اندازه‌گیری ریسک قیمت پسته و تعیین عوامل موثر بر آن در استان‌های مهم تولیدکننده پسته

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مرتضی تهامی پور ¹ (استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.)
ویدا ورهرامی ² (استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.)
وجیهه قویدل ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 22 الجمعة , ربيع الثاني, 1438 تاريخ التأكيد : 02 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , رجب, 1440

الکلمات المفتاحية: پسته, بخش کشاورزی, ریسک قیمت, اندازه‌گیری ریسک, الگوی پانل,

ملخص المقالة :

    تولید محصولات کشاورزی با ریسک هایی گوناگون روبه‌روست که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ریسک قیمت می­باشد. مدیریت این ریسک می­تواند ضمن ایجاد درآمد مطئن تر برای کشاورزان، به پایداری تولید و امنیت غذایی در کشور کمک کند. هدف اصلی این پژوهش اندازه­گیری ریسک قیمت پسته و شناسایی عوامل موثر بر آن می­باشد. ابتدا با استفاده از شاخص­ بی­ثباتی کوپاک، شاخص ضریب تغییرات استاندارد شده، درصد دامنه تغییرات و مدل­های ARIMA و GARCH  ریسک قیمت پسته برای کشور و استان‌های عمده تولید کننده اندازه­گیری شد و استان­ها از این نظر رتبه­بندی شدند. سپس با استفاده از الگوهای اقتصادسنجی و الگوی پانل به تعیین عوامل موثر بر ریسک قیمت پسته پرداخته شد. در این مطالعه، استان­های کرمان، یزد، سمنان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفتند و از داده­های دوره زمانی 93-1372 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دادند که شدت ریسک قیمتی پسته در طول زمان افزایشی بوده و محصول پسته در استان یزد کم­ترین مقدار نوسان‌های قیمتی و در استان خراسان جنوبی بیش‌ترین مقدار نوسان‌های قیمتی را داشته است. هم­چنین، متغیرهای قیمت­ جهانی پسته و نرخ ارز به ترتیب با ضرایب 7/0 و 2/1 اثر قابل ملاحظه و هم­جهتی بر نوسان‌های قیمت پسته در داخل کشور دارند. بر اساس یافته‌های بدست آمده، ریسک قیمت پسته بیش‎تر ناشی از نوسان‌های نرخ ارز و قیمت های جهانی است، بنابراین، توصیه می شود ساز و کارهایی مناسب مانند ابزارهای نوین بازار بورس برای کاهش انتقال نوسان‌های این متغیرها به بازار محصولات کشاوررزی مورد بررسی و اجرا قرار گیرد.

المصادر:

 

- اردی­بازار، ه. مقدسی، ر. (1387). منابع نوسان شکاف قیمت محصولات کشاورزی. مجله پژوهشات اقتصاد کشاورزی. دوره نخست. شماره چهارم: 27-44

- اسفندیاری، ا. مقدس حسین­زاده، س. دلاوری، م. (1387). ارزیابی عملکرد مناطق آزاد تجاری ایران و تاثیر آن در توسعه اقتصادی. پژوهشنامه اقتصادی. 1(28): 119-146   

- اکبری، ن. زاهدی کیوان، مهدی. زاهدی کیوان، منصور. (1387). اندازه گیری ریسک کشت محصولات زراعی در استان همدان با استفاده از برنامه ریزی ریاضی تحت شرایط ریسک و نبود قطعیت. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال شانزدهم. شماره 64: 63- 82

- بخشی، ع. مجاوریان، م. حسینی یکانی، ع. (1393). بررسی نوسان‌های قیمتی جو دامی در بورس کالایی ایران با استفاده از الگوهای ARIMA و GARCH. دومین همایش ملی بهینه سازی زنجیره تولید، توزیع و مصرف در صنایع داخلی.

- ترکمانی، ج. (1375)؛ "دخالت دادن ریسک در برنامه­ریزی کشاورزی"، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 15: 113-130.

- تهامی­پور، م. سلامی، ح. (1392). تعیین عوامل موثر بر ریسک قیمت ذرت دانه­ای در ایران. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال بیست و سوم. شماره 89: 95-114

- رضایی، ز. شاهنوشی، ن. محمدی، ح. کیانی­راد، ع.( 1393). بررسی تاثیر سیاست حمایتی دولت بر ریسک درآمدی و هزینه تولید محصولات باغی منتخب (پسته، خرما، سیب و مرکبات). مجله پژوهشات اقتصاد کشاورزی. جلد 5. شماره 4: 131- 159

- عمرانی، م. ترکمانی، ج. (1387). عوامل موثر بر قیمت­ها در اقتصاد ایران. نشریه اقتصاد کشاورزی. دوره دوم. شماره سه: 119- 138 

- گجراتی. (1387). مبانی اقتصاد سنجی. ترجمه حمید ابریشمی. جلد دوم. چاپ دوم. انتشارات دانشگاه تهران.

- نجفی، ب. عبداللهی عزت آبادی، م. (1382). بررسی امکان استفاده از بازارهای آتی و اختیار معامله در کاهش نوسان های قیمتی محصولات کشاورزی در ایران (مطالعه موردی محصول پسته). نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال دهم. شماره 41و42

- نجفی، ب. حاجی­رحیمی، م. (1379). نوسان‌های قیمت محصولات کشاورزی، عوامل ایجادکننده و عواقب رفاهی. مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. جلد دوم: 105-120

- نجفی، ب. عبداللهی عزت آبادی، م.( 1379). عوامل موثر بر نوسان های قیمت پسته و مشکلات برخاسته از آن. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال هشتم. شماره 29.

Refrences

- Awokuse, T.O. (2005). Impact of Macroeconomic policies on agricultural prices. Agricultural and Resource Economics Review: 26-237                           

- Figiel, S. Hamulczuk, M. & Klimkowski, C. (2012). Price volatility and accuracy of price risk measurement depending on methods and data aggregation: the case of wheat prices in the EU countries. Dublin-123^rd EAAE seminar.                      

- Hazell, P.B.R. Jaramillo, M. & Williamson, A. (1990). The relationship between world price instability and the prices farmers receive in developing countries. Journal of Agricultural Economics 41: 227-241

- Jordan, H. Grove, B. Jooste, A. & Alemu, ZG. (2007). Measuring the Price Volatility of certain field crops in South Africa using the ARCH/GARCH approach. Agrekon Journal. Vol 15. NO 3.

- Mesike, C.S. Okoh, R.N. & Inoni, O.E. (2010). Impact of inflation and Government Agricultural policies on Relative price variabilityy of cash crops in Nigeria.  Report and opinion: 8-13

- Offut, S. Blandford, D. (1986). A review of empirical techniques for the analysis of commodity instability. Cornel university of Agricultural Economics.

- Roche, M.J. & McQuinn, K.(2002). Grain price Volatility in a small open Economy.  European Review of Agricultural Economics: 77-98

- Sekhar, C.S.C. (2003). Price formation in world wheat markets, implications for policy. Journal of Policy Modeling: 85-106

- Tabaki, N.M. (2001). A multivariate model for relationship between agricultural prices and inflation uncertainty. Agricultural Economics Review: 28-38.

-www.fao.org

-www.iranpistachio.org