تحلیل اثر‌های هدفمند‌سازی یارانه آب کشاورزی بر بخش کشاورزی ایران )مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر(

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

جواد شهرکی ¹ , سید مهدی حسینی ² , صادق خزاعی ³

1 - دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، ،معاونت پژوهشی دانشکده مدیریت و اقتصاد.
2 - استادیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

تاريخ الإرسال : 07 الخميس , ذو الحجة, 1437 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , صفر, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ربيع الثاني, 1438

الکلمات المفتاحية: اصلاح یارانه آب کشاورزی, GAMS, خانوار‌های روستایی, مدل تعادل عمومی محاسبه‌پذیر,

ملخص المقالة :

    طی دهه­های گذشته پرداخت یارانه به آب کشاورزی باعث پایین نگه‌داشتن قیمت مصرفی آب در این بخش شده، به‌گونه‌ای که از یک‌سو باعث مصرف بی­رویه آب و از سوی دیگر، باعث شده هزینه­های هنگفتی را به دولت تحمیل نماید. تعیین ابعاد گوناگون اثر‌های اقتصادی اصلاح یارانه آب کشاورزی، می­تواند گامی اساسی در تعیین سناریو­های اصلاح قیمت آب باشد. در این مطالعه با استفاده از مدل تعادل عمومی محاسبه­پذیر اثر اصلاح یارانه آب کشاورزی بر رشد پایدار روستایی در چارچوب شش سناریو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهند که کاهش یارانه آب کشاورزی از سویی موجب کاهش معنی­دار مصرف خانوار‌های روستایی شده و از سوی دیگر، باعث افزایش شاخص قیمت و هزینه­های تولید در بخش کشاورزی می‌گردد و در نتیجه، تولید بخش کشاورزی از 73/0- درصد (109636 میلیارد ریال) در سناریو نخست به 33/5- درصد (104557 میلیارد ریال) در سناریو ششم کاهش یافته است. دولت می­تواند با باز توزیع درآمد ناشی از اصلاح یارانه آب کشاورزی به کشاورزان بخشی از افزایش هزینه­های تولید را جبران نموده و کاهش در مصرف خانوار­های روستایی را تعدیل نماید.

المصادر:

- احمدوند، م. اسلامی،س.(1384) مروری اجمالی بر روند یارانه­های پرداختی دولت طی دوره 82-1352، بررسی­های بازرگانی ، مرداد و شهریور ، شماره 13.

- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (سال­های گوناگون). خلاصه تحولات اقتصادی کشور. اداره بررسی و سیاست­های اقتصادی.

- بیضایی، ا. (1383) برآورد یارانه­های پنهان مصرفی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور، همایش اقتصاد یارانه. ص 51-23.

- پیرایی، خ. اکبری مقدم، ب.(1384) اثر کاهش یارانه بخش کشاورزی (زراعت) و تغییر در نرخ مالیات بر کاربر تولید بخشی و رفاه خانوار روستایی و شهری در ایران (بر اساس روش شبیه­سازی تعادل عمومی محاسباتی و ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1375). پژوهش­های اقتصادی ایران. شماره 7. ص 30-1.

- دائمی، ع.( 1391 و 1392) سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو، سناریو پرداخت مستقیم آب کشاورزی.سایت وزارت نیرو.

- سوری، ع. ابراهیمی، م.( 1385) کتاب اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست. انتشارات نور علم.

- علیجانی، ف. سالارپور، م. صبوحی، م. (1391) ارزیابی اثر حذف یارانه تولید بر بخش کشاورزی در قالب مدل تعادل عمومی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 3. ص 227-218.

- منظور، د. شاهمرادی، ا. حقیقی، ا. (1389) بررسی اثر‌های حذف یارانه آشکار و پنهان انرژی در ایران:مدل‌سازی تعادل عمومی محاسبه پذیر بر ماتریس داده­های خرد تعدیل‌شده.فصل‌نامه مطالعات اقتصاد انرژی. سال هفتم، شماره 26. ص 54-21.

- موسوی محسنی، ر. (1385) ارائه یک الگوی پویای کاربردی تعادل عمومی برای اقتصاد ایران، تحلیل آزاد­سازی منابع آب و سیاست پولی. رساله دکتری، دانشگاه اصفهان.

- موسوی، ن. فرج زاده، ذ. و طاهری، ف. (1391) اثر‌های رفاهی کاهش یارانه انرژی در بخش کشاورزی ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 4. ص 306-298.

- وزارت نیرو. (1391) نقاط قوت اجرای طرح هدفمند کردن یارانه­ها– شرکت­های آب وفاضلاب. شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور.

- یوسفی، ع. خلیلیان، ص. و بلالی، ح. (1390) بررسی اهمیت راهبردی منابع آب در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی تعادل عمومی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 1. ص 120-109.

-Ahmadvand, M.R. & Eslami, S. (2005). A survey on Iran’s subsidies trend.Commercial Surveys. 2(13): 4-15.

-Armington, P.S.A. (1969). Theory of Demand for Products Distinguished by Place of Production.International Monetary Fund.Staff Papers.16.159-178.

-Arrow, K.J. & Dubreu, G. (1954). Existance of an Equilibrium for a Competitive Economy. Journal of Econometrica. 22.90- 265.

-Cardenete, M. & Hewings, G. (2011). Water Price and Water Sectoral Reallocation in Andalusia: a Computable General Equilibrium Approach.Environmental Economics. 2. 17-27.

-Debreu G. (1959). Theory of Value.An Aximatic Analysis of Economic Equilibrium. New York: Wile.

- Dixon, P.B. (1990). A General Equilibrium Approach To Public Utility Pricing: Determining Prices For A Water Authority. Journal of Policy Modelling. 12(4).745-767.

http//:www.gams.com.

- Kehoe, T.J. & Puche, J.S. (1983). A Computational General Equilibrium Model with Endogenous Unemployment, Journal of Public Economics 22.1-26.

- Kumar, R. & Young, C. (1996). Economic Policies For Sustain Nable Water Use in Thailand.International Institute for Environment and Development.

- Lofgren, H. Leeharris, R. & Robinson, A. (2002). Standard computable general eguilibrium (CGE) model in Gams. international food policy reserch institute.2033 k street n w Washington D.C 20006-1002 .U.S.A.

- Qin, C. Jia, Y. Su, Z. Bressers, H. & Wang, H. (2012). The Economic Impact of Water Tax Changes in China: a Static Computable General Equilibrium Analysis.Water International.279-292.