سنجش آسیبپذیری جوامع مبتنی بر صیادی نسبت به اثرات تغییر اقلیم: مطالعه موردی صیادی جنوب ایران
الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیعفت قربانیان 1 , منصور زیبایی 2
1 - دانشگاه شیراز
2 - استاد دانشگاه شیراز
الکلمات المفتاحية: تغییر اقلیم, آسیبپذیری, خلیج فارس, صیادی,
ملخص المقالة :
مقدمه و هدف: با وجود اینکه صیادی فعالیت مهم اقتصادی بوده و معیشت گروه زیادی را مورد حمایت قرار میدهد، ولی صیادان و جوامع وابسته به آن نسبت به پدیده تغییر اقلیم آسیبپذیری بالقوه دارند؛ به گونهایکه این فعالیت در قالب یک سیستم اجتماعی-زیستمحیطی، در مناطق ساحلی، نسبت به تغییر اقلیم حساس بوده و معیشت این جوامع تحت شعاع قرار میگیرد.
مواد و روشها: در این راستا در این مطالعه سنجش آسیبپذیری جوامع مبتنی بر صیادی در محدوده خلیج فارس و در سه استان هرمزگان، بوشهر و خوزستان هدف قرار گرفت. رویکرد مورد استفاده در این ارزیابی، شاخص محور بوده و با استناد به مؤلفههای سهگانه آسیبپذیری شامل درمعرض بودن، حساسیت و ظرفیت انطباقپذیری هدف مطالعه پیگیری شد. مقدار در معرض بودن با استفاده از تغییر در فاکتورهای اقلیمی دما، بارش، وقوع طوفان و تغییر در سطح دریا مورد سنجش قرار گرفت. محاسبه مؤلفه حساسیت بر اساس مقدار وابستگی به صیادی از نظر درآمد، تغذیه و اشتغال صورت گرفت و مقدار ظرفیت انطباقپذیری با رویکرد معیشت پایدار و سرمایه پنج گانه بدست آمد، دادههای لازم نیز با تکمیل پرسشنامه از صیادان فعال در جنوب ایران و در سال 1397گردآوری شد.
یافتهها: نتایج نشان دادند که وضعیت نسبی مناطق گوناگون از نظر ظرفیت انطباقپذیری تقریباً مشابه است، اما از نظر مؤلفه در معرض بودن وضعیت استان بوشهر نامناسبتر بوده و صیادی این منطقه از این جهت به طور بالقوه آسیبپذیری بالایی را تجربه میکند. همچنین، حساسیت مناطق به دلیل وابستگی ساحلنشینان جنوب ایران بویژه هرمزگان به صیادی از نظر اشتغال و درآمد بالا بوده است.
بحث و نتیجهگیری: بر این اساس پیشنهاد میشود جهت مدیریت آسیبپذیری صیادی نسبت به تغییر اقلیم ماهیت آن از راه مؤلفههای سهگانه شناسایی شود.
- Adger, W. N., Brooks, N., Bentham, G., Agnew, M., & Eriksen, S. (2004). New indicators of vulnerability and adaptive capacity. Technical Report 7. Norwich: Tyndall Centre for Climate Change Research.
- Ahsan, MN., & Warner, J. (2014). The socioeconomic vulnerability index: A pragmatic approach for assessing climate change led risks–A case study in the south-western coastal Bangladesh. International Journal of Disaster Risk Reduction, 8:32-49.
- Allison, EH., Perry, AL., Badjec, MC., Adger, WN., Brown, K., Conway, D., Halls, AS., Pilling, GM., Reynolds, JD., Andrew, NL., & Dulvy, NK. (2009). Vulnerability of national economies to the impacts of climate change. Fish and Fishers. 10: 173-196.
- Brooks, N., Adger, W., & Mick Kelly, P. (2005). The determinants of vulnerability and adaptive capacity at the national level and the implications for adaptation. Global Environmental Change Part A, 15: 151-163.
- (2015). Fishery and Aquaculture Country Profiles: The Islamic Republic of Iran (http://www.fao.org/fishery/facp/IRN)
- Ghazali, S., & M. Zibaei. (2018). Households’ Perception and Livelihood Vulnerability to Climate Change: Nomads in Fars Province. Agricultural Economics, 12 (1): 58-39. (In Persian)
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (1998). Multivariate Data Analysis, Upper Saddle River, New Jersey, Prentice Hall.
- Hajkowicz, S. (2006). Multi-attributed environmental index construction. Ecological Economics, 57: 122-139.
- Heidari, M., Khalilabadi, M., & Bidokhti, A. (2012). Monthly Sea Level Variations in the NorthernPart of Persian Gulf. Journal of Aquatic Ecology, 1(3): 10-21. (In Persian)
- (2007). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge, Cambridge University Press.
- (2014). Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part : Global and Sectoral Aspects, in: C.B. Field, Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, p. 1132.
- Iraji, H., Zibaei, M., & Nasrnia, F. (2015). Assessing the vulnerability of wheat farmers to drought in the north of Fars province. Agricultural Economics and Development, 29 (2): 169-180. (In Persian)
- Islam, G. N., & Yem, T. S., & Viswanathan, K. K. (2014). Poverty and livelihood impacts of community based fisheries management in Bangladesh. Ocean & Coastal Management, 96, 123-129.
- Kelly, P. M., & Adger, W. N. (2000). Theory and practice in assessing vulnerability to climate change and facilitating adaptation. Climatic Change, 47, 325-352.
- Morzaria-Luna, H.N., Turk-Boyer, P., & Moreno-Báez, M. (2014). Social indicators of vulnerability for fishing communities in the Northern Gulf of California, Mexico: Implications for climate change. Marine Policy, 45: 182-193.
- Madu, I. A. (2012). Spatial vulnerability of rural households to climate change in Nigeria: Implications for internal security. Working Paper No. 2. Austin: The Robert S. Strauss center, The Climate Change and African Political Stability Program me, University of Texas.
- Ngo, E. (2001). When disasters and age collide: Reviewing vulnerability of the elderly. Nat. Hazards Rev., 2, 80.
- Polsky,, Neff, R., & Yarnal, B. (2007). Building comparable global change vulnerability assessments: The vulnerability scoping diagram. Global Environmental Change, 17, (3–4):472-485.
- Portner, H.O. (2008). Ecosystem effects of ocean acidification in times of ocean warming: a physiologist’s view. Marine Ecology Progress Series, 373, 203-217.
- Ramezani, M., Sharafi, L., & Zarafshani, K. (2017). Drought vulnerability assessment of wheat farmers in Isfahan Township. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 10, 1(37): 1-16. (In Persian)
- Senapati, S., & Gupta, V. (2017). Socio-economic vulnerability due to climate change: Deriving indicators for fishing communities in Mumbai. Marine Policy, 76: 90-97.
- Sesabo, J. K., & TOL, R. S. (2005). Factors affecting income strategies among households in Tanzanian coastal villages: Implications for development conservation initiatives. Working Paper FNU-70. Hamburg: Sustainability and Global Change, Hamburg University.
- Smit, B. and Wandel, J. (2006). Adaptation, adaptive capacity and vulnerability. Global Environmental Change, 16, 282-292.
- Stramma, L., Prince, ED., Schmidtko, S., Luo, J., Hoolihan, JP., Visbeck, M., Wallace, DR., Brandt, P., & Rtzinger, Ko. (2011). A Expansion of oxygen minimum zones may reduce available habitat for tropical pelagic fishes. Climate Change, 2: 33-37.
- Susan, L., Cutter, J., Mitchell, T., & Scott, S. (2000). Revealing the Vulnerability of People and Places: A Case Study of Georgetown County, South Carolina. Annals of the Association of American Geographers, 90(4): 713–737
- Townsley, P. (2004). Review of coastal and marine livelihoods and food security in the Bay of Bengal large marine ecosystem region. Bay of Bengal Large Marine Ecosystem Program me. Phuket, Thailand: Bay of Bengal Program me.