بررسی صرفه اقتصادی ناشی از مقیاس در خانوارهای روستایی ایران
الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیسعید مهرجو 1 , عبدالرسول شیروانیان 2 , محمد بخشوده 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز.
2 - استادیار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
3 - استاد بخش اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
الکلمات المفتاحية: ایران, مسکن, خانوارهای روستایی, مواد غذایی, صرفه اقتصادی حاصل از مقیاس,
ملخص المقالة :
بررسی صرفه اقتصادی حاصل از مقیاس در خانوارها از موضوع‌های مهم اقتصاد رفاه بشمار می‌آید. بر این اساس، این مطالعه بررسی این پدیده در خانوارهای روستایی ایران را هدف قرار داده است. بدین منظور، تابع مقیاس و سیستم معادله‌های مبتنی بر مدل دیتون و میولبائر (1980) با بهرهگیری از دادههای طرح نمونهگیری هزینه و درآمد خانوار در سال 1390 بکار گرفته شد. نتایج نشان دادند در نگاه کلی پدیده صرفه اقتصادی ناشی از مقیاس در سبد مصرفی خانوارهای روستایی ایران قابل مشاهده است. در نگاه جزئی نتایج نشان داد همسو با قانون انگل با افزایش بعد خانوار، سهم مواد غذایی افزایش نشان میدهد، اما در مورد مسکن با افزایش بعد خانوار، پدیده صرفه اقتصادی حاصل از مقیاس قابل مشاهده است. بر این اساس، چنانچه از منظر اقتصاد رفاه در پی سیاستهای بهبود رفاه با بیش‌ترین نرخ اثربخشی در سطح خانوارها باشیم، تأمین مسکن یا مساعدت در تأمین مسکن برای خانوارهای با جمعیت بیش‌تر به دلیل برخورداری از صرفههای اقتصادی حاصل از مقیاس از اولویت برخوردار است.
- اخوی، ا. (1380) اقتصاد کلان. چاپ پنجم. شرکت چاپ و نشر بازرگانی. تهران.
- خلجی، ع.، راغفر، ح. و تیمور، م. (1386) الگوهای اندازهگیری مقیاس معادل خانوار و محاسبه آن در ایران. فصلنامه رفاه اجتماعی 24: 221-191.
- رنجبر، ه.، شهریور، ع. و خرمروز، ع. (1388) تحلیل رفتار پویای مصرفی مناطق شهری کل کشور و استان اصفهان: کاربرد دستگاه تقاضای تقریباً ایدهآل طی دوره 84-1385. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. 51: 121-97.
- سیفی، ع. و علایی، خ. (1388) مبانی نظری الگوی مصرف و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور. مجله توسعه صادرات. 78: 21-18.
- شیروانیان، ع. و بخشوده، م. (1391) فقر مسکن روستایی و استراتژیهای مقابله با آن در ایران. فصلنامه مسکن و محیط روستا. 140: 115-101.
- قدیریاصل، ب. (1379) کلیات علم اقتصاد. مرکز نشر سپهر. تهران.
- مجاورحسینی، ف. (1386) برآورد کششهای قیمتی و درآمدی برای گروه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل. فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه. 57: 224-199.
- مرکز آمار ایران. (1391) نتایج تفصیلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای روستایی سال 1390. تهران.
- هژبرکیانی، ک. و کوهبر، م.ا. (1387) برآورد کششهای مواد مغذی: کاربردی از مدل توبیت. فصلنامه بررسیهای اقتصادی. 5: 110-89.
- Barten, A.P. (1964). Family composition, prices and expenditure patterns. In: Hart, P.E. Mills, G. & Whitaker, J.K. (Eds.). Econometric Analysis for National Economic Planning. London, Butterworths.
- Deaton, A. & Muellbauer, J. (1980). An almost ideal demand system. American Economic Review, 70: 312-326.
- Deaton, A. & Paxson, C. (1998). Economies of scale, household size and the demand for food. Journal of Political Economy, 106: 897-930.
- Gibson, J. & Bonggeun, K. (2007). Measurement error in recall surveys and the relationship between household size and food demand. American Journal of Agricultural Economics, 89: 473 - 489.
- Gundimeda, H. & Kohlin, G. (2008). Fuel demand elasticities for energy and environmental policies: Indian sample survey evidence. Energy Economics, 30: 517-546.
- Kakwani, N. (1997). On the Estimation of consumer unit scale. Review of Economics and Statistics, 59: 507-10.
- Kakwani, N., Soares, F. & Son, H.H. (2005). Conditional cash transfers in African countries. Working Paper No. 10. International Poverty Centre, Brazil.
- Lazear, E. & Michael, R. (1980). Family size and the distribution of per capita income. American Economic Review, 70: 91-107.
- Logan, T.D. (2010). Economies of scale in the household: puzzles and patterns from the American past. World Development, 31: 339-358
- Nelson, J.A. (1988). Household economies of scale in consumption: theory and evidence. Econometrica, 56: 1301-1314.
- Parpiev, Z. & Yusupov, K. (2011). Testing household economies of scale in Uzbekistan. Eurasian Journal of Business and Economics, 4: 25-51.
_||_
