تدوین الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقه ای
سید حسن رسولی
1
(
دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
)
آزیتا رجبی
2
(
دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
)
صدرالدین متولی
3
(
دانشیار گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران
)
الکلمات المفتاحية: توسعه منطقه ای, گردشگری شهری, شهر ساری,
ملخص المقالة :
گردشگری ابزار توسعه سرزمینی سودمندی است که بر پایه ی برنامهریزی های موفقیت آمیز، ارتقا توسعه متوازن مناطق را فراهم میکند. گردشگری و توسعه منطقه ای ارتباط نزدیکی دارند. شهر ساری علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقۀ نمونۀ گردشگری، موانع اساسی مختلفی را در جهت رسیدن به این هدف دارد. هدف از این پژوهش تدوین الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقه ای است. پژوهش حاضر از بعد هدف، کاربردی و از بعد ماهیت توصیفی – تحلیلی و میدانی میباشد. جامعه آماری شامل شهروندان، خبرگان و متخصصان در زمینه گردشگری در شهر ساری بودند. ابزار جمعآوری اطلاعات در پژوهش حاضر، پرسشنامه بوده است که میان شهروندان، متخصصان و خبرگان در زمینه گردشگری توزیع شده است. برای تحلیل اطلاعات از روش دیمتل فازی استفاده شده است. نرم افزارهای به کار گرفته شده در این تحقیق MAXQDA و SPSS می باشند. بدین ترتیب برای دستیابی به گردشگری پایدار شهر ساری مبتنی بر توسعه منطقهای، پژوهش حاضر الگویی را پیشنهاد میدهد که در آن از فرایند مشارکتی چندین ذینفع استفاده شده باشد. از آنجایی که در راستای مشارکت ذینفعان برای گردشگری پایدار، مطالعات بسیاری انجام نشده است میتوان چارچوبی را با استفاده از شواهد مطالعه موردی برای پشتیبانی از فرآیند اجرا و مدیریت برای گردشگری پایدار طراحی کرد. این چارچوب مدیریت پیاده‌سازی چند ذینفع برای «[پاسخ دادن] به درخواست سازمانهای مدیریت مقصد برای مشارکت مؤثر ذینفعان در اجرای [گردشگری پایدار]» ایجاد شده است و امکانی را برای رسیدگی به مسائل کلیدی مرتبط با ذینفعان در حالی که به طور سیستماتیک ذینفعان را درگیر میکند، ارائه میدهد.
|
Journal of Regional Planning Autumn 2023. Vol 13. Issue 51 ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051 https://jzpm.marvdasht.iau.ir/ |
|
Research Paper
Compilation of the tourism model of Sari city in line with the centrality of regional development
Abstract | A R T I C L E I N F O |
Tourism is a useful territorial development tool that promotes the balanced development of regions based on successful planning and strategies. tourism and regional development are closely related. In spite of having the capacity to become a model tourism area at the national and international level, Sari has various basic obstacles to achieve this goal. The purpose of this research is to compile the tourism model of Sari city in line with the focus of regional development. The present research is practical in terms of purpose and descriptive-analytical and field in nature The study population included citizens, experts, and specialists in the field of tourism in Sari. The data collection tool in this research was a questionnaire distributed among citizens, experts, and stakeholders in the field of tourism. Fuzzy Dimetal method has been used for data analysis Also, MAXQDA and SPSS software were used for data analysis in this research. Thus, in order to achieve sustainable tourism in Sari based on regional development, the present study proposes a model in which the collaborative process of several stakeholders is used. Since many studies have not been done in the direction of stakeholder participation for sustainable tourism, a framework can be designed using case study evidence to support the implementation and management process for sustainable tourism. This multi-stakeholder implementation management framework was developed to “[respond] to the request of destination management organizations for effective stakeholder engagement in [sustainable tourism] implementation” and provides a place to address key issues related to stakeholders while systematically engaging stakeholders. | Received:2020/11/20 Accepted:2021/08/29 PP: 93-114
Use your device to scan and read the article online
Keywords: Urban industry, regional development, Sari city
|
Extended Abstract
Introduction
It is clear that tourism and regional development are closely related. Despite having the potential to become a model tourist destination at the national and international levels, Sari faces various fundamental obstacles such as multiple decision-makers, managerial weaknesses, lack of stability in regional tourism management, and inadequate environmental and physical infrastructure. In recent years, tourism in Sari has faced a decrease in tourist attractions, so the issue in this research is to identify the indicators of tourism development in Sari, meaning how sustainable tourism is in terms of various tourism criteria. Sari has natural attractions, unique culture, and traditions that have the potential to attract many tourists, but due to existing attractions, proper utilization of these regional tourism potentials is not being realized.
Methodology
The present research is methodologically descriptive and goal-oriented. Data will initially be collected through library studies and existing documents using an inductive strategy, and in the subsequent sections, data will be gathered through studying the city of Sari. Then, through a iterative process of analysis and data collection, concepts will be constructed and theory will be elucidated. The study population in this research consists of two categories: the first category includes the citizens of Sari, which amounts to 508,594 based on the population of the city. The second category will consist of experts and specialists in the field of tourism and sustainable development. The study population for interviews also includes experts, specialists, and university professors in the field of tourism and regional development. The sample size for the first study population is calculated to be 384 using the Cochran formula, and in this section, purposive random sampling will be used. The sample size for the second study population is 50 experts and specialists, selected through cluster sampling. The sample size for interviews, according to the guidance of the supervisor, is also 50 individuals. Data analysis will be conducted using both qualitative and quantitative methods. For qualitative analysis of interview findings, thematic analysis using MAXQDA software will be utilized. For quantitative analysis, descriptive and inferential statistical methods will be employed. Raw data will first be entered into SPSS software, and based on the results, one-sample t-tests will be conducted for analysis.
Results and Discussion
The data and necessary information collected from the relevant questionnaires were analyzed using the methods and techniques employed in this research. Subsequently, the main research hypothesis and sub-hypotheses were confirmed. The results of prioritizing indicators using fuzzy ANP technique showed that the globalization and competition indicator was in the first priority, followed by the non-destruction of land uses especially in the natural area as the second priority, wealth indicator as the third priority, attention to historical fabric as the fourth priority, event indicator as the fifth priority, employment indicator as the sixth priority, income indicator as the seventh priority, empowerment of active elements in neighborhoods as the eighth priority, cultural capital of the destination as the ninth priority, and other indicators in the tenth priority. Furthermore, in examining the prioritization of criteria, it was observed that infrastructure and environmental conditions criterion was in the first priority, economic capacity criterion in the second priority, and level of services criterion in the third priority. Additionally, structural factors criterion was in the fourth priority, management factors criterion in the fifth priority, and other criteria were placed in the sixth priority.
Conclusion
In the examination of indicators related to the economic power criterion, the result is that wealth, employment rate, and income significantly improve regional development. On the other hand, globalization and competition alone cannot have a significant impact on regional development unless the situation of these indicators improves. In the examination of the effects of indicators related to tourism capacities, it has also been concluded that climate (water and weather) is very effective in regional development, as its average is higher than the theoretical average and with a very high positive t-value. On the other hand, cultural capital of the destination and connection to global new technologies (internet) have lower averages than the theoretical average and with a low significant level and negative t-value, they do not have much impact on regional development. These results indicate that improving the status of cultural capital of the destination and connection to global new technologies (internet) can have a significant impact on regional development. The analysis of indicators related to tourism attractions has shown that events and non-destructive land uses, especially in natural areas, can have a very positive impact on regional development. Preserving and improving environmental quality, conserving natural resources, protecting biodiversity, and using natural resources wisely are among the actions that can help regional sustainable development. The status of indicators related to access and accommodation facilities related to the level of services has also shown that in order to improve access and accommodation facilities towards regional development, actions such as investment in transportation infrastructure, construction and development of hotels and hospitality, promoting sustainable tourism, and developing cultural and recreational facilities can be taken. Furthermore, enhancing public transportation services, developing road networks and communications, increasing access to various services, and developing public spaces can also help improve the status of regional development. In the analysis of the structural factors of Sari towards regional development, it has been identified that infrastructure development for tourism in Sari and attention to the existing capacities in particular historical areas can contribute significantly to regional development. However, with the current deficiencies, this development cannot have a significant impact unless the situation of these indicators improves. The analysis of the effects of Sari's environmental conditions and conditions on regional development has also shown that planning for the implementation of urban plans related to tourism and creating conditions to turn ideas into action can be very effective in improving regional development. On the other hand, the analysis of individual factors of Sari towards regional development has shown that attention to the individual and social characteristics of residents in neighborhoods and empowering active elements at the neighborhood level can significantly impact regional development if the situation of these indicators improves. Additionally, the analysis of managerial factors of Sari towards regional development has indicated that utilizing existing capacities in planning for tourism development can be very effective in improving regional development. Establishing appropriate mechanisms in responsible bodies for regional development can also have a significant impact if the situation of this indicator improves. The results obtained from the fuzzy DEMATEL method have also shown that indicators such as attention to the capacities in historical areas, income level, utilization of planning capacities for tourism development, climate (weather), employment rate, establishing appropriate mechanisms in responsible bodies, access, cultural capital of the destination, and attention to individual and social characteristics of residents in neighborhoods affect tourism in Sari with a focus on regional development. Furthermore, indicators such as wealth, non-destructive land uses especially in natural areas, creating conditions to turn ideas into action, connecting to global innovative technology (internet), planning for the implementation of urban plans related to tourism, infrastructure development for tourism in Sari, events, accommodation facilities, empowering active elements at the neighborhood level, and globalization and competition affect tourism in Sari with a focus on regional development.
مقاله پژوهشی
تدوین الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقه ای
اطلاعات مقاله | چکیده |
تاریخ دریافت:30/08/1399 تاریخ پذیرش:07/06/1400 شماره صفحات: 114-93
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
واژههای کلیدی: گردشگری شهری ، توسعه منطقه ای ، شهر ساری | گردشگری ابزار توسعه سرزمینی سودمندی است که بر پایه ی برنامهریزی های موفقیت آمیز، ارتقا توسعه متوازن مناطق را فراهم میکند. گردشگری و توسعه منطقه ای ارتباط نزدیکی دارند. شهر ساری علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقۀ نمونۀ گردشگری، موانع اساسی مختلفی را در جهت رسیدن به این هدف دارد. هدف از این پژوهش تدوین الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقه ای است. پژوهش حاضر از بعد هدف، کاربردی و از بعد ماهیت توصیفی – تحلیلی و میدانی میباشد. جامعه آماری شامل شهروندان، خبرگان و متخصصان در زمینه گردشگری در شهر ساری بودند. ابزار جمعآوری اطلاعات در پژوهش حاضر، پرسشنامه بوده است که میان شهروندان، متخصصان و خبرگان در زمینه گردشگری توزیع شده است. برای تحلیل اطلاعات از روش دیمتل فازی استفاده شده است. نرم افزارهای به کار گرفته شده در این تحقیق MAXQDA و SPSS می باشند. بدین ترتیب برای دستیابی به گردشگری پایدار شهر ساری مبتنی بر توسعه منطقهای، پژوهش حاضر الگویی را پیشنهاد میدهد که در آن از فرایند مشارکتی چندین ذینفع استفاده شده باشد. از آنجایی که در راستای مشارکت ذینفعان برای گردشگری پایدار، مطالعات بسیاری انجام نشده است میتوان چارچوبی را با استفاده از شواهد مطالعه موردی برای پشتیبانی از فرآیند اجرا و مدیریت برای گردشگری پایدار طراحی کرد. این چارچوب مدیریت پیاده‌سازی چند ذینفع برای «[پاسخ دادن] به درخواست سازمانهای مدیریت مقصد برای مشارکت مؤثر ذینفعان در اجرای [گردشگری پایدار]» ایجاد شده است و امکانی را برای رسیدگی به مسائل کلیدی مرتبط با ذینفعان در حالی که به طور سیستماتیک ذینفعان را درگیر میکند، ارائه میدهد. |
مقدمه
گردشگری و توسعه منطقه ای به دقت با هم مرتبط شده اند. سیاستگذاری گردشگری، که ابزاری است برای توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در حال تبدیل شدن به ابزاری برای توسعه منطقه ای و برای حفظ و بهبود میراث یک ناحیه است (Hekmatnia, 2022: 71-84). امروزه صنعت گردشگری در دنیا یکی از منابع درآمد و از عوامل موثر در ارتباطات فرهنگی بین کشورها است و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان، جایگاه ویژه ای دارد. مهمترین فضاهایی که در میان مقصدهای گوناگون مورد توجه و بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرند شهرها میباشند زیرا که شهرها کاملترین کانون های سکونتگاهی را تشکیل می دهند و افزون بر اینها از جاذبه های طبیعی نیز برخوردارند. امروزه صنعت گردشگری در دنیا یکی از منابع درآمد و از عوامل موثر در ارتباطات فرهنگی بین کشورها است و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان، جایگاه ویژه ای دارد. مهمترین فضاهایی که در میان مقصدهای گوناگون مورد توجه و بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرند شهرها میباشند زیرا که شهرها کاملترین کانون های سکونتگاهی را تشکیل می دهند و افزون بر اینها از جاذبه های طبیعی نیز برخوردارند.
توسعه منطقه ای گردشگری تحت شرایط، معین میتواند رشد اقتصادی کلی را از طریق خلق پویایی جدید سبب شود (Carrillo & Jorge, 2017: 89-98). این همچنین میتواند از طریق مقابله با شهرنشینی در کشورهای توسعه یافته و از طریق جذب جمعیت به مناطق جدیدی که گردشگری در حال توسعه است به برنامه ریزی کاربری زمین بهتر کمک نماید. این روشن است که گردشگری و توسعه منطقه ای تقریباً مرتبط شده اند. گردشگری ابزار توسعه ی سرزمینی سودمندی است که بر پایه ی برنامه ریزی و استراتژیهای موفقیت آمیز ارتقا توسعه متوازن مناطق را فراهم میکند (S. H. Rasoli et. 2016, 113-143). گردشگری و توسعه منطقه ای به دقت با هم مرتبط شده اند. سیاستگذاری گردشگری، که ابزاری است برای توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در حال تبدیل شدن به ابزاری برای توسعه منطقه ای و برای حفظ و بهبود میراث یک ناحیه است. توسعه منطقه ای گردشگری تحت شرایط معین، می تواند رشد اقتصادی کلی را سبب شود. همچنین از طریق مقابله با شهرنشینی در کشورهای توسعه یافته و از طریق جذب جمعیت به مناطق جدیدی که گردشگری در حال توسعه است می تواند به برنامه ریزی کاربری زمین بهتر کمک نماید. گردشگری ابزار توسعه ی سرزمینی سودمندی است که برپایه ی برنامه ریزی و استراتژی های موفقیت آمیز ارتقا توسعه متوازن مناطق را فراهم می کند.
در کشور ایران نیز یکی از اهداف مهم در برنامه ریزی های ملی پس از انقلاب اسلامی دستیابی به توسعه و حل مسایل ناشی از عدم تعادل های شهری و منطقه ای می باشد. با توجه به تعیین نقش گردشگری برای کلان منطقه شمال در سند توسعه ملی و به دلایلی نظیر: عـدم برخورداری از توسعه منطقه ای متناسب با پتانسیل های درونی، رونق گردشگری در دوره محدودی از سال به دلیل تک بعدی بودن آن، توزیع نامتعادل امکانات و تسهیلات بین سکونتگاه های شهری آن، موقعیت مکانی مناسب، بهره مندی از شرایط مناسب طبیعی و داشتن جاذبه های متنوع گردشگری، به نظر می رسد در نیمه شمالی کشور این منطقه جهت پذیرش گردشگری یکی از گزینه هـای قابل تأمل است
شهر ساری علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقۀ نمونۀ گردشگری در سطح ملی و بین المللی، تعدد تصمیم گیران، ضعف مدیریتی، فقدان ثبات در مدیریت گردشگری منطقه و همچنین نامناسب بودن زیرساخت های محیطی و کالبدی را به عنوان موانع اساسی در جهت رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد؛ با توجه به آنچه بیان شد، توسعه گردشگری شهر ساری ، با فراهم آوردن فرصت های جدید اشتغال برای مردم منطقه (مردم شهر ساری و مردم شهرهای اطراف آن) وسیله ای است که به منطقه حیاتی دوباره می دهد و موجب توسعه آن می شود، از طرف دیگر، توسعه صنعت گردشگری پایدار شهر ساری بدون داشتن چارچوب برنامه ریزی صحیح توسعه گردشگری سبب آسیب و زیان های جبران ناپذیری خواهد شد، در سال های اخیر گردشگری شهر ساری با کاهش جذب گردشگر مواجه شده است، بنابراین مساله در این پژوهش شناخت شاخص های توسعه گردشگری در شهر ساری می باشد، یعنی گردشگر پایدار از نظر معیارهای مختلف گردشگری در چه وضعیتی می باشد. شهر ساری یکی از مناطقی است که دارای جاذبههای متنوع گردشگری در سطح ملی و منطقهای است که میتواند به عنوان یکی از قطبهای گردشگری مطرح میگردد. این شهر دارای جاذبههای طبیعی، فرهنگ و رسوم منحصربفردی میباشد که توانایی جذب گردشگران بسیاری را دارد (Dehghan Banadkoki et al, 2022). اما با توجه به جاذبههای موجود استفاده مناسبی از این توانهای گردشگری منطقه به عمل نمیآید. این شهر به سبب بهرهمندی از مواهبی چون نزدیکی به دریای خزر و داشتن جنگل و همجواری با رشته کوههای البرزو همچنین شرایط آب و هوایی مطلوب همواره مورد توجه گردشگران بوده است. از سوی دیگر نزدیکی نسبی این شهر به شهر بزرگ تهران و عبور مسافران و زائران مشهد مقدس از آن، از دلایل دیگر افزایش مسافرتها در این شهر بوده است. شهر ساری با توجه به قابلیتهای گردشگری خود در صورت توسعه امکانات تسهیلات و تجهيزات توریستی برای رفاه گردشگران میتواند به یکی از قطبهای مهم و پرجاذبه گردشگری تبدیل شود. امروزه توسعه به معنای دقیق علمی خود به معنای توسعهای است که قابل بازگشت نبوده و دارای فواید بالایی برای مردم یک کشور به ویژه آیندگان باشد (Rajabi, 2021: 105-120).
شهر ساری علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقۀ نمونۀ گردشگری در سطح ملی و بین المللی، تعدد تصمیم گیران، ضعف مدیریتی، فقدان ثبات در مدیریت گردشگری منطقه و همچنین نامناسب بودن زیرساخت های محیطی و کالبدی را به عنوان موانع اساسی در جهت رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. یکی از مشکلات اساسی در تحقق الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقهای، عدم توجه به واقعیت‌های محیطی و فرهنگی منطقه است. در واقع، برای تدوین یک الگوی گردشگری موفق، لازم است که با شناخت دقیق و واقعی از ویژگی‌های منطقه، از جمله منابع طبیعی و فرهنگی، نیازهای گردشگران و همچنین رفتارهای مردم محلی، آشنا شویم.علاوه بر این، یکی از موضوعات مهم در توسعه گردشگری، حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی منطقه است. در صورتی که در تدوین الگوی گردشگری، به این موضوع توجه نشود و فقط به جذب گردشگران تمرکز شود، ممکن است باعث آسیب به منابع طبیعی و محیط زیست منطقه شود. بنابراین، لازم است که در تدوین الگوی گردشگری، به حفظ و حفاظت از منابع طبیعی منطقه و بهبود کیفیت محیط زیست توجه شود.همچنین، عدم هماهنگی در بین اقشار مختلف جامعه و سیاست‌های دولتی نیز میتواند به یکی دیگر از مشکلات در تحقیق الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقهای تبدیل شود. درواقع، برای تحقق هدف توسعه گردشگری، نیاز به همکاری و هماهنگی میان اقشار مختلف جامعه، اعم از مردم محلی، سازمانهای مرتبط با صنعت گردشگری و دولتی است. مساله‌ای که در اینجا مطرح شده است تدوین الگوی گردشگری شهر ساری در راستای محوریت توسعه منطقهای می باشد. به طور کلی، این مساله به دنبال ارائه راهکارهای جدید و کارآمد برای جذب گردشگران و پیشرفت توسعه گردشگری در شهر ساری و منطقه اطراف میباشد.
حال با توجه به اینکه سوال اصلی تحقیق این است که چه الگویی برای گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقه ای مناسب است؟ میتوان گفت هدف از تدوین الگوی گردشگری، ایجاد یک چارچوب سازمانی و نظامی برای توسعه گردشگری در شهر ساری و منطقه اطراف به منظور جذب گردشگران و افزایش درآمد و رشد اقتصادی محل است. برای این منظور، الگوی گردشگری ارائه شده باید به شکلی باشد که بتواند به خوبی با توسعه منطقهای در کنار بازاریابی مناسب، به جذب بیشتر گردشگران کمک کند. برای تحقق این هدف، الگوی گردشگری شامل فعالیت‌های مختلفی مانند بهبود امکانات و خدمات، راه‌اندازی نظام مدیریت صنعت گردشگری، ارائه اطلاعات جامع و در دسترس در مورد جاذبههای گردشگری و فعالیت‌های مختلف آنها، تشویق سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری، پیشرفت توسعه فناوری‌های جدید در حوزه گردشگری و ... باشد. در کل، تدوین الگوی گردشگری شهر ساری باید به شکلی باشد که پتانسیل‌های گردشگری منطقه را به خوبی بیان کند و با فراهم کردن شرایط مناسب، برای گردشگران جذابیت بیشتری ایجاد کند
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
پیشینه تحقیق
قنبری و همکاران (1402)؛ مقاله با عنوان ارزيابي اثرات گردشگري روستايي بر توسعه منطقهاي (مطالعه موردي: قدمگاه آذرشهر)، براساس نتايج نشان مي دهد که توريسم روستايي بر توسعه منطقه اي (اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي، زيست محيطي) در منطقه قدمگاه آذرشهر تأثير مثبت و معناداري دارد و موجب توسعه روستايي در محدوده مورد بررسي شده است. همچنين، نگرش مذهبي، آگاهي و دانش نسبت به توريسم، انگيزه ذاتي ساکنان وابستگي ساکنان به اجتماع محلي بر توسعه و گسترش توريسم روستايي منطقه مورد مطالعه تأثير مثبت معناداري داشته است.
مافی و همکاران (1401)؛ مقاله خود با عنوان "تحلیل جامعهشناختی تأثیرات صنعت گردشگری بر توسعه منطقهای استان قزوین (مورد مطالعه: شهرستان قزوین)" را انجام دادند. نتایج یافتهها نشان میدهد نیاز به استراتژی بازنگری و نگاه جامع و مثبت به گردشگری منطقه است. تفاوت فرهنگ ضمنی و فرهنگ عینی برآمده از اهداف و ارزشهای همة ذینفعان منطقه تعارض منافع متعددی را به وجود آورده است که ارتباط تنگاتنگی با آیندة صنعت گردشگری قزوین دارد. بنابراین، مدیران تصمیم گیرنده از حیث توان تعیین هدف و وصول به آن در سیاستگذاری ها عاجز می‌شوند و با قدرت بسیار اندک کار می کنند. توسعة اقتصادی گردشگری در گرو هماهنگ نمودن منافع متعارض است. تنظیم اصول سیاستگذاری گردشگری قزوین می تواند در جهت توانمندسازی حکومت محلی با استفاده از رویکرد انطباق تکرارشونده مسئله محور و همچنین گردشگری اجتماع محور از مؤلفه های مهم توسعة منطقه ای در سایة صنایع خلاق و صنایع فرهنگی امکان پذیر شود.
کاظمیان شیران و همکاران (1401)؛ مقاله خود با عنوان "توسعه مکملگرای گردشگری: رویکردی نوین در توسعه منطقهای" را انجام دادند. براساس نتایج تحقیق، براساس رویکرد کیفی، دو مفهوم فراگیر شامل دستاوردهای توسعه منطقهای و توسعه مکملگرای گردشگری با ابعاد مکمل‌گرایی سیاستی، مکمل‌گرایی همکارانه، مکمل‌گرایی فرهنگی، مکمل‌گرایی پویا، مکمل‌گرایی فنی و مکمل‌گرایی سایت‌های گردشگری شناسایی شد. همچنین نتایج حاصل از معادلات ساختاری و با تاکید بر استان اردبیل به عنوان منطقه مورد مطالعه، نشان داد که توسعه مکملگرای گردشگری با ضریب مسیر 406/0 و معناداری 893/4 تاثیر مثبت و معناداری بر دستاوردهای توسعه منطقهای در استان اردبیل دارد. نتایج این تحقیق میتواند به توسعه ادبیات تحقیق در حوزه مکمل‌گرایی در گردشگری و نیز بکارگیری گردشگری در دستیابی به دستاوردهای توسعه منطقهای کمک کند.
دهقان بناکوکی و همکاران (1401)؛ مقاله خود با عنوان بررسی اثرات اقتصادی گردشگری با استفاده از مدل داده-ستانده منطقهای (مطالعه موردی: باغ دولتآباد یزد) را انجام دادند. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که اثر کل حاصل از صنعت گردشگری باغ دولتآباد بر اقتصاد استان در سال 1395 برابر با 198252.81 میلیون ریال است که این مقدار شامل اثر مستقیم و غیرمستقیم هر گردشگر بر تولید هر بخش اقتصادی استان است و از 20 بخش اقتصادی، سه بخش «سایر خدمات»، «صنایع محصولات غذایی، آشامیدنی و دخانیات» و «حمل و نقل» بیشترین اثر تولیدی ناشی از ورود گردشگران را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج بیانگر آن است که با شناسایی جایگاه و میزان اثر بخشی هر کدام از جاذبههای گردشگری، امکان اجرای درست برنامه‌ریزی‌های مناسب فراهم خواهد شد که این امر به طور خودکار منجر به توسعه سایر بخش‌های این صنعت نیز خواهد شد.
مارینلو1 و همکاران (2023)؛ در پژوهشی با عنوان شاخص های مقاصد گردشگری پایدار، هدف این مقاله با بررسی 104 مقاله علمی، تحلیل ساختار و تحول ارزیابی و پایش گردشگری پایدار با استفاده از مجموعه‌ای از شاخصها است. بنتایج به درک جنبه های نظری و عملیاتی کمک می کند که امروزه به عنوان نماینده مفهوم گردشگری پایدار در نظر گرفته می شود و مدیریت پایدار مناطق را بهبود می بخشد.
لئو و همکاران2 (2022)؛ در مقاله خود با عنوان «نقش توسعه گردشگری در تخریب محیط زیست: گامی در جهت کاهش انتشار» به تعامل و آسیبپذیری گردشگری و تغییرات اقلیمی پرداختهاند. یافته ها نشان می دهد که گردشگری اثر مستقیم مثبت و اثر غیرمستقیم منفی دارد. هر دو در سطح 1 درصد معنی دار هستند. تأثیر غیرمستقیم منفی گردشگری بیشتر از تأثیر مثبت مستقیم آن است که به طور کلی تأثیر منفی قابل توجهی دارد. علاوه بر این، نتیجه توسعه مالی و انتشار کربن داراییک رابطه U شکل و U شکل معکوس در تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم است. تراکم جمعیت، باز بودن تجارت و رشد اقتصادی به طور قابل توجهی بر آلودگی محیط زیست از طریق سرریز فضایی تأثیر می گذارد. علاوه بر این، هزینه های آموزشی و زیرساخت ها نقش تعدیل کننده قابل توجهی در رابطه بین توسعه گردشگری و آلودگی محیط زیست ایفا می کنند. نتایج پیامدهای سیاستی مهمی دارند زیرا یک رابطه U شکل معکوس بین گردشگری و آلودگی محیطی ایجاد می‌کنند و نشان می‌دهند که در حالی که انتشار گازهای گلخانه‌ای کشور در ابتدا با رشد صنعت گردشگری افزایش می‌یابد، پس از یک محدودیت شروع به کاهش میکند
تانگ و همکاران3 (2022)؛ مقاله خود با عنوان «اثر کاهش انتشار کربن اقتصاد گردشگری و مکانیسم شکل‌گیری آن: مطالعه تجربی 92 شهر وابسته به گردشگری چین» را انجام دادهاند. نتایج نشان میدهد که اقتصاد گردشگری به عنوان یک راه موثر برای دستیابی به توسعه پایدار منطقهای در نظر گرفته میشود.
مبانی نظری پژوهش
الگوی گردشگری شهری
گردشگری در چارچوب الگوهای فضایی خاصی عمل می کند. یکی از این الگوهای فضایی، گردشگری شهری است. نواحی شهری به علت آنکه جاذبههای تاریخی و فرهنگی بسیار زیادی دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می‌گردند (Ghassabi et al, 2020: 161-177). شهرها معمولاً جاذبههای متنوع و بزرگی شامل موزه‌ها، بناهای یادبود، تئاترها، استادیوم‌های ورزشی، پارک‌ها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مکان‌هایی مربوط به حوادث مهم با افراد مشهور را دارا بوده که این خود گردشگران بسیاری را جذب میکند (Kargar Asl Zenozi et al, 2020: 154-170). علاوه بر این حتی در صورتی که جاذبههای گردشگری در مناطق غیر شهری واقع باشند از آنجا که شهرها در عینیت یافتگی مکانی، تبلور فضایی را در رابطه با پیرامون خود شکل می‌دهند. در این فضای شهری کارکرد تنگاتنگ شهر و پیرامون از اهمیت اساسی در برکنش های فضایی برخوردار میباشد، باز هم حجم زیادی از گردشگری در شهرها متمرکز می‌شوند (Fernández & Rodríguez, 2018: 152-140). زیرا محل سکونت، سرویس غذا، ارتباطات، حمل و نقل و سایر خدمات گردشگری در شهرها واقع‌اند که بازدید کنندگان از مناطق اطراف شهر و خود شهر از آنها استفاده می‌کنند (Ghanbari et al, 2022: 97-123).
به علاوه در این بین رشد فزآینده میل به تمایززدایی در پسا مدرنیته، مرزهای بین کار و اوقات فراغت را درهم ریخته و کار به جزیی از زندگی معاصر بدل گشته است (Sokhanvar et al, 2018: 97-106). با از بین رفتن تمایز میان کار و اوقات فراغت، این دو در کلیتییکسان ذوب شده و به شکل‌گیری سبکی از زندگی، که سبک اکسپرسیونیستی نامیده میشود، منتهی گردیده است. در این سبک از زندگی، انسان سعی میکند چیزی را به وجود آورد که زندگی‌اش را مهیج و لذت بخش نماید. از مشخصه‌های این سبک زندگی، پویایی و انعطاف‌پذیری زیاد آن است. این سبک زندگی در همپوشی با شهرنشینی گستره وسیعی می‌یابد و میل به گذران اوقات فراغت را در پیرامون این گونه از سبکمندی زندگی در شهرها افزایش می دهد.از این رو شهر نشینی نیز امر گردشگری را تسهیل نموده است به گونه ای که فشردگی فضا ـ زمان در بستر سازی پسامدرن ، درصد بالایی از شهرنشینی را شکل داده و تبیین علیت انباشت سرمایه را در کلان شهرها سبب گردیده است و همراه با آن برآورد فضاهای گذران اوقات فراغت را در رابطه با مکان گذران اوقات فراغت در شعاع های متفاوت برای پاسخگویی به نیازهای این گونه از سبک زندگی و همچنین تدارک کسب سود را در روندی از سرمایه گذاری در مکان به دنبال دارد (Andrades & Dimanche, 2017: 360-376)
توسعه منطقه ای
تا قبل از دهه ۱۹۷۰ نگرش به توسعه منطقه ای در کشورهای در حال توسعه بر پایه برنامه ریزی و رشد اقتصادی منطقه استوار بود. اما امروزه نظریه پردازان ضرورت برنامه ریزی منطقه ای صحیح را برای رسیدن به توسعه متوازن مطرح می کنند و معتقدند که توسعه متعادل بر آن است که بهترین شرایط و امکانات را برای پیشرفت جامع و همه جانبه فراهم آورد، تفاوت های کیفیت زندگی بین منطقه ای و درون منطقه ای را به حداقل برساند و در نهایت از بین ببرد. تاکنون تعریف قراردادی از منطقه به عنوان فضایی کوچکتر از مرزهای ملی و بزرگتر از یکایک مراکز زیست و فعالیت و پیرامون آنها مطرح شده است. به عبارت دیگر منطقه سطح جغرافیایی قابل تمیزی است که شامل نظام های زندگی بهم پیوسته و خودنگهداری (از نظر باز تولید طبیعت) بوده و در نتیجه روابطی انداموار بین تمامی اعضاء منطقه برقرار است (Ahmad, et al, 2022). بنابراین توسعه منطقه ای عبارت است از توسعه برای مردم در محدوده فضائی گفته شده. روند توسعه می بایست همراه با افزایش توانائی ها به گسترش انتخاب ساکنین منطقه در حوزه های اجتماعی - اقتصادی و سیاسی بیانجامد تا توسعه ای انسانی باشد و روی آوردن به برنامه ریزی توسعه منطقه ای برآمده از هدف های کلانی است که به اشکال مختلف، هر یک یا مجموعه ای از آنها برای واحدهای فضایی کوچکتر از کشور (یک منطقه) مورد نظر قرار می گیرد و به شرح زیر قابل دسته بندی است :
· ایجاد زمینه وسیع تری برای رشد ملی که در واقع افزایش کمیت و کارآیی را نشانه می رود. گونه های مختلف برنامه ریزی منطقه ای با این هدف عبارتند از : توسعه منابع طبیعی در منطقه ای دست نخورده، زمینه سازی و اجرای طرح های عظیم ملی در منطقه ای فاقد توان لازم طرح های تمرکز زدایی در مورد شهرهای بزرگ، چه از طریق ساماندهی منطقه شهری و چه از طریق آمایش سرزمین و.... (Mafi et al, 2022: 499-524).
· پیگیری عدالت اجتماعی با ایجاد تعادل های بین و درون منطقه ای که گونه های زیر را در بر می گیرد : رفع رکود و تنزل منطقه ای با سابقه معادن و صنایع گسترده، محرومیت زدایی منطقه ای کنارمانده از توسعه چه از طريق توسعه منابع طبیعی و احداث صنایع و چه از طریق توسعه خدمات و ارتقاء کیفیت زندگی (Marinello et al, 2021: 1-30).
· تحکیم حاکمیت ملی با تزریق منابع ملی به مناطق مرزی و یا مناطق با گرایش جدایی طلبی.
· حفاظت محیط زیست که با معیارهای بوم شناسانه به برنامه ریزی منطقه ای جهت حفظ منابع طبیعی و پاکسازی منطقه ای حساس یاری میرساند و در واقع توسعه ای پایدار را مد نظر دارد.
· نوع دوستی و ادای دین ملی در قبال منطقه ای آسیب دیده از جنگ یا بلایای طبیعی که برنامه ریزی بازسازی و نوسازی در مقیاس منطقه به کار گرفته می شود (Vuković et al, 2022: 111-116).
گردشگری و توسعه منطقه ای
برنامهریزی منطقه ای دقیق در جهت افزایش توان بهره وری از منابع موجود امری است که علاوه بر پاسخ به نیازهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هر ناحیه؛ رونق و گسترش صنعت گردشگری را نیز در پی خواهد داشت و این همان مسئله ایست که در برنامه ریزی های مرتبط با صنعت توریسم هم باید مورد توجه قرار گیرد و البته تمایزهای ساختاری موجود در این برنامه ریزی ها امری است که هیچگاه نباید آن را نادیده گرفت (Makoei Talatapeh, 2022: 1125-1142).
اقتصاد در بسیاری از کشورهای جهان که به توسعه گردشگری پرداخته اند، تأثیرات درخور توجهی بر مشاهده می شود. از طرفی این صنعت می تواند در توسعهی منطقه ای نیز نقشی موثر ایفا کند. به عبارتی، توسعه خدمات جهانگردی علاوه بر اینکه اصالت های منطقه ای را برجسته می سازد، از حاصل آن در حفظ و ساماندهی این اصالتها و نیز بوجود آوردن توازن بهینهی منبع و طرز استفاده ی مناسب از آن برای حفظ و نگهداری و رشد و توسعه منابع طبیعی و ملی نیز بهره می جوید، و همزمان با آن از مزایای اقتصادی مربوط به آن هم برخوردار می شود(Aqueveque & Bianchi, 2017: 1-20).
همچنین دولتها به منظور جذب بیشتر گردشگران به مکان های گردشگر پذیر، اقدام به برنامه ریزهایی برای مهیا ساختن این گونه محیط ها به منظور کسب درآمدهای بالاتر هستند. بنابراین، گردشگری توانسته است به عاملی تأثیر گذار در تغییر شکل فضایی مکان های مورد بازدید بدل شود و چهره این مکانها را نیز تغییر دهد. پس از جنگ جهانی دوم، توریسم در جهان و به ویژه در اروپا از یک رشد صعودی مداوم و یکنواخت برخوردار شده است. از دید جغرافیدانان و جامعه شناسان، جهانگردی پدیده ای است که با فرایند شهرنشینی و شرایط زندگی ماشینی و یکنواختی فضای کار در جوامع صنعتی همراه گردیده است. از دیدگاه اقتصاددانان جهانگردی عاملی است که موجب انتقال بخشی از قدرت خرید مردم کشورهای مرفه به دیگر نقاط جهان می گردد و منبعی است که از آن به سود اقتصاد ملی کشورهای میزبان می توان بهره برد (Beizaei & Sedaghati, 2019: 111-136).
مواد و روش تحقیق
پژوهش حاضر به لحاظ روش، توصیفی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل دو دسته است: دسته اول شهروندان شهر ساری که بر اساس جمعیت شهر ساری 508594 نفر می باشد. دسته دوم متخصصان و کارشناسان در زمینه گردشگری، توسعه پایدار خواهند بود. جامعه آماری برای مصاحبه نیز متخصصان، کارشناسان و اساتید دانشگاه در رابطه با گردشگری و توسعه منطقه ای می باشند. حجم نمونه برای جامعه آماری اول، با استفاده از فرمول کوکران معادل 384 نفر است که در این بخش، نمونه گیری به صورت تصادفی هدفمند می باشد. حجم نمونه برای جامعه آماری دوم، 50 نفر از متخصصان و کارشناسان بوده که انتخاب نمونه از میان آنها به صورت نمونه گیری خوشه ی می باشد. حجم نمونه برای مصاحبه نیز مطابق با نظر استاد راهنما 50 نفر می باشد. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به دو روش کیفی و کمی می باشد در روش کیفی، برای تحلیل یافته های حاصل از مصاحبه، از تحلیل مضمون با استفاده از نرم افزار MAXQDA استفاده می شود. در روش کمی نیز از روش های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. ابتدا داده های خام در نرم افزار SPSS پرداخته شده سپس بر اساس نتایج آن در آزمون های آزمون تی تک نمونه ای تجزیه و تحلیل صورت گرفت
شکل : فرآیند پژوهش
منبع: نگارندگان، 1402
محدوده مورد مطالعه
شهر ساری مرکز استان مازندران و شهرستان ساری است. این شهر بر سر راه ارتباطی، تجاری، گردشگری و زیارتی مرکز ایران با بخش‌های شرقی استان مازندران و استان خراسان (به‌ویژه شهر مشهد) قرار دارد. از طرف دیگر به علت موقعیت سیاسی- اداری آن از اهمیت و اعتبار ویژهای برخوردار است. فاصله ساری تا دریا 27 کیلومتر است. شهر ساری بین 53 درجه و 53 ثانیه تا 53 درجه و 7 دقیقه و 46 ثانیه طول شرقی و 36 درجه و 30 دقیقه و 59 ثانیه تا 36 درجه و 35 دقیقه و 43 ثانیه عرض شمالی قرار گرفته است. ارتفاع از دریای آزاد 118.5 متر و وسعت وضع موجود شهر 2479.24 هکتار است. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385، این شهر با جمعیتی حدود 260 هزار نفر در میان 30 مرکز استان در رتبه بیست و سوم کشوری جای گرفته است. شهر ساری به دلیل نزدیکی به تهران و قرار گرفتن در مسیر ارتباطی خراسان رضوی از موقعیت ویژهای برخوردار میباشد. از لحاظ موقعیت طبیعی، این شهر در جنوب دریای مازندران و در منطقه جلگهای و نسبتاً مسطح شهرستان ساری قرار گرفته و تنها قسمتهای جنوبی و جنوب غربی آن به کوهها و تپه ماهورهای کمارتفاع منتهی میگردد. (Mazand Tarh Consulting Engineers, 2015). نقشه شماره 1 موقعیت جغرافیایی شهر در منطقه را نشان میدهد.
نقشه-1- موقعیت جغرافیایی شهر ساری در منطقه
منبع: نگارندگان، 1402
بحث و یافتههای تحقیق
در این بخش دادهها و اطلاعات موردنیازی که از پرسشنامههای مربوطه جمعآوری شده است با استفاده از روشها و تکنیکهای مورد استفاده در این پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است که در ادامه در جدول 1 و نمودار 1 ارائه شدهاند.
جدول 1- معیارها و شاخصهای مرتبط با گردشگری شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای
معیار | ردیف | شاخص |
|---|---|---|
توان اقتصادی | 1 | ثروت |
2 | جهانی شدن و رقابت | |
3 | میزان اشتغال | |
4 | میزان درآمد | |
ظرفیتهای گردشگری | 5 | اقلیم (آبوهوا) |
6 | سرمایه فرهنگی مقصد | |
7 | اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | |
جاذبههای گردشگری | 8 | رویداد |
9 | عدم تخریب کاربری های زمین به ویژه در حوزه طبیعی | |
میزان خدمات | 10 | دسترسی |
11 | اماکن اقامتی | |
عوامل ساختاری | 12 | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری |
13 | توجه به ظرفيت هاي موجود در محلات بالاخص محلات تاريخي | |
بسترها و شرايط محيطي | 14 | برنامه ريزي براي عملي شدن طرح هاي شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری |
15 | ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | |
عوامل مدیریتی | 16 | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری |
17 | ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | |
عوامل فردی | 18 | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات |
19 | توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات |
نمودار 1- تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شاخصهاي موثر در بحث گردشگری شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
آزمون فرضیه اصلی
- الگوهای مبتنی بر آسایش، رقابتی بودن و فناوری اطلاعات نقش مهمی در گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای دارند.
در پژوهش حاضر معیارها و شاخصهای متنوعی برای بررسی اثرات گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای به کار گرفته شده است. در این پژوهش هشت معیار و 19 شاخص مطرح شده است که شاخص جهانی شدن و رقابت مرتبط با معیار توان اقتصادی و شاخص اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) مرتبط با معیار ظرفیتهای گردشگری در نظر گرفته شده است. در جدول شماره 2 میزان اثرات شاخصهای جهانی شدن و رقابت و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) برگردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای مشخص شده است.
بر اساس جدول شماره 2 مشخص شده است که وضعیت شاخصهای جهانی شدن و رقابت و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) در شهر ساری از حیث گردشگری و تاثیر آن بر توسعه منطقهای با ضعفهای بسیاری روبرو است بنابراین این امر ضروری است که در جهت توسعه گردشگری پایدار در شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای، این شاخصها تقویت شده و بهبود یابند.
از طرفی با استفاده از روش ANP فازی نیز شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری مبتنی بر توسعه منطقهای اولویتبندی شدند که نتایج حاصل از آن نشان داده است که شاخص جهانی شدن و رقابت (204/0) در اولویت اول و شاخص اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) در اولویت آخر قرار گرفته است. همه شاخصهای مورد پژوهش از جمله دو شاخص مطرح شده در این فرضیه نقش مهمی در گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای دارند. ولی میزان اثرات آنها متفاوت است.
همچین در بررسی این شاخصها در میزان اثرگذاری بر گردشگری پایدار شهر ساری مبتنی بر توسعه منطقهای که از نظر خبرگان استفاده شده و برای تحلیل آن از تکنیک دیمتل فازی استفاده شده است مشخص شده است که شاخصهای جهانی شدن و رقابت و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) بر گردشگری پایدار شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای موثر میباشند.
جدول 2- میزان اثرگذاری شاخصهای جهانی شدن و رقابت و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) برگردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای
شاخص | میانگین | انحراف معیار | مقدار t | درجه آزادی | سطح معناداری |
|---|---|---|---|---|---|
جهانی شدن و رقابت | 404/2 | 086/1 | 736/10- | 383 | 0.000 |
اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | 264/2 | 607/0 | 791/23- | 383 | 0.000 |
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
با این توضیحات میتوان گفت که الگوهای مبتنی بر آسایش، رقابتی بودن و فناوری اطلاعات نقش مهمی در گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای دارند. بنابراین فرضیه اصلی پژوهش تأیید میگردد.
آزمون فرضیههای فرعی
آزمون فرضیه فرعی اول
- شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با توسعه منطقهای، رابطه معناداری دارند.
برای بررسی میزان معناداری شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با توسعه منطقهای در این فرضیه از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است که نتایج آن در جدول شماره 3 ارائه شده است.
برای بررسی میزان همبستگی میان متغیرهای پژوهش بدین ترتیب عمل میشود:
کامل: اگر مقدار نزدیک به ۱ ± باشد، آنگاه گفته میشود که یک همبستگی کامل است: با افزایش یک متغیر، متغیر دیگر نیز تمایل به افزایش (در صورت مثبت) یا کاهش (اگر منفی) دارد.
درجه بالا: اگر مقدار ضریب بین ۰.۵۰ ± و ۱ ± باشد، گفته میشود که یک همبستگی قوی است.
درجه متوسط: اگر مقدار بین ۰.۳۰ ± و ۰.۴۹ ± باشد، گفته میشود که یک همبستگی متوسط است.
درجه پایین: زمانی که مقدار زیر + 29/0 باشد، گفته میشود که یک همبستگی کوچک است.
بدون همبستگی: زمانی که مقدار صفر باشد.
بر اساس جدول شماره 5-2 میتوان گفت که ضریب همبستگی میان دو متغیر توان اقتصادی و ظرفیتهای گردشگری برابر با 0.063 که نشان از آن دارد که همبستگی میان دو متغیر کوچک میباشد.
ضریب همبستگی میان دو متغیر توان اقتصادی و جاذبههای گردشگری برابر با 0.169 شده است که بدین معنی است که همبستگی میان دو متغیر کوچک است.
ضریب همبستگی میان دو متغیر توان اقتصادی و میزان خدمات برابر با 0.022- است که این دو متغیر نیز همبستگی کوچک ولی در جهت منفی دارند. بدین معنی که افزایش یکی، سبب کاهش دیگری میشود.
برای جلوگیری از توضیحات اضافی بر اساس جدول شماره 3 مشخص شده است که دامنه همبستگی میان همه متغیرها بین 1+ تا 1- میباشد که بدین معنی است که همه متغیرها با یکدیگر رابطه معنادار دارند ولی میزان و شدت رابطهها و جهت آنها با یکدیگر متفاوت میباشد. بر این اساس میتوان گفت که شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با توسعه منطقهای، رابطه معناداری دارند. بنابراین فرضیه فرعی اول این پژوهش نیز تأیید میگردد
جدول 3- روابط میان شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با توسعه منطقهای
آزمون همبستگی پیرسون | توان اقتصادی | ظرفیتهای گردشگری | جاذبههای گردشگری | میزان خدمات | عوامل ساختاری | بسترها و شرايط محيطي | عوامل فردی | عوامل مدیریتی | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
توان اقتصادی | ضریب همبستگی | 1 | 0.063 | 0.169 | 0.022- | 0.368 | 0.454 | 0.291- | 0.350- |
سطح معناداری | - | 0.109 | 0.000 | 0.336 | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.000 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
ظرفیتهای گردشگری | ضریب همبستگی | 0.063 | 1 | 0.822 | 0.282 | 0.262- | 0.468- | 0.694 | 0.080- |
سطح معناداری | 0.109 | - | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.058 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
جاذبههای گردشگری | ضریب همبستگی | 0.169 | 0.822 | 1 | 0.623 | 0.273- | 0.309- | 0.580 | 0.110 |
سطح معناداری | 0.000 | 0.000 | - | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.016 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
میزان خدمات | ضریب همبستگی | 0.022- | 0.282 | 0.623 | 1 | 0.156 | 0.252- | 0.109 | 0.488 |
سطح معناداری | 0.336 | 0.000 | 0.000 | - | 0.001 | 0.000 | 0.016 | 0.000 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
عوامل ساختاری | ضریب همبستگی | 0.368 | 0.262- | 0.273- | 0.156 | 1 | 0.023 | 0.826- | 0.014- |
سطح معناداری | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.001 | - | 0.328 | 0.000 | 0.392 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
بسترها و شرايط محيطي | ضریب همبستگی | 0.454 | 0.468- | 0.309- | 0.252- | 0.023 | 1 | 0.382- | 0.469- |
سطح معناداری | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.328 | - | 0.000 | 0.000 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
عوامل فردی | ضریب همبستگی | 0.291- | 0.694 | 0.580 | 0.109 | 0.826 | 0.382- | 1 | 0.164 |
سطح معناداری | 0.000 | 0.000 | 0.000 | 0.016 | 0.000 | 0.000 | - | 0.001 | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
عوامل مدیریتی | ضریب همبستگی | 0.350- | 0.080- | 0.110 | 0.488 | 0.014- | 0.469- | 0.164 | 1 |
سطح معناداری | 0.000 | 0.058 | 0.016 | 0.000 | 0.392 | 0.000 | 0.001 | - | |
تعداد | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | 384 | |
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
آزمون فرضیه فرعی دوم
- اولویت شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای متفاوت میباشد.
برای بررسی اولویت شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای در پژوهش حاضر از تکنیک ANP فازی استفاده شده است که وزنهای محاسبه شده در این روش در جدول شماره 4 ارائه شده است.
مطابق با جدول شماره 4 ، شاخص جهانی شدن و رقابت (204/0) در اولویت اول و شاخص عدم تخریب کاربریها بویژه در حوزه طبیعی (173/0) در اولویت دوم، شاخص ثروت (148/0) در اولویت سوم، شاخص توجه به بافت تاریخی (121/0) در اولویت چهارم، شاخص رویداد (104/0) در اولویت پنجم، شاخص اشتغال (057/0) در اولویت ششم، شاخص درآمد (069/0) در اولویت هفتم، شاخص توانمندسازی ارکان فعال در محلات (054/0) در اولویت هشتم، شاخص سرمایه فرهنگی مقصد (053/0) در اولویت نهم و سایر شاخصها در اولویت دهم قرار گرفتهاند. بنابراین مشخص شده است که اولویت شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای متفاوت میباشد. بنابراین میتوان گفت که فرضیه فرعی دوم این پژوهش تأیید میگردد.
جدول 4- اولویتبندی شاخصهای موثر بر گردشگری پایدار شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای
معیار | شاخص | نماد شاخص | وزن | اولویت شاخص |
|---|---|---|---|---|
توان اقتصادی | ثروت | T1 | 0.148 | 3 |
جهانی شدن و رقابت | T2 | 0.204 | 1 | |
میزان اشتغال | T3 | 0.075 | 6 | |
میزان درآمد | T4 | 0.069 | 7 | |
ظرفیتهای گردشگری | اقلیم (آبوهوا) | Z1 | 0.000 | 10 |
سرمایه فرهنگی مقصد | Z2 | 0.053 | 9 | |
اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | Z3 | 0.000 | 10 | |
جاذبههای گردشگری | رویداد | J1 | 0.104 | 5 |
عدم تخریب کاربری های زمین به ویژه در حوزه طبیعی | J2 | 0.173 | 2 | |
میزان خدمات | دسترسی | M1 | 0.000 | 10 |
اماکن اقامتی | M2 | 0.000 | 10 | |
عوامل ساختاری | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری | S1 | 0.000 | 10 |
توجه به ظرفيت هاي موجود در محلات بالاخص محلات تاريخي | S2 | 0.121 | 4 | |
بسترها و شرايط محيطي | برنامه ريزي براي عملي شدن طرح هاي شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری | B1 | 0.000 | 10 |
ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | B2 | 0.000 | 10 | |
عوامل مدیریتی | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری | A1 | 0.000 | 10 |
ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | A2 | 0.000 | 10 | |
عوامل فردی | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات | F1 | 0.000 | 10 |
توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات | F2 | 0.054 | 8 |
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
آزمون فرضیه فرعی سوم
- وضعیت گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای ضعیف است.
برای بررسی وضعیت گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای از تحلیلهای آماری و محاسبه میزان میانگین شاخصها استفاده شده است که نتایج آن در جدول شماره 5 ارائه شده است.
مطابق با جدول شماره 5 از میان نوزده شاخص مورد بررسی، هشت شاخص دارای میانگین بالاتر از میانه نظری (3) بوده وضعیت آنها در شهر ساری نسبتاً نرمال بوده است و وضعیت یازده شاخص دیگر در شهر ساری نامناسب بوده است. در نهایت معیارهای ظرفیتهای گردشگری (81/2)، جاذبههای گردشگری (83/2)، میزان خدمات (45/2)، عوامل ساختاری (86/2)، و عوامل فردی (64/2) در رابطه با گردشگری پایدار شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای دچار ضعفهای زیادی هستند که نیاز به بازبینی و بازنگری در طرحها و برنامههای مرتبط با گردشگری شهر ساری است تا این ضعفها مرتفع گردند. بنابراین میتوان گفت که وضعیت گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای ضعیف است و فرضیه فرعی سوم این پژوهش تأیید میگردد.
جدول 5- وضعیت گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای
معیار | میانگین معیار | شاخص | میانگین شاخص |
|---|---|---|---|
توان اقتصادی | 3.28 | ثروت | 3.99 |
جهانی شدن و رقابت | 2.40 | ||
میزان اشتغال | 3.16 | ||
میزان درآمد | 3.50 | ||
ظرفیتهای گردشگری | 2.81 | اقلیم (آبوهوا) | 3.51 |
سرمایه فرهنگی مقصد | 2.64 | ||
اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | 2.26 | ||
جاذبههای گردشگری | 2.83 | رویداد | 3.41 |
عدم تخریب کاربری های زمین به ویژه در حوزه طبیعی | 2.10 | ||
میزان خدمات | 2.45 | دسترسی | 2.35 |
اماکن اقامتی | 2.48 | ||
عوامل ساختاری | 2.86 | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری | 2.80 |
توجه به ظرفيت هاي موجود در محلات بالاخص محلات تاريخي | 2.99 | ||
بسترها و شرايط محيطي | 3.43 | برنامه ريزي براي عملي شدن طرح هاي شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری | 3.61 |
ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | 3.24 | ||
عوامل مدیریتی | 3.15 | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری | 3.43 |
ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | 2.67 | ||
عوامل فردی | 2.64 | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات | 2.77 |
توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات | 2.51 |
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
شکل 1- چارچوب مشارکت ذینفعان در راستای گردشگری پایدار مبتنی بر توسعه منطقهای
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
[1] Samuele Marinello
[2] Liu et al
[3] Tong et al
شکل 2- الگوی گردشگری پایدار شهر ساری مبتنی بر توسعه منطقهای
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
نتيجهگيري و ارائه پيشنهادها
نتایج حاصل از بخش مصاحبه مشخص کرده است که با استفاده از نظريه گرندد تئوري كه بر اساس مصاحبههاي انجام شده با خبرگان شهر ساری در حوزه گردشگری شهري انجام گردید مشاهده شده است كه چهار دسته اصلي عوامل شامل 1- ساختارها؛ 2- بسترها و شرايط محيطي؛ 3- عوامل فردی؛ و 4- عوامل مدیریتی میباشند. به گونهای که چهار متغیر اصلی خود تعدادی مولفه و شاخص را دربردارند. در جدول شماره 6 معیارها و شاخصهای مورد بررسی در پژوهش حاضر آورده شده است.
جدول 6-متغیرهای بدست آمده از مطالعات نظری و تکنیک مصاحبه عمیق
معیار | ردیف | شاخص |
|---|---|---|
توان اقتصادی | 1 | ثروت |
2 | جهانی شدن و رقابت | |
3 | میزان اشتغال | |
4 | میزان درآمد | |
ظرفیتهای گردشگری | 5 | اقلیم (آبوهوا) |
6 | سرمایه فرهنگی مقصد | |
7 | اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) | |
جاذبههای گردشگری | 8 | رویداد |
9 | عدم تخریب کاربری های زمین به ویژه در حوزه طبیعی | |
میزان خدمات | 10 | دسترسی |
11 | اماکن اقامتی | |
عوامل ساختاری | 12 | توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری |
13 | توجه به ظرفيت هاي موجود در محلات بالاخص محلات تاريخي | |
بسترها و شرايط محيطي | 14 | برنامه ريزي براي عملي شدن طرح هاي شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری |
15 | ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل | |
عوامل مدیریتی | 16 | استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری |
17 | ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي | |
عوامل فردی | 18 | توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات |
19 | توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات |
منبع: یافتههای تحقیق ، 1402
نتایج حاصل از اولویتبندی شاخصها با استفاده از تکنیک ANP فازی نشان داده است که شاخص جهانی شدن و رقابت (204/0) در اولویت اول و شاخص عدم تخریب کاربریها بویژه در حوزه طبیعی (173/0) در اولویت دوم، شاخص ثروت (148/0) در اولویت سوم، شاخص توجه به بافت تاریخی (121/0) در اولویت چهارم، شاخص رویداد (104/0) در اولویت پنجم، شاخص اشتغال (075/0) در اولویت ششم، شاخص درآمد (069/0) در اولویت هفتم، شاخص توانمندسازی ارکان فعال در محلات (054/0) در اولویت هشتم، شاخص سرمایه فرهنگی مقصد (053/0) در اولویت نهم و سایر شاخصها در اولویت دهم قرار گرفتهاند. همچنین در بررسی اولویتبندی معیارها نیز مشاهده شده است که معیار بسترها و شرایط محیطی (337/0) در اولویت اول، معیار توان اقتصادی (249/0) در اولویت دوم و معیار میزان خدمات (213/0) در اولویت سوم قرار گرفته است. همچنین معیار عوامل ساختاری (180/0) در اولویت چهارم، معیار عوامل مدیریتی (021/0) در اولویت پنجم واقع شده و معیارهای دیگر، در اولویت ششم قرار گرفتهاند.
همچنین در قسمتی از تحلیل دادهها به سنجش وضعیت گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای پرداخته شده است. در بررسی معیار توان اقتصادی به عنوان یکی از متغیرهای گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای مشخص شده است که این معیار با میانگین (28/3) بالاتر از میانه نظری، وضعیت مناسبی در شهر ساری دارد. همچنین معیارهای بسترها و شرایط محیطی، عوامل مدیریتی با میانگینهای (43/3)، (15/3) که میانگینشان بالاتر از میانه نظری بوده، دارای شرایط مساعدی در شهر ساری بوده و معیارهای ظرفیتهای گردشگری، جاذبههای گردشگری، میزان خدمات، عوامل ساختاری، عوامل فردی به ترتیب با میانگینهای (81/2)، (83/2)، (45/2)، (86/2)، (64/2)، که پایینتر از میانه نظری محاسبه شدهاند، در شهر ساری با ضعفهایی روبرو بودهاند.
در سنجش اثرات شاخصهای گردشگری پایدار شهر ساری در راستای توسعه منطقهای مشخص شده است که در بررسی شاخصهای مرتبط با معیار توان اقتصادی این نتیجه حاصل شده که ثروت، میزان اشتغال و میزان درآمد بهبود توسعه منطقهای را بسیار موثر می‌کنند. از سوی دیگر، جهانی شدن و رقابت به تنهایی نمی‌توانند تاثیر بسزایی بر توسعه منطقهای داشته باشند، مگر اینکه وضعیت این شاخص بهبود یابد.
در بررسی اثرات شاخصهای مربوط به ظرفیتهای گردشگری نیز این نتیجه حاصل شده که اقلیم (آب و هوا) بر توسعه منطقهای بسیار موثر است، زیرا میانگین آن بالاتر از میانه نظری است و با سطح معناداری کم و مقدار t مثبت بسیار بالاست. از طرف دیگر، سرمایه فرهنگی مقصد و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) به ترتیب میانگین پایینتر از میانه نظری دارند و با سطح معناداری کم و مقدار t منفی، تاثیر چندانی بر توسعه منطقهای ندارند. این نتایج نشان میدهد که بهبود وضعیت سرمایه فرهنگی مقصد و اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت) میتواند تاثیر بسزایی بر توسعه منطقهای داشته باشد.
در بررسی شاخصهای مربوط به معیار جاذبههای گردشگری مشخص شده است که رویداد و عدم تخریب کاربریهای زمین، به ویژه در حوزه‌های طبیعی، میتواند تاثیر بسیار مثبتی بر توسعه منطقهای داشته باشد. حفظ و بهبود کیفیت محیط زیست، حفظ منابع طبیعی، حفاظت از تنوع زیستی و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به توسعه پایدار منطقه کمک کنند.
وضعیت شاخصهای دسترسی و اماکن اقامتی مرتبط با معیار میزان خدمات نیز نشان داده است که برای بهبود وضعیت دسترسی و امکانات اقامتی در راستای توسعه منطقهای، میتوان اقداماتی نظیر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل، ساخت و توسعه هتل‌ها و مهمانپذیری، ترویج گردشگری پایدار و توسعه امکانات فرهنگی و تفریحی را انجام داد. همچنین، ارتقاء خدمات حمل و نقل عمومی، توسعه شبکه راه‌ها و ارتباطات، افزایش دسترسی به خدمات مختلف و توسعه فضاهای عمومی نیز میتواند بهبود وضعیت توسعه منطقهای کمک کند.
در بررسی اثرات عوامل ساختاری شهر ساری در راستای توسعه منطقهای نیز مشخص شده است که توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری و توجه به ظرفيتهاي موجود در محلات بالاخص محلات تاريخي در راستای توسعه منطقهای از آنجایی که در وضعیت مناسبی قرار ندارد با این ضعف، بر این توسعه نمیتواند تاثیر بسزایی داشته باشد، مگر آن که وضعیت این شاخص بهبود یابد.
در بررسی اثرات بسترها و شرایط محیطی شهر ساری در راستای توسعه منطقهای نیز مشخص شده است که برنامهريزي براي عملي شدن طرح هاي شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری و ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل بر بهبود توسعه منطقهای بسیار موثر میباشد.
از طرفی بررسی اثرات عوامل فردی شهر ساری در راستای توسعه منطقهای نشان داده است که توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات و توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات در راستای توسعه منطقهای از آنجایی که در وضعیت مناسبی قرار ندارد با این ضعف، بر این توسعه نمیتواند تاثیر بسزایی داشته باشد، مگر آن که وضعیت این شاخص بهبود یابد.
همچنین بررسی اثرات عوامل مدیریتی شهر ساری در راستای توسعه منطقه ای مشخص کرده است که استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری بر بهبود توسعه منطقهای بسیار موثر میباشد. و که ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي در راستای توسعه منطقهای از آنجایی که در وضعیت مناسبی قرار ندارد با این ضعف، بر این توسعه نمیتواند تاثیر بسزایی داشته باشد، مگر آن که وضعیت این شاخص بهبود یابد.
نتایج حاصل از روش دیمتل فازی نیز نشان داده است که شاخصهای 1- توجه به ظرفيتهاي موجود در محلات بالاخص محلات تاريخي؛ 2- میزان درآمد؛ 3- استفاده از ظرفيتهاي موجود در بحث برنامهريزي برای توسعه گردشگری؛ 4- اقلیم (آبوهوا)؛ 5- میزان اشتغال؛ 6- ايجاد ساز و كار مناسب در دستگاههاي متولي؛ 7- دسترسی؛ 8- سرمایه فرهنگی مقصد؛ و 9- توجه به ويژگيهاي فردي و اجتماعي ساكنين محلات؛ به ترتیب بر گردشگری شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای تأثیر میگذارند. همچنین شاخصهای 1- ثروت؛ 2- عدم تخریب کاربریهای زمین به ویژه در حوزه طبیعی؛ 3- ايجاد شرايط براي تبديل ايده به عمل؛ 4- اتصال به فناوری نوین جهانی (اینترنت)؛ 5- برنامه ريزي براي عملي شدن طرح هاي شهري مرتبط با برنامهها و طرحهای مرتبط با گردشگری؛ 6- توسعه زيرساختها براي توسعه گردشگری در شهر ساری؛ 7- رویداد؛ 8- اماکن اقامتی؛ 9- توانمند كردن اركان فعال در سطح محلات؛ و 10- جهانی شدن و رقابت به ترتیب از گردشگری شهر ساری با محوریت توسعه منطقهای تأثیر میپذیرند.
نتایج نظری پژوهش حاضر با بررسی پیشینه های داخلی و خارجی نشان داد که برخی از پژوهشهای گذشته با پژوهش ما همراستا بوده و برخی دیگر هم راستا با پژوهش ما نبودند. همچنین بعضی از پژوهشهای گذشته در این زمینه فقط بخشی از پژوهش ما را در بر می‌گیرند. برای نمونه در پژوهش های داخلی: قنبری و همکاران (1402)؛ در پژوهش خود به بررسی معناداری روابط میان توریسم روستایی و توسعه منطقه ای پرداخته اند که از حیث بررسی معناداری رابطه میان شاخص ها و همچنین توجه به توسعه منطقه ای در بحث گردشگری، نتایج پژوهش حاضر را تأیید می کند و نتایج آن همراستا با پژوهش حاضر بوده است. مافی و همکاران (1401) در پژوهش خود به موضوع گردشگری در سطح استان قزوین و توسعه منطقه ای پرداختند که به لحاظ موضوعی نتایج پژوهش حاضر را مورد تأیید قرار می دهند. کاظمیان شیران و همکاران (1401) نیز در پژوهش خود به بحث گردشگری در سطح منطقه ای پرداخته و از روش ترکیبی کیفی و کمی استفاده کرده است و از طرفی به میزان همبستگی روابط میان شاخص های مورد پژوهش پرداختند که نتایج آن، نتایج پژوهش حاضر را تحت پوشش قرار می دهد. دهقان بناکوکی و همکاران (1401) در مقاله خود به بحث اقتصادی در زمینه گردشگری پرداختند که نتایج ایشان تنها معیار توان اقتصادی پژوهش حاضر را تحت پوشش قرار داده و نتایجش هم راستا با قسمتی از پژوهش حاضر بوده است.
از طرفی پژوهشهای خارجی مورد بررسی: مانند پژوهش مارینلو و همکاران (2023)، به سبب روش انجام پژوهش و نتایج حاصل از آن، همراستا با پژوهش حاضر نمیباشد. لئو و همکاران (2022) در پژوهش خود به موضوع اقلیم و محیط زیست پرداختهاند که قسمتی از نتایج پژوهش حاضر را میتواند مورد تأیید قرار دهد. همچنین پژوهشهای تانگ و همکاران (2022)، به سبب بررسی عوامل زیست محیطی موثر بر گردشگری و همچنین تشخیص معناداری ارتباط میان متغیرهای پژوهش، توانسته است بخشی از نتایج پژوهش حاضر را مورد تأیید قرار دهد.
پیشنهادات
§ توسعه مسیرهای گردشگری پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در مناطق طبیعی و تاریخی شهر ساری، به منظور جذب گردشگران علاقه‌مند به فعالیت‌های فرهنگی و طبیعت‌گردی.
§ ایجاد مراکز آموزشی و آموزشگاه‌های محلی برای آموزش مهارت‌های محلی مانند بافت قالی و سفالگری به گردشگران، به منظور حفظ و ارتقاء فرهنگ و هنر محلی.
§ ارائه تور‌های محلی و تجربیات محلی برای گردشگران، به منظور افزایش درآمد و اشتغال محلی و حفظ هویت فرهنگی منطقه.
§ ترویج استفاده از محصولات محلی و سالم در رستوران‌ها و فروشگاه‌های گردشگری شهر ساری، به منظور حمایت از کشاورزان و تولیدکنندگان محلی و حفظ محیط زیست.
§ برنامهریزی برای حفظ و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی منطقه در حین توسعه گردشگری، به منظور حفظ هویت فرهنگی و طبیعی منطقه.
§ بررسی نیازها و تقاضاهای بازار گردشگری در منطقه و ارائه راهکارهایی برای تنظیم و توسعه خدمات گردشگری متناسب با این نیازها.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرمهای رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنیها تکمیل شد.
حامی مالی:
تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.
References
1- Ahmad, M. Zhu, X & Wu, Y. (2022), The criticality of international tourism and technological innovation for carbon neutrality across regional development levels, Technological Forecasting and Social Change, Volume 182, September 2022, 121848. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2022.121848
2- Andrades, L & Dimanche, F. (2017), Destination competitiveness and tourism development in Russia: Issues and challenges, Tourism Management, Volume 62, Pages 360-376. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2022.121848
3- Aqueveque, C., & Bianchi, C. (2017). Tourism Destination Competitiveness of Chile: A Stakeholder Perspective. Tourism Planning & Development, 8316(October), 1–20. https://doi.org/10. 1080/21568316. 2016.1272482
4- Beizaei, M & Sedaghati, A. (2019), Sustainable tourism development planning: identification of basic elements and evaluation of the case study situation: Bojnord city, Journal of Geography and Environmental Planning, year 30, series 73, number 1, pp. 111-136. https://civilica.com/doc/1199214 [In Persian]
5- Carrillo, M & Jesus, J. (2017), Multidimensional Analysis of Regional Tourism Sustainability in Spain, Ecological Economics, Volume 140, Pages 89-98. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2017.05.004
7- Fernández, J & Rodríguez, R. (2018), Destinations' relational dynamic and tourism development, Journal of Destination Marketing & Management, Volume 7, Pages 140-152. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2016.09.008
8- Ghanbari, A. Karami, F & Bakhshalipour, B. (2021), evaluation of the effects of rural tourism on regional development (case study: Azarshahr footpath), Scientific Quarterly of New Attitudes in Human Geography, 14th year, 3rd issue, Summer 2022: 123-97. https://civilica.com/doc/1611315 [In Persian]
9- Ghassabi, H. Azar, A & Naei, A. (2020), Identification of drivers influencing tourism development in free trade zones, a case study: Aras Free Zone, Journal of Tourism Planning and Development Research, Volume 9, No. 1, pp. 161-177. 10.22080/JTPD.2020.16762.3093 [In Persian]
10- Hekmatnia, H. (2020), evaluation of factors affecting the development of tourism in Meybod city, Urban Tourism Quarterly, Volume 7, pp. 71-84. 10.22059/JUT.2020.284076.675 [In Persian]
11- Kargar Asl Zenozi, Gh.A. Ezzat Panah, B & Valizadeh, R. (2020), identification and analysis of the effective drivers in the future development of the commercial tourism industry with a future research approach (Jolfa city case example), Scientific-Research Quarterly of Attitudes New in human geography, year 12, number 2, pp. 154-170. https://civilica.com/doc/1165145 [In Persian]
13- Mafi, M. Azkia, M & Latifi, Gh. (2022), sociological analysis of the effects of the tourism industry on the regional development of Qazvin province (case study: Qazvin city), human geography researches, volume 54, number 2, pp. 499-524. https://civilica.com/doc/1452056 [In Persian]
14- Makoei Talatapeh M. Mousavi, M.N & Javan, Kh. (2022), analysis and evaluation of regional competitiveness in tourism development planning (case study: Jolfa city), human geography researches, vol. 54, No. 3, pp. 1142-1125. 10.22059/JHGR.2021.312426.1008197 [In Persian]
15- Marinello Samuele, Butturi Maria Angela, Gamberini Rita, Martini Umberto (2021), Indicators for sustainable touristic destinations: a critical review, Journal of Environmental Planning and Management, 2023, Vol. 66, No. 1, 1–30, https://doi.org/10.1080/09640568.2021.1978407
16- Mazand Tarh Consulting Engineers Company, 2015. https://rasm.io/company/10760237390/ [In Persian]
17- Rajabi, A. (2021) Compilation of tourism development strategies of Tehran metropolis based on the identity of regional competitiveness using the Metaswot method, two quarterly journals of urban ecology research, year 12, number 1, serial 23, 105-120. https://doi.org/10.30473/grup.2021.8246 [In Persian]
18- Rasoli, S. H. Gharanjik, A. Rajaee, M. (2016), REVIEW AND EVALUATION OF STRATEGIC AND OPERATIONAL DEVELOPMENT OF ECONOMIC AND TOURISM INDUSTRY IN THE (CITY OF, Journal of Fundamental and Applied Sciences ISSN 1112-9867, http://dx.doi.org/10.4314/jfas.v8i2s.460
19- Sokhanvar, A. Çiftçioğlu, S. Elyeh Javid, E. (2018), Another look at tourismeconomic development nexus, Tourism Management Perspectives, Volume 26, Pages 97-106. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2018.03.002
20- The official portal of Iran Statistics Center, https://www.amar.org.ir [In Persian]
21- Vuković, Darko B. Zobov, Alexander M. Degtereva, Ekaterina A. (2022), THE NEXUS BETWEEN TOURISM AND REGIONAL REAL GROWTH: DYNAMIC PANEL THRESHOLD TESTING, Зборник радова Географског института "Јован Цвијић" САНУ, Issue No: 1Page, Range: 111-116. https://doi.org/10.2298/IJGI2201111V
