بررسی تاثیر سیاست های حمایتی دولت بر عرضه برنج در ایران

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

نسیم جعفری لیسار ¹ , علی کرامت زاده ² , رامتین جولایی ³

1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 - عضو هئیت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3 - عضو هئیت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

تاريخ الإرسال : 05 السبت , جمادى الثانية, 1438 تاريخ التأكيد : 02 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , رجب, 1440

الکلمات المفتاحية: برنج, واردات برنج, سیاست‌های حمایتی, قیمت تضمینی, عرضه برنج,

ملخص المقالة :

    برنج از قدیمی­ترین گیاهانی است که پس از گندم بیشترین سطح زیرکشت اراضی کشاورزی را در جهان به خود اختصاص داده و کالایی استراتژیک در بسیاری از کشورهای جهان است. کشت این محصول در سال­های اخیر و در بسیاری از مناطق نسبتاً پرآب کشور توسعه یافته است. با توجه به اهمیت برنج در الگوی تغذیه­ای خانوارهای ایرانی و ایجاد اشتغال و درآمد برای قشری گسترده از تولیدکنندگان و با توجه به اهمیت امنیت غذایی این محصول، سیاست­های حمایتی گوناگونی در ایران برای برنج بکار گرفته شده است. از مهم­ترین سیاست­های حمایتی بخش کشاورزی در  ایران، خرید تضمینی محصولات است که در سال 1368 تصویب شده و دولت موظف است بمنظور حمایت از تولید محصولات اساسی کشاورزی همه ساله خرید این محصولات نظیر گندم و برنج را تضمین و نسبت به خرید آن‌ها اقدام کند.. در این راستا در این مطالعه با استفاده از آمار و داده‌های سری زمانی و تخمین تابع عرضه برنج، به بررسی و تاثیر سیاست­های حمایتی دولت بر عرضه برنج در دوره زمانی 91-1369 پرداخته شد. نتایج این مطالعه نشان می­دهند که قیمت تضمینی با یک وقفه اثری مثبت و معنادار بر عرضه برنج داشته و کشش تابع عرضه نسبت به این متغیر برابر 2/0 می­باشد. شاخص DRC به عنوان شاخص حمایت دولت از تولید این محصول تأثیر منفی و معنی‌داری بر عرضه برنج داشته است. افزون بر این متغیر نرخ تعرفه اثری منفی و معنی‌دار بر عرضه داخلی برنج دارد و کشش این تابع نسبت به تعرفه واردات برابر 08/0 بدست آمد. هم‌چنین، مقدار بارندگی در کشوراثر مثبت بر عرضه داخلی برنج داشته و کشش عرضه برنج نسبت به بارندگی نیز برابر با 5/0 می­باشد.

المصادر:

 

- ابریشمی، ح. (1381). اقتصادسنجی کاربردی. انتشارات دانشگاه تهران.

- پاسبان، ف. (1376). بررسی سیاست­های حمایتی در ایران و برآورد نرخ تعرفه موثر در بخش کشاورزی. پایان­نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

- پژوهشکده اقتصاد. (1383).گزارش نهایی: ارائه­ها و سیاست­های حمایتی مناسب برای محصول اساسی برنج.

- پایگاه اطلاعاتی وزارت جهاد کشاورزی. (1391). سازمان جهاد کشاورزی کشور (www.maj.ir).

- حسینی، م. و حیدری، غ. (1388). برآورد تعرفه فصلی واردات منتخبی از محصولات کشاورزی ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. شماره 50. صص 121- 155.

- حسینی، س. ص. قربانی، م. خالدی، م. و حسن پور، ا. (1387). الگوی تجربی واکنش عرضه نسبت به هزینه­های مبادله (مطالعه موردی: تولیدکنندگان برنج). علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 12(43).

- حسینی یکانی، س.ع و نعمت الهی، ز و حسین زاده، م. (1396). آثار رفاهی افزایش قیمت برنج داخلی در میان خانوارهای مازندران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. جلد 31. شماره. پاییز 1396. ص. 239-228.

- خسروی نژاد، ع.ا. (1394). ارزیابی آثار سیاست­های تنطیم بازار کالاهای اساسی بر شاخص رفاهی هزینه زندگی خانوارهای شهری ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. شماره 77. زمستان 1394. ص. 29-1.

- سازمان خوار و بار جهانی. فائو .( 2012). آمار واردات ایران.

- شاه آبادی، ا. و اسمعیل بیگی، م. (1390). تعیین­کننده­های عرضه و تقاضای برنج در ایران. تحقیقات اقتصاد کشاورزی.4(1): 160- 1390.

- شاهنوسی، ن. دهقانیان، س. قربانی، م. دانش­مسگران، م و گیلان پور، ا. (1383). بررسی عوامل موثر بر عرضه گندم استان خراسان. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 47، 102-91.

- عزیزان. ع. (1384). بررسی آثار رفاهی کاهش یارانه شیر در ایران ( با استفاده از توابع عرضه و تقاضای شیر). تهران: دانشگاه تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد اقتصادکشاورزی. 131 ص.

- صدرالاشرافی، م. شادان، ع. (1374). مقدمه­ای بر روند سیاست قیمت­گذاری محصولات کشاورزی در ایران و برخی کشورهای دیگر. فصلنامه اقتصاد کشاورزی. 3 (12)، 103-87.

- فخرایی، ا. نوروزی، ف. (1386). مدل تصحیح خطا در تقاضا برای گونه­های مختلف برنج وارداتی و برنج محلی در ایران. فصلنامه تحقیقات اقتصاد ایران. 9(30). 135-119.

- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1380).

- کاظم نژاد، م. و مهرابی، ح. (1378). تحلیل قیمت انواع برنج. فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه. شماره 25.

- مرکز آمار ایران. (1391). سالنامه آماری کشور. تهران.

- موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصادکشاورزی. (1383). کشاورزی در کشورهای عضو اکو (ECO). تهران، موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصادکشاورزی.

- موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصادکشاورزی. (1387). فرایند تحول سیاست­های کشاورزی در ایران ( به انضمام تجارت سایر کشورها). تهران. موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی.

- مهربانیان، ا. (1387)، تحلیل سیاست قیمت­گذاری محصولات زراعی در سال 1386. بررسی هزینه تولید محصولات زراعی در سال زراعی 84-85 و پیشنهاد قیمت­های خرید تضمینی در سال 1386. تهران. موسسه پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی.

- موسوی. س. قرقانی. ف. طاهری. ف و محمدی. ح (1387). بررسی عوامل موثر بر عرضه چغندر در استان فارس. مجله چغندر. 24(1). 119-107.

- نوری، ک. (1384). بررسی سیاست­های حمایتی برنج در ایران. فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه. سال سیزدهم. (52): 107-87.

Refrences

- David, D. V. Bandeira, A. L. Silva, O. M. & Da-Sliva, O. (1993). Rice Supply in Rio Grane Do Sul and Maranha: a comparative study. Revista ceres. 40: 370-82.

- FAO. (1987). Agricultural price policies, Issues and proposals.

- Kofi Ocran, M. and Biekpe, N. (2008). Agricultural commodity supply response in Ghana. Journal of Economic Studies, 35(3): 224 – 235.

- Molua, E. (2010). Risponse of Rice Yield in Cameron Some Implication for Agricultural Price Policy. Libyan Agriculture Research Center Journal International, 1(3): 182-19.

- Muchapondowa, E. (2009). Supply Response of Zimbabwean Agriculture 1970-1999. Journal of Afjare, 3(1): 28-42.

- Nessabian, S. & Moghaddasi, R. (2010). Production and Supportive Polices in Iran (case study of Wheat, rice and barley). Journal of Gricultural science, 47(1): 37-44.

- Nerlove. M. (1956). Estimates of the elasticity of  supply of Selected agricultural commodities, Journal of Farm Economics, 38: 496- 509.

- Rahji, M. A. Y. & Adewumi, M. O. (2008). Market Supply response and demand for local rice in Nigeria: implications for Self-Sufficiency Policy. Journal of Central European agriculture, Vol 9, No 3.

- Renan, Z. & Philip, A. (2007). Price elasticity of Key agricultural commodities in China. China Economic Review 18: 155- 169.

- Syed, A. H. (2016). The impact of the 2005–2010 rice price increase on consumption in rural Bangladesh, Agricultural Economics 47 (2016) 423–433.

- Takahashi, D. (2012). The distributional effect of the rice Policy in japan, 1986-2010. Food Policy, no 37, 679-689. www. Elsevier.com/locate/foodpol.

- Thanh, D. V. (2007). The Role of prices in stimulating Vietnamese rice economy, CAS Discussion paper, 52.

- Baharumshah, A. (1991). A model for the rice and wheat economy in Malaysia An emperical assessment of alternative specifications. Journal of Pert Anika, 14(3): 383-391.