Mor, S., ... & Gümüş, K. (2014). Metacognitive beliefs in unipolar and bipolar depression: A comparative study. Nordic journal of psychiatry, 68(4), 275-281.‏

Weintraub, Marc & Weisman, Amy & Tawfik, Saneya. (2015). The interplay among locus of control, sub-clinical psychotic symptoms and psychological Well-Being in whites and ethnic minorities. Interamerican Journal of Psychology. 49. 413-424.

Wells, A., & Cartwright-Hatton, S. (2004). A short form of the metacognitions questionnaire: properties of the MCQ-30. Behaviour research and therapy, 42(4), 385-396.‏