بهینه‌سازی الگوی کشت با تاکید بر محدودیت منابع آب مطالعه‌ی موردی: دشت سیدان- فاروق شهرستان مرودشت

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

اسماعیل فلاحی ¹ (دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)
صادق خلیلیان ² (دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.)
مجید احمدیان ³ (استاد گروه اقتصاد نظری دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 13 الثلاثاء , ربيع الأول, 1435 تاريخ التأكيد : 13 الثلاثاء , ربيع الأول, 1435 تاريخ الإصدار : 16 الجمعة , شوال, 1434

الکلمات المفتاحية: الگوی بهینه‌ی کشت, آب, برنامه‌ریزی چندهدفی, برنامه‌ریزی مصالحه‌ای(توافقی), کشاورزی,

ملخص المقالة :

حفاظت از منابع حیاتی آب در کنار ملاحظات اقتصادی، فضای حاکم بر تصمیم‌گیری در سامانه‌های کشاورزی را مستلزم تجدید نگرش جدی نموده است. در چنین شرایطی، بهره‌گیری از رویکردهای کارآمد برنامه‌ریزی که امکان تحقق اهداف چندگانه‌ی تصمیم‌گیران را فراهم ساخته، ضروری می‌نماید. بر این اساس، پژوهش حاضر   به­منظور تدوین الگوی بهینه‌ی کشتی که تامین دو هدف حداکثرسازی بازده ناخالص و حداقل‌سازی مصرف آب را در دشت سیدان- فاروق شهرستان مرودشت دنبال می‌کند، رهیافت‌های برنامه‌ریزی چندهدفی، تحلیل خوشه‌ای و برنامه‌ریزی مصالحه‌ای(توافقی) را به­کار بسته است. داده‌های مورد نیاز مربوط به سال زراعی 90-1389 بوده و از تکمیل تعداد 106 پرسشنامه‌ی توزیع شده بین کشاورزان که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای انتخاب شدند، جمع‌آوری گردید. الگوهای بهینه‌ی کشت، با منظور نمودن ترکیب‌های مختلف وزن توابع هدف تحت تعقیب، در قالب سه سناریو ارائه شد که تمامی الگوهای پیشنهادی توسط مدل، امکان افزایش بازده ناخالص و کاهش مصرف آب را میسر نمود. افزون بر این، در الگوهای یاد شده به موازات افزایش وزن هدف حداقل‌سازی مصرف آب، ترکیب کشت به نفع محصولات با نیاز آبی کمتر تغییر یافت. مقایسه‌ی الگوهای کشت فعلی و بهینه حاکی از این است که بهره‌برداران در هر دو گروه مزارع کوچک و بزرگ عموما عملکرد نسبتا مشابهی در دست‌یابی به هدف حداکثرسازی بازده ناخالص داشته‌اند، درحالی­که هدف حداقل‌سازی مصرف آب در مزارع بزرگ‌تر نسبت به مزارع کوچک‌تر به گونه‌ی موفق‌تری تامین شده که به نوبه‌ی خود گویای مدیریت کاراتر مصرف آب در مزارع با مقیاس بزرگ‌تر بوده است. علاوه بر این، تبادل میان اهداف به­ویژه در گروه مزارع کوچک بیانگر این است که با چشم‌پوشی از مقدار مشخصی بازده ناخالص، می‌توان شاهد کاهش قابل ملاحظه‌تری در آب مصرفی بوده و از این طریق گزینه‌های قابل قبول مختلفی را جهت کاهش مصرف آب در اختیار کشاورز قرار داد. طبقه­بندی JEL:Q25,P28