تأثیر شوک‌‌های درآمدهای نفتی و نااطمینانی ناشی از نوسان‌های نرخ ارز بر رشد بخش کشاورزی در ایران

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

پرویز بخشی ¹ (فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز.)
حسین راحلی ² (دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.)
محمد قهرمانزاده ³ (دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.)

تاريخ الإرسال : 21 الأحد , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 14 الخميس , ذو الحجة, 1437 تاريخ الإصدار : 21 السبت , محرم, 1438

الکلمات المفتاحية: بخش کشاورزی, شوک‌ نفت, مدل خود توضیح برداری ساختاری, بی‌ثباتی نرخ ارز,

ملخص المقالة :

  بخش نفت در اقتصاد ایران، نقشی تعیین‌کننده‌ ایفا می‌کند به گونه‌ای که همواره تأثیر درآمدهای نفتی و نوسان‌های آن بر اقتصاد ایران و بخش‌های گوناگون آن مورد سؤال بوده است. هم‌چنین، افزون بر شوک‌های درآمدی نفت، نوسان‎های نرخ ‌ارز نیز یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تولید و رشد اقتصادی است. لذا، در این پژوهش، اثرهای شوک‌های صادرات نفت و نااطمینانی ناشی از نوسان‎های نرخ ارز بر رشد بخش کشاورزی ایران طی دوره ‍‌زمانی        1391-1353 به‌عنوان یکی از بخش‌های فعال اقتصادی با استفاده از مدل خود توضیح برداری ساختاری (SVAR) و روش‌های واکنش آنی و تجزیه واریانس خطای پیش‌بینی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه برای استخراج شوک‌های درآمدی نفت و نوسان‎های نرخ ارز واقعی از فیلتر هودریک-پرسکات استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان دادند که شوک‌های منفی درآمد نفت دارای تاثیر مثبت (048/0) و باعث رشد بخش کشاورزی می‌شود. در حالی که شوک‌های مثبت درآمد نفت دارای تأثیر منفی(046/0-) بر رشد بخش کشاورزی است. تأثیر نوسان‌های نرخ ارز واقعی نیز بر روی ارزش افزوده بخش کشاورزی معنی‌دار و برابر 013/0- می‌باشد. هم‌چنین، نتایج بدست آمده تاییدکننده بیماری هلندی در بخش کشاورزی ایران است.

المصادر:

- ابراهیمی، س. (1390). اثر شوک‌های قیمت نفت و نوسان های نرخ ارز و نااطمینانی حاصل از آن‌ها بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 59.

- احسانی، م. ع، خانعلی‌پور، ع و عباسی، ج. (1388). اثر بی‌ثباتی نرخ ارز بر صادرات غیرنفتی در ایران. پژوهشنامه‌ی علوم اقتصادی. سال نهم، شماره 1.

- التجائی، ا و ارباب افضلی، م. (1391). بررسی تأثیرات نامتقارن شوک‌های قیمت نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران. اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال سوم، شماره 2.

- امامی، ک و ادیب‌پور، م.(1390). بررسی اثرات نامتقارن شوک‌های نفتی بر تولید. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی،سال سوم، شماره 4.

- انصاری، و، سلامی، ح و صالح، ا. (1389). منابع رشد در بخش کشاورزی ایران: تحلیلی در چارچوب جداول داده – ستاده. مجله پژوهشات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره چهل و دوم، شماره 1.

- بهرامی، ج و فرشچی، م. (1387). بروز بیماری هلندی در بخش کشاورزی ایران. پژوهش‌نامه اقتصادی. سال یازدهم، شماره اول.

- جهادی، م و علمی، ز. (1390). تکانه‌های قیمت نفت و رشد اقتصادی (شواهدی از کشورهای عضو اوپک).  فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره دوم.

- حسینی نسب، ا و میرکاظمی مود، م. (1389). اثر تکانه‌های نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی منتخب کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت. فصلنامه علوم اقتصادی سال دوم، شماره 7.

- خوش‌اخلاق، ر و موسوی محسنی، ر. (1385). شوک‌های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه پذیر تعادل عمومی. مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 77.

- شکری، ا، شاهنوشی، ن، محمدزاده، ر و آذرین فر، ی. (1382). عامل‌های مؤثر بر سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران. مجله پژوهشات اقتصاد کشاورزی. شماره‌ی 2.

- شیرین بخش، ش و مقدس بیات، م. (1389). بررسی اثرات متقارن و نامتقارن شوک‌های نفتی بر ارزش افزوده بخش‌های کشاورزی و خدمات ایران. فصلنامه‌ی مطالعات اقتصاد انرژی، سال هفتم، شماره 26.

- صادقی، ح و لواسانی، ک و باغجری، م.(1389). اثرات تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از یک مدل خود رگرسیون ساختاری (SVAR). فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی شماره 1.

- مرتضوی، س ا، زمانی، ا، نوری، م و نادر، ه. (1390). بررسی تأثیر نوسان های نرخ ارز بر صادرات پسته ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی جلد 25 شماره 3.

- مهرآرا، م و میری، ا. (1389). رابطه‌ی میان درآمدهای نفتی و ارزش افزوده بخش‌های گوناگون اقتصادی در کشورهای صادرکننده‌ی نفت: ایران، مکزیک و ونزوئلا. مجلۀ پژوهشات اقتصادی، شماره 90.

- نصراللهی، خ، مقدس فر، س و مستولی‌زاده، س. م.(1392). تعیین نرخ تعادلی ارز و تأثیر انحرافات آن از نرخ واقعی بر بخش‌های چهارگانه اقتصاد ایران. مجله اقتصادی سال سیزدهم شماره‌های 9 و 10.

- یزدانی، س و شرافتمند، ح. (1389). بررسی تأثیر ضربه‌های درآمد نفت بر بخش کشاورزی: آزمون بیماری هلندی. مجله اقتصاد کشاورزی، جلد 5، شماره‌ی 4.

- Aliyu, Rano. S. U. (2009). Impact of Oil Price Shock and Exchange Rate Volatility on Economic Growth in Nigeria: An Empirical Investigation, MPRA Paper No. 16319, posted 18. J.

- Amisano, G. & Giannini, C. (1997). Topics in Structural Var Econometrics; Second, Revised and Enlarged. Edition Springer-Verlag Berlin Heidelberg New York.

- Baum, C. (2013). Time Series Estimation and Forecasting. Boston College and DIW Berlin, University of Mauritius.

- Bernanke, B. S. (1986). Alternative Explanations of the Money-Income orrelation. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, Vol. 25.

- Blanchard, O. J. and Watson, M. W. (1986). Are Business Cycles All Alike?. In Gordon, R. (ed.), The American Business Cycle: Continuity and Change. University of Chicago Press, Chicago: 123-176.

- Christiano, L, Eichenbaum, M & Evans, C. (1998). Monetary Policy Shocks: What Have We Learned and to What End?," Handbook of Macroeconomics, in: J. B. Taylor & M. Woodford (ed.), Handbook of Macroeconomics, edition 1, volume 1, chapter 2, pages 65-148 Elsevier.

- Clarida, R & Gali, J. (1994). Sources of Real Exchange Rate Fluctuations: How Important Are Nominal Shocks?, Carnegie Rochester Conference Series on Public Policy, Vol. 41, pages 1 - 56.

- Clark, T.E., West, K.D. (2004). Using Out-of-Sample Mean Squared Prediction Errors to Test the Martingale Difference Hypothesis. Journal of Econometrics 135(1-2), PP. 155-186.

- Cote, A. (1994).  Exchange Rate Volatility and Trade ; a Survey. Working Paper 94-5,Bank of Canada.

- Elbourn, A. (2008). "The UK Housing Market and the transmission of Monetary policy: an SVAR Approach" Journal of Housing Economics, Vol.17, Issue,  PP.65-87.

- Hamilton, J. D. (1983). Oil and the Macro economy Since World War II. Journal of Political Economy, 91: pp 28-248.

- Hinkle, L & Montiel, P. (1999). Exchange Rate Misalignment: Concepts and Measurement for Developing Countries. Oxford University Press.

- Kafle, K.R & Kennedy, P. L. (2012). Exchange Rate Volatility and Bilateral Agricultural Trade Flows: The Case of the United States and OECD Countries.  Department of Agricultural Economics and Agribusiness Louisiana State University.

- Kenen, P.B. and Rodrik, D. (1986). Measuring and Analyzing the Effects of Short-term Volatility in Real Exchange Rates. Review of Economics and Statistics, N.0 68, Pages 311- 315.

- Rasche, R. H. and Tatom, J. A.(1981). "Energy Price Shocks, Aggregate Supply and Monetary Policy: The Theory and the International Evidence," in K. Brunner and A. H. Meltzer, eds. Supply Shocks, Incentives and National Wealth, Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy 14 (1981).

- Riman, H, Akpan, E and Offiong, A. (2013). Asymetric E_ect of Oil Price Shocks on Exchange Rate Volatility and Domestic Investment in Nigeria. British Journal of Economics, Management & Trade 3(4): 513-532.

- Sims, C. A. (1986). Are Forecasting Models Usable for Policy Analysis?. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 2-16.

- Vergil, H. (2002). Echange Rate Volatility and Its Effect on Trade Flows. Journal of Economic and Social Research, Vol 4, No.1.

- Wang, Y. Wu, C. & Yang, L. (2013). Oil Price Shocks and Stock Market activities: Evidence From Oil-Importing and Oil-Exporting Countries. Journal of Comparative Economics.