تعیین رتبه کارایی استان‌های کشور در تولید پیاز با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

علی شهنوازی ¹

1 - بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , صفر, 1438 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: کارایی, رتبه‌بندی, رویکرد نهاده‌گرا و محصول‌گرا, روش اندرسن-پیترسن,

ملخص المقالة :

    در این پژوهش، برای تعیین رتبه­ی استان­های گوناگون از لحاظ کارایی تولید پیاز، از روش تحلیل پوششی داده­ها، استفاده شد. نتایج نشان دادند که در رویکرد نهاده­گرا و با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس از 25 استان مورد مطالعه، این رهیافت با تقسیم واحدهای نمونه به استان­های به گونه نسبی ناکارآمد (آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و مرکزی) و استان­های کارا (سایر استان­ها)، توانایی محدودی در رتبه­بندی از خود نشان می­دهند. با همین رویکرد و فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس، توانایی مدل در رتبه‌بندی و ایجاد تمایز میان واحدهای مورد مطالعه به کمینه ممکن کاهش یافته و همه واحدهای مورد مطالعه در گروه واحدهای کارا قرار می­گیرند. رویکرد محصول­گرا در شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس، نتایجی مشابه با وضعیت نهاده­گرا ارایه کرده و در شرایط بازده متغیر نسبت به مقیاس تا حدی توانایی رتبه­بندی از خود نشان می­دهد. در نتیجه، بمنظور ایجاد یک رتبه­بندی کامل در میان استان­های تولیدکننده پیاز از ترکیب روش­های اندرسن و پیترسن (A-P) و چیاو پینگ و همکاران استفاده شد. بررسی میانگین کارایی در الگوهای گوناگون و رتبه­بندی آن­ها نشان داد که استان­های ایلام، خراسان جنوبی، گلستان و سیستان و بلوچستان به­ترتیب بیش‌ترین کارایی و در نتیجه رتبه­های نخست تا چهارم و استان­های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، خوزستان و فارس با رتبه­های 23، 22، 21 و 20 کم‌ترین کارایی را داشتند. مقایسه نتایج بدست آمده از رتبه­بندی بر اساس کارایی با رتبه­بندی عملکرد، نشان داد که تنها جنوب استان کرمان، همدان، کرمانشاه، زنجان و کهگیلویه و بویراحمد در گروه­بندی مشابهی قرار گرفته­اند.     

المصادر:

- حسین­زاده لطفی ف. کاشانی­فر س.1383. یافتن مکان مناسب جهت احداث کارخانه فراورده­های خرما در استان سیستان و بلوچستان به کمک تکنیک تحلیل پوششی داده­ها. فصلنامه­ی علمی تخصصی ریاضیات کاربردی. 1(1): 39-32.

- رفیعی دارانی ه. بخشوده م. زیبایی م. 1386. انتخاب و رتبه­بندی سیستم­های آبیاری در استان اصفهان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 11(40): 408-399.

- زیبایی م. بخشنده م. 1387. رتبه­بندی تکنولوژی­های آبیاری با استفاده از روش تصمیم­سازی چند معیاری: مطالعه­ی موردی استان فارس. مجله علوم و صنایع کشاورزی. ویژه­ی اقتصاد و توسعه کشاورزی. 22(1): 12-3.

- زیبایی م. تلیکانی ش. 1389. رتبه­بندی اهداف دامداران جنگل­نشین شهرستان تنکابن با استفاده از روش­های منطق فازی و رتبه­بندی ساده. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 69: 165-139.

- فلاحی ا. قلی­نژاد ش. 1393. شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر رضایت­مندی کشاورزان از بیمه­ی محصول برنج در استان مازندران: کاربرد رویکرد تحلیل سلسله مراتبی (AHP). پژوهشات اقتصاد کشاورزی. 6(1): 154-131.

- کرمی آ. عبدشاهی ع. 1390. رتبه­بندی توسعه­یافتگی مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد به روش فازی. پژوهشات اقتصاد کشاورزی. 3(3): 136-117.

- کهنسال م. رفیعی ه. 1387. انتخاب و رتبه­بندی سیستم­های آبیاری بارانی و سنتی در استان خراسان رضوی. مجله­ی علوم و صنایع کشاورزی، ویژه­ی اقتصاد و توسعه کشاورزی. 22(1): 103-91.

- وزارت جهاد کشاورزی. 1390. آمارنامه­ی کشاورزی محصولات زراعی سال زراعی 89-1388. جلد اول. معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

- وزارت جهادکشاورزی. 1391. هزینه­ی تولید محصولات کشاورزی سال زراعی 89-1388. جلد سوم. معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

- وزارت جهادکشاورزی. 1394. بررسی آمار سطح برداشت و میزان تولید 36 سال محصول زراعی (سال 1357 لغایت 1392)، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.

- Andersen P. & Petersen N.C. (1993). A procedure for ranking efficient units in data envelopment analysis. Management Science. 39: 1261-1265.

- Chiao-Ping B. Chen-Hu J. Ching-Chung G. & Chien-Liang L. (2014). The linear programming approach on A-P super-efficiency data envelopment analysis model of infeasibility of solving model. American Journal of Applied Sciences. 11(4): 601-605.

- Ebadi S. (2012). Using a super efficiency model for ranking units in DEA. Applied Mathematical Science. 6(41): 2043-2048.

- Farrell M. J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society. 120(3): 253-290.

- Jahanshahloo, G. Hosseinzadeh Lotfi, F. Shoja, N. Fallah Jelodar, M. & Abri, A.G. (2010). Ranking extreme and non-extreme efficient decision making units in data envelopment analysis. Mathematical and Computational Applications. 15(2): 299-308.

- Rostampour, Sh. (2012). Ranking provinces based on development scale in agriculture sector using taxonomy technique. Management Science Letter. 2: 1813-1818.

- Sefeedpari, P. Rafiee, Sh. Akram, A. & Mousavi-Avval, Sh. (2012). Application of fuzzy data envelopment analysis for ranking dairy farms in the view of energy efficiency. Journal of Animal Production Advances. 2(6): 284-294.

- Yilmaz, B. & Yurdusev, M. A. (2011). Use of data envelopment analysis as a multi criteria decision tool: a case of irrigation management. Mathematical and Computational Applications. 16(3): 669-679.

- Zamanian, GH. R. Shahabinejad, V. & Yaghoubi, M. (2013). Application of DEA and SFA on the Measurement of agricultural technical efficiency in MENA countries. International Journal of Applied Operational Research. 3(2): 43-51.