تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی منتخب و برنامههای توسعهای پس از انقلاب بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی
الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیفاطمه سهرابی اطهر 1 , الناز تیزجنگ 2
1 - دانش آموخته دکتری تخصصی اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران و عضو علمی موسسه آموزش عالی مولانا.
2 - دانشجوی دکتری تخصصی اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور.
الکلمات المفتاحية: ایران, ARDL, صادرات بخش کشاورزی, نرخ ارز مؤثر صادراتی, برنامه چهارم توسعه,
ملخص المقالة :
صادرات کالاهای کشاورزی میتواند در فعالیتهای اقتصادی اهمیتی ویژه داشته باشد و اثر آن بر اقتصاد و رشد کشور انکارناپذیر است. با وجود گزارش‌های متعددی که بیانگر تأثیر مثبت استفاده گسترده از کمکهای صادراتی بر رشد صادرات است، اثر برنامههای توسعهای دولت بر صادرات محصولات کشاورزی تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است. در این مقاله با استفاده از روش خودتوضیح با وقفههای توزیعی ARDL، و استفاده از نرخ ارزهای موثر صادراتی، تأثیر برنامههای توسعهای پس از انقلاب (سالهای 1369 تا 1391) به عنوان نموداری از سیاستگذاری حاکم بر بخشهای گوناگون اقتصادی بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی بررسی شده است. نتیجه پژوهش نشان میدهد که تولید ناخالص داخلی کشور، قیمتهای نسبی صادرات، مصرف داخلی و برنامههای توسعه بر صادرات محصولات کشاورزی تأثیر معنیدار دارند. اثر نرخ ارز مؤثر صادراتی بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی معنیدار نیست. در طی سالهای برنامه سوم توسعه بیش‌ترین مقدار ارزآوری از صادرات محصولات کشاورزی وجود داشته است. در حالی که این مقدار در برنامه چهارم توسعه کاهش یافته است.
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران(سالهای مختلف)،گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، تهران.
- بریم نژاد 1375، تحلیل اقتصادی عوامل موثر بر صادرات فرش ایران، فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، سال پنجم، شماره اول بهار 89، صفحه 53-39.
- پاکروان محمدرضا ح مهرابی بشرآبادی ا گیلانپور 1389 بررسی عوامل موثر بر عرضه وتقاضای صادرات محصولات کشاورزی ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). زمستان 89، دوره 24 ،شماره 4،478-471.
- پاسبان فاطمه 1385. بررسی عوامل موثر بر صادرات زعفران ایران. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی سال ششم ، شماره دوم, تابستان 85، 15-1.
- تاجیانی هما، م کوپاهی 1384. تخمین توابع عرضه و تقاضای صادرات زعفران ایران. مجله علوم کشاورزی ایران جلد ٣٦ ، شماره ٣.
- تشکینی احمد 1384، اقتصاد سنجی کاربردی به کمکMicrofit ، انتشارات موسسه فرهنگی دیباگران تهران.
- خلیلیان صادق، ع فرهادی 1381. بررسی عوامل موثر بر صادارت بخش کشاورزی ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال دهم. ش 39، پاییز 81، 84-71.
- زیرک مرتضایی محسن 1378. بررسی تأثیر عدم اطمینان حاصل از نوسانات نرخ ارز بر صادرات غیرنفتی، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی.
- عنایت اله فخرایی و سید امین منصوری 1387 تخمین تابع مصرف بلندمدت به روش همجمعی ARDL و محاسبه رابطه مصرف کوتاه مدت در ایران فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 5، شماره 2، 38-23.
- عاقل حسن، س، یوسفزاده، ه، منصوری. 1387، بررسی عوامل موثر بر ارزش صادرات محصولات کشاورزی با تأکید بر استاندارهای صادرات (پسته، بادام، زعفران، خرما و سیب)،اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 1387،دوره 22، شماره یک، 135-125.
- کریمی حسین 1386، جهانی شدن، رقابتپذیری و توسعهی صادرات غیر نفتی: بررسی رابطهی علت و معلولی در اقتصاد ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره ٤، شماره ١، بهار 86، 134-117.
- کرباسی علیرضا ، ج اکبرزاده، 1387براورد تابع عرضه و تقاضای صادرات زعفران ایران باسیستم معادلات همزمان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره 62 ، تابستان 87،52-33.
- کمنتا، ی. ١٣٧٢ ، مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه کامبیز هژبر کیانی، مرکز نشر دانشگاهی.
- کمیجانی اکبر، حسین میرجلیلی، ساز و کار سیاست استراتژیک تجاری برای توسعه صادرات صنعتی ایران پژوهشنامه بازرگانی ، پاییز 80، دوره5، شماره 20، 62-31.
- گمرک جمهوری اسلامی ایران، سالنامه بازرگانی خارجی کشور، سالهای مختلف.
- گجراتی، د. ١٣٧٨ ، مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد دوم.
- محمودزاده مجید، زیبایی م 1383بررسی عوامل مؤثر بر صادرات پسته ایران: یک تحلیل همجمعی. اقتصادکشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شماره 46 ،تابستان 83، 158-137.
- نوفرستی محمد، 1378، ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول ، تهران.
- وظیفه دوست حسین، ن زریننگار 1388. بررسی عملکرد سیاستهای دولت برروی صادرات شرکتها. فصل نامه بصیرت. سال 16. شماره 44،پاییز و زستان 88، 63-47.
- Aydýn M.F., Ciplak U., & Yucel, E.M. (2004). "Export Supply and Import Demand Models for the Turkish Economy, Researchers, Research Department, The Central Bank of the Republic of Turkey.
- Beko, J. (1999). "Analysis of Import Demand and Export Supply in Slovenia"; Eastern European Economics, Vol. 37(1,Jan-Feb), pp. 39-90.
- Goldstein, M. & Khan, M.S. (1978). The supply and demand for exports: a simultaneous approach, The Review of Economics and Statistics, 60: 275-286.
- Guisan, M.C. & Exposito, P. (2004). Econometric models of demand and supply of agriculture in Spain, France, Japan and USA, 1964-99, http// Agecon. Lib.umn.edu
- Karimi, M.S. (2003). Non oil export supply model in Iran (Carpet, Pistachio). Abstract of Paper Submitted to European Regional Science Association (ERSA), University of Jyvaskyla, Finland, 2003.
- Lawrence, E. & Phil, A. (2005). South Africa’s Export Performance: Determinants of Export supply. Africa Region Working Paper Series No. 95
- Lawrence, E. & Phil, A. (2005). South Africa’s Export Performance: Determinants of Export supply. Africa Region Working Paper Series No. 95
- Pesaran, M.H. & Pesaran, B. (1997). Working with microfit an introduction to econometrics,Oxford University, Oxford Press.
_||_