مقایسهی اهمیت فرآوردههای نفتی و برق با سایر عوامل تولید در بخش کشاورزی ایران

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

اسماعیل فلاحی ¹ (کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)
صادق خلیلیان ² (دانشیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)

تاريخ الإرسال : 16 الأحد , ربيع الأول, 1437 تاريخ التأكيد : 16 الأحد , ربيع الأول, 1437 تاريخ الإصدار : 29 الإثنين , جمادى الثانية, 1430

الکلمات المفتاحية: ایران, تابع تولید, کشاورزی, برق, حاملهای انرژی, رهیافت ARDL, فرآوردههای نفتی,

ملخص المقالة :

هدف از این مطالعه ، ضمن سازگار نمودن آمارهای موجود از راه روشهای مقتضی ، رهیافت خود توزیع با وقفههای گسترده ی (ARDL) – به دلیل برتری این رهیافت نـسبت بـه روشهـای آلترناتیو- بهمنظور برآورد الگو بهکار گرفته شده است . نتایج این پژوهش حـاکی از ایـن اسـت کـه ضرایب بلندمدت برآورد شده برای نهادههای نیرویکار ، سرمایه ، فرآوردههای نفتی و برق معنیدار و بهترتیب معادل 0/06 ،0/11 ،0/29 و 0/45 بوده که بیانگر تـأثیر مثبـت بلنـد مـدت هـر یـک از نهادههای یادشده از جمله فرآوردههای نفتی و برق بر تولید بخـش کـشاورزی ، طـی دورهی مـورد مطالعه (1346-1383) است . همچنین مقدار ضریب های استاندارد شده برای هر یک از نهادههای یادشده ، بهترتیب برابر 0/098 ،0/12 ،0/029 و 1/63 محاسبه شده است . مقایسهی ضریب برآورد شدهی بلندمدت و نیز ضریب استاندارد شدهی نهادهی برق با مقادیر متناظر مربوط به فرآوردههای نفتی- و نیز سایر نهادهها - حاکی از اهمیت شایان توجه نهادهی بـرق در تولیـد بخـش کـشاورزی بوده ، لذا بکارگیری نهادهی بـرق بـه جـای فـرآوردههـای نفتـی ، ضـمن صـرفهجـویی در مـصرف فرآوردههای نفتی و نیز افزایش بیشتر تولید ، میتواند به کاهش آلودگیهای زیستمحیطی - کـه یکی از مؤلفه های اصلی مورد نظر در توسعهی پایدار است- منجر شود . همچنین مقایسهی ضرایبکوتاهمدت و بلند مدت بیانگر این مطلب اسـت کـه اگرچـه در بلندمـدت تـأثیر نهـاده هـا از جملـه فرآوردههای نفتی و برق بر تولید ، شایان توجه بوده ، اما اثرگذاری بر تولید در کوتاهمـدت ، نـاچیز بوده است. سرانجام ، ضریب مربوط به جزء تصحیح خطا برابر 0/07- برآورد شده که نشاندهندهی این است که در هر دوره ، 7 درصد از خطای عدم تعادل دورهی پـیش تعـدیل مـیشـود . بـر ایـن اساس میتوان نتیجه گرفت که سرعت تعدیل در بخش کشاورزی پایین بوده و لـذا در ایـن بخـش نمیتوان بر تأثیرگذاری سیاستها در کوتاه مدت چندان امیدوار بود. 

المصادر:

1- امینی، ع.ر. و ح.م. نشاط (1385)، برآورد آمارهای سری زمانی موجودی سرمایهی ثابت به-

تفکیک بخشهای اقتصادی در دورهی زمانی (1338 -83)، سازمان مدیریت و برنامهریزی

کشور، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی، دفتر اقتصاد کلان، گروه بازار کار - ویرایش دوم.

2- امینی، ع.ر.، ح.م. نشاط و م.ر. اصلاحچی (1386)، بازنگری برآورد سری زمانی جمعیت شاغل

بهتفکیک بخشهای اقتصادی ایران (1385 -1335)، معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی

ریاست جمهوری، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه، دفتر برنامهریزی و

مدیریت اقتصاد کلان، گروه بازار کار و جمعیت.

3- تشکینی، ا. (1384)، اقتصادسنجی کاربردی به کمک Microfit، چاپ اول، تهران: مؤسسهی

فرهنگی هنری دیباگران تهران.

4- زیبایی، م. و م.ح. طرازکار (1383)، بررسی روابط کوتاهمدت و درازمدت ارزش افزوده و مصرف

انرژی در بخش کشاورزی، فصلنامهی بانک و کشاورزی، 157 -171 :6.

5- مایس، د. (1370)، اقتصادسنجی کاربردی، ترجمهی عباس عربمازار، چاپ اول، انتشارات

دانشگاه شهید بهشتی.

6- مولویپور، م. (1379)، بررسی و مقایسهی ضریب اهمیت انرژی (به تفکیک برق و فرآوردههای

نفتی) با عامل های دیگر تولید (کار و سرمایه) در بخش کشاورزی ایران، پایاننامهی

کارشناسی ارشد، رشتهی اقتصاد انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مرکز

تحصیلات تکمیلی (میرداماد).

7- وزارت نیرو (1385)، ترازنامهی انرژی سال 1384، وزارت نیرو، معاونت امور برق و انرژی، دفتر

برنامهریزی کلان برق و انرژی.

8- هژبرکیانی، ک. و ب. رنجبری (1380)، بررسی رابطهی دراز مدت بین نهادههای انرژی، کار و

سرمایه در بخش کشاورزی، فصلنامهی اقتصاد کشاورزی و توسعه، 39 -64 :35.

9-Aqeel, A. and M. S. Butt (2001), The relationship between energy

consumption and economic growth in Pakistan, Asia Pacific

Development Journal, Vol. 8, No. 2, December, pp. 101-110.

10-Banerjee, A., J. J. Dolado, and R. Mestre (1992), On some simple

tests for cointegration: The cost of simplicity, Bank of Spain

Working Paper, No. 9302.

11- Barelli, P. and S. D. A. Pessoa (2003), Inada conditions imply that

production function must be asymptotically Cobb–Douglas,

Economics Letters, 81: 361-363. 

12- Baumol, W. J. (1982), Economic theory and operations analysis,

fourth edition, Prentice-hall of India Private Limited, pp. 267-296.

13- Berndt, E. R. and D. O. Wood (1975), Technology price and the

derived demand for energy, the review of economics and statistic,

57: 259-68.

14- Cobb, C. W. and P. H. Douglas (1928), A theory of production,

American Economic Review, 1: 139-165.

15- Douglas, P. H. (1948), Are there laws of production?, American

Economic Review, 38: 1-41.

16- Engle, R. F. and C. W. J. Granger (1987), Cointegration and error

correction: representation, estimation and testing, Econometrica, 55:

251-276.

17- Fan, S. (2000), Research Investment and the Economic Returns To

Chinese Agricultural Research, Journal of Productivity Analysis, 14:

163–182.

18- Fritz, M. (1984), Energy and development in the third world-energy

conservation measures, Pub. Parker, J. D., Oklohama State

university, Print. Wheaton and Co. LTD., Great Britain, pp. 50-62.

19- Glasure, Y. U. (2002), Energy and national income in Korea: Further

evidence on the role of omitted variables, Energy Economics, 24:

355-365.

20- Granger, C. W. J. and P. Newbold (1974). Spurious regressions in

econometrics, Journal of Econometrics, 2: 111-120.

21- Heady, E. O. and J. L. Dillon (1961), Agricultural production

functions, Kalyani publishers, Ludhiana, India.

 http://www.cbi.ir

22- Intriligator, M. D., R. G. Bodkin, and C. Hsiao (1996), Econometric

models, techniques, and applications, second edition. Upper Saddle

River: Prentice Hall, USA.

23- Kaneda, H. (1982), Specification of production functions for

analyzing technical change and factor inputs in agricultural

development, Journal of Development Economics, 11: 97-108.

24- Masih, A. M. and R. Masih (1998), A multivariate cointegrated

modeling approach in testing temporal causality between energy

consumption, real income and prices with an application to two

Asian LDCS, Applied Economics, 30. 

25- Nerlove, M. (1965), Estimation and identification of Cobb-Douglas

production functions, North-Holland Publishing Company,

Amsterdam.

26- Philips, P. and M. Loretan (1991), Estimating long-run economic

equilibria, Review of Economics Studies, 5: 407-436.

27- Pindyck, R. S. and D. L. Rubinfeld (1998), Econometric models and

economic forecasts, Irwin, McGraw-Hill. pp. 98-99.

28- Ruggeri, G. C. (1983), Notes and comments, a note on the energyGNP

relationship in Canada, 1961-1980, the Journal of Energy and

Development, 8 (2): 341-346.

29- Samuelson, P. A. (1979), Paul Douglas measurement of production

functions and marginal productivities, Journal of Political Economy,

87: 923-939.

30- Sargan, J. D. (1984), Wages and price in the United Kingdom, a

study in econometric methodology, originally published in 1964 and

reproduced in K. F. Wallis and D.

31- Stock, J. H. and M. Watson (1988), Testing for common trends,

Journal of the American Statistical Association, 83: 1097-1107.

32- Walters, A. A. (1963), Production and cost functions: An

econometric survey, Econometrica, 31: 1-66.

33- World Bank (1991), Iran economy in transition, World Bank, pp.

119-121.