تعیین عمق بهینه چاه‌ها در یک حوضه با در نظر گرفتن تغییر اقلیم و مدیریت منابع آب (مطالعه موردی: حوضه آبریز خاش)

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

ابراهیم زراعتی ¹ (زاهدان، ایران. دانشگاه سیستان و بلوچستان فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی مدیریت منابع آب.)
سمیرا زین الدینی ² (دانشجو دکتری، مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.ر)
بهاره پیرزاده ³ (استادیار، گروه عمران، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.)
سید آرمان هاشمی منفرد ⁴ (دانشیار، گروه عمران، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران)

تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , رمضان, 1440 تاريخ التأكيد : 05 الإثنين , ربيع الأول, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الجمعة , جمادى الثانية, 1443

الکلمات المفتاحية: تغییر اقلیم, مدیریت منابع آب, آب زیرزمینی, مدل WEAP, عمق بهینه چاه,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف: از روش­های متداول استفاده از آب­های زیرزمینی بهره­برداری از قنات و حفر چاه‌ها است. همه‌ساله سطح آب زیرزمینی به علت برداشت بی­رویه ­چاه‌ها بیش‌ازحد مجاز پایین می­رود دبی آن­ها به میزان زیادی کاهش می­یابد. محدوده مطالعاتی خاش  ازجمله مناطقی است که بیلان آب زیرزمینی در آن منفی می­باشد و به‌عنوان منبع اصلی تأمین نیاز آبی در منطقه محسوب می­شود. با توجه به این موضوع یکی از راه‌حل‌های تأمین نیاز آبی و دستیابی به دبی اولیه، کف­شکنی چاه‌ها است. در این تحقیق عمق بهینه چاه‌ها از سال 2014 تا 2044 طوری تعیین گردید ‌که تا سال هدف نیازی به کف شکنی مجدد چاه‌ها وجود نداشته باشد. مواد و روش­ها: در بررسی تأثیر تغییر اقلیم بر این کاهش دبی، داده­های بارندگی منطقه با استفاده از مدل LARS-WG و تحت مدل MPEH5 و سناریوی A1B تولید شد و با R²، 94/0 توانایی آن مورد تأیید قرار گرفت. درنهایت 8 سناریو در مدل WEAP تعریف و شرایط منطقه تحت آن‌ها شبیه‌سازی و عمق بهینه کف شکنی برای سه چاه، محاسبه گردید. نتایج نشان داد که با ادامه شرایط موجود تا سال 2044، 88/54 درصد از آب ذخیره‌شده در آبخوان خالی می­شود و متوسط سطح آب زیرزمینی 67/13 متر افت می­کند. یافته­ها: سناریوی S8 با بیشترین تاثیرپذیری صرفه جویی در بخش کشاورزی و کاهش سطح زیر کشت موثرثرین سناریو درکاهش آب ذخیره‌شده آبخوان در سال 2036 به میزان 65/10 درصد حجم اولیه است و در آن متوسط سطح آب زیرزمینی در افق زمانی موردمطالعه 67/1 متر افت می­یابد و نسبت به سایر سناریوهای مدیریتی در بخش مصارف شرب وضعیت مطلوبتری را به منطقه خواهد داد. این امر، نشانه تاثیر زیاد آب کشاورزی در برنامه­ریزی برای منابع آب خواهد بود. همچنین، میانگین دبی‌ها ثابت است ولی هزینه‌ها افزایش می­یابد درنتیجه دبی تأثیری بر کاهش یا افزایش هزینه‌ها ندارد. بنابراین عمق کف شکنی و هد پمپ‌ها تنها عواملی هستند که تأثیر بیشتری بر تغییرات هزینه‌ها خواهند داشت.

المصادر:

1. Arnell NW. Global warming, river flows and water resources. John Wiley & Sons Ltd; 1996.  http://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19971903551


2. Mitchell TD. Pattern scaling: an examination of the accuracy of the technique for describing future climates. Climatic change. 2003 Oct; 60(3):217-42.

        [DOI.org/10.1023/A:1026035305597]

3. Johnson GL, Hanson CL, Hardegree SP, Ballard EB. Stochastic weather simulation: Overview and analysis of two commonly used models. Journal of Applied Meteorology and Climatology. 1996 Oct; 35(10):1878-96.

        [DOI.org/10.1175/1520-0450(1996) 035< 1878:SWSOAA>2.0.CO;2]

4. Semenov MA, Barrow EM, Lars-Wg A. A stochastic weather generator for use in climate impact studies. User Man Herts UK. 2002 Aug.


5. Alizadeh, H., and Zahraei, B. Comparison of statistical downscaling models in simulation of the daily rainfall. The 16th Conference of Iran Geophysics. 2014. 128-132.) In Persian).


6. Mousavi RS, Ahmadizadeh M, Marofi S. A multi-GCM assessment of the climate change impact on the hydrology and hydropower potential of a semi-arid basin (A Case Study of the Dez Dam Basin, Iran). Water. 2018 Oct; 10(10):1458.

       [DOI.org/10.3390/w10101458]

7. Baghanam AH, Nourani V, Sheikhbabaei A, Seifi AJ. Statistical downscaling and projection of future temperature change for Tabriz city, Iran. InIOP Conference Series: Earth and Environmental Science 2020 Jun 1 (Vol. 491, No. 1, p. 012009). IOP Publishing. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/491/1/012009/meta

8. Sechi GM, Sulis A. Intercomparison of generic simulation models for water resource systems. In International Congress on Environmental Modelling and Software Modeling for Environment’s Sake, Fifth Biennial Meeting, Ottawa, Canada,  2010; 8: 15.

https://scholarsarchive.byu.edu/iemssconference/2010/all/474/

9. Movahed Atar, F., Samadi, H. Evaluation of Zayanderud dam operation during drought period by using weap model. Irrigation and Water Engineering, 2014; 4(2): 18-28. (In Persian)

http://www.waterjournal.ir/article_70873.html?lang=en

10. Mourad KA, Alshihabi O. Assessment of future Syrian water resources supply and demand by the WEAP model. Hydrological Sciences Journal. 2016 Jan 25;61(2):393-401.

[DOI.org/10.1080/02626667.2014.999779]

11. Mousavi S. N. Gholami M. Determine the most profitable optimal depth of the agricultural water wells for sustainable management of the Sidan-Farooq plain aquifer. Journal of Water Resources Engineering, 2012.5:99-109. (In Persian)


12. Gholami Z., Ibrahimian H., Noory H. Determining economic depth of agricultural well in sprinkler irrigated farms in Qazvin plain. Iranian Journal of Soil and Water Research, 2017; 48(2): 441-449.

     [DOI .org/10.22059/ijswr.2017.62660]

9. Movahed Atar, F., Samadi, H. Evaluation of Zayanderud dam operation during drought period by using weap model. Irrigation and Water Engineering, 2014; 4(2): 18-28. (In Persian)

http://www.waterjournal.ir/article_70873.html?lang=en

10. Mourad KA, Alshihabi O. Assessment of future Syrian water resources supply and demand by the WEAP model. Hydrological Sciences Journal. 2016 Jan 25;61(2):393-401. [Doi.org/10.1080/02626667.2014.999779]


11. Mousavi S. N. Gholami M. Determine the most profitable optimal depth of the agricultural water wells for sustainable management of the Sidan-Farooq plain aquifer. Journal of Water Resources Engineering, 2012.5:99-109. (In Persian)


12. Gholami Z., Ibrahimian H., Noory H. Determining economic depth of agricultural well in sprinkler irrigated farms in Qazvin plain. Iranian Journal of Soil and Water Research, 2017; 48(2): 441-449.

13. Sangab Zagros Consulting Engineers. Report on the extension of the ban on Khash plain and its integration with Poshtkouh Plain. Ministry of Energy, Regional Water Company of Sistan and Baluchestan Province. 2014.  (In Persian)

14. Sieber J, Purkey D. WEAP tutorial. Stockholm Environment Institute. 2008.

15. Safari, H., Navaeenia, B., Sharifi, M. Determination of Optimal Depth for Well Extension Using a Nonlinear Programming Model. Journal of Water and Wastewater; Ab va Fazilab 2005; 15(3): 35-41. (In Persian)

16. Office of Technical Affairs and Compilation of Criteria for Management and Planning Organization. Circular of well’s head. 2017. (In Persian)

17. Mehta VK, Haden VR, Joyce BA, Purkey DR, Jackson LE. Irrigation demand and supply, given projections of climate and land-use change, in Yolo County, California. Agricultural water management. 2013 Jan 31;117:70-82.

       [DOI.org/10.1016/j.agwat.2012.10.021]

18. Hosseini M., Ebrahimi N.GH., Mohammadi, E.,  Makrian Z. Quantitative assessment of extractable
water resources in agriculture and natural resources. Economic Evaluation of Water Resources in Agriculture from a Sectorial
Perspective to an Applied Landscape in Natural Resource Management, 2014. 1-9. (In Persian)