ارزیابی و اولویت‌بندی ریسک‌های موجود در پروژه‌های زیرساختی منطقه ای مبتنی بر روش مشارکت عمومی- خصوصی (PPP) با استفاده از ترکیب تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره فازی (مطالعه موردی: آزادراه)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

ابراهیم جوکار ¹ , بابک امین نژاد ² , علیرضا لرک ³

1 - استادیار، گروه عمران، واحد داریون، دانشگاه آزاد اسلامی، داریون، ایران.
2 - استادیار، گروه عمران، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
3 - استادیار، گروه عمران، واحد صفادشت، دانشگاه آزاد اسلامی، صفادشت، ایران.

تاريخ الإرسال : 29 الإثنين , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , محرم, 1443 تاريخ الإصدار : 05 الأحد , محرم, 1445

الکلمات المفتاحية: ریسک های پروژه های زیرساختی, مشارکت عمومی خصوصی, تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی, الگوی مدیریت ریسک,

ملخص المقالة :

از مهمترین شاخص های توسعه اقتصادی در یک کشور برنامه ریزی منطقه ای جهت ساخت پروژه های زیربنایی می باشد. قراردادهای مشارکت عمومی- خصوصی (PPP)، راهکاری مناسب برای غلبه بر محدودیت ها در اختیار دولت ها قرار می دهد، اما به دلیل پیچیدگی ها، مدت زمان طولانی و عدم قطعیت های بالا، این روش قراردادی ریسک های زیادی را به همراه دارد. از اینرو هدف اصلی تحقیق شناسایی، ارزیابی و اولویت بندی مهمترین ریسک های موجود در پروژه های PPP با مطالعه موردی در پروژه های آزادراهی ایران می باشد. در مقاله حاضر، با مطالعه عمیق ادبیات تحقیق و بکارگیری روش دلفی، مهمترین ریسک های پروژه های مشارکت عمومی – خصوصی، شناسایی شدند سپس آنالیز کیفی جهت تعیین ریسک های با اهمیت انجام و مدل ارزیابی ریسک با استفاده از ترکیب تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی توسعه داده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل کمی ریسک با استفاده از روش FAHP نشان داد که ریسک های سطح اول در هفت رده مختلف از جمله ریسک اقتصادی و تأمین مالی، ساخت، عملیاتی، قانونی، سیاسی، سایر ریسک ها و ریسک های دولتی به ترتیب بیشترین تأثیر را در این نوع پروژه ها به خودشان اختصاص داده اند. همچنین، نتایج رتبه بندی زیرمعیارها نشان داد که هزینه های تأمین مالی بالا، کیفیت عملکرد و استانداردها، عدم زیرساخت های پشتیبانی بیشترین تأثیر را در این پروژه ها دارند. سرانجام، نتایج شاخص شباهت FTOPSIS نشان داد که طبق نظر کارشناسان پروژه، پروژه های A (آزادراه اصفهان - شیراز)، B (آزادراه سلفچگان - اراک) و C (آزادراه خرم آباد - اراک) به ترتیب تاثیرپذیری بیشتری را از ریسک‌ها داشته‌اند. نتایج این تحقیق به تقویت قابلیت های کشورهای در حال توسعه برای مدیریت ریسک در پروژه های مشارکت عمومی- خصوصی آزادراهی کمک می کند.

المصادر:

1. Agyemang, P. (2011). Effectiveness of Public Private Partnership in infrastructure projects (Issue ProQuest LLC, UMI Number: 1493621). The University of Texas at Arlington.


2. Akbari Ahmadabadi, A., & Heravi, G. (2019). Risk assessment framework of PPP-megaprojects focusing on risk interaction and project success. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 124, 169–188. https://doi.org/10.1016/j.tra.2019.03.011


3. Bing, L., Akintoye, A., Edwards, P. J., & Hardcastle, C. (2005). The allocation of risk in PPP/PFI construction projects in the UK. International Journal of Project Management, 23(1), 25–35. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2004.04.006


4. Chan, A. P. C., Lam, P. T. I., Chan, D. W. M., & Cheung, E. (2008). Application of public private partnership (PPP) in Hong Kong special administrative region-the critics’ perspectives.


5. Chan, A. P. C., Yeung, J. F. Y., Yu, C. C. P., Wang, S. Q., & Ke, Y. (2011). Empirical study of risk assessment and allocation of public-private partnership projects in China. Journal of Management in Engineering, 27(3), 136–148. https://doi.org/10.1061/(ASCE)ME.1943-5479.0000049


6. Chang, D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), 649–655. https://doi.org/10.1016/0377-2217(95)00300-2


7. Cheung, E. (2009). Developing a best practice framework for implementing PPP in Hong Kong. In School of Urban Development, Faculty og Built Environment and Engineering: Vol. Doctor of. Queensland University of Technology.


8. Cui, C., Liu, Y., Hope, A., & Wang, J. (2018). Review of studies on the public–private partnerships (PPP) for infrastructure projects. International Journal of Project Management, 36(5), 773–794. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2018.03.004


9. Danaeifard, H., Alvani, S. M., & Azar, A. (2004). Quantitative research methodology in management: a comprehensive approach. In First Printing, Publishing Saffar, Tehran. [In Persian]


10. Darbra, R. M., Eljarrat, E., & Barceló, D. (2008). How to measure uncertainties in environmental risk assessment. TrAC - Trends in Analytical Chemistry, 27(4), 377–385. https://doi.org/10.1016/j.trac.2008.02.005


11. Du, L., & Gao, J. (2021). Risk and Income Evaluation Decision Model of PPP Project Based on Fuzzy Borda Method. Mathematical Problems in Engineering, 2021.


12. Duarte, O. G., Delgado, M., & Requena, I. (2003). Algorithms to extend crisp functions and their inverse functions to fuzzy numbers. International Journal of Intelligent Systems, 18(8), 855–876. https://doi.org/10.1002/int.10121


13. Dymova, L., Sevastjanov, P., & Tikhonenko, A. (2013). An approach to generalization of fuzzy TOPSIS method. Information Sciences, 238, 149–162. https://doi.org/10.1016/j.ins.2013.02.049


14. Estache, A., Juan, E., & Trujillo, L. (2011). Public-private partnerships in transport. In A Handbook of Transport Economics (pp. 708–725). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9780857930873.00040


15. Eybpoosh, M., Dikmen, I., & Birgonul, M. T. (2011). Identification of risk paths in international construction projects using structural equation modeling. Journal of Construction Engineering and Management, 137(12), 1164–1175. https://doi.org/10.1061/(ASCE)CO.1943-7862.0000382


16. Gao, L. (2017). Risk Management of Sponge City PPP Project in China. Yunnan University of Finance and Economics.


17. Global Infrastructure hub. (2019). PPP Risk Allocation Tool 2019 Edition- Social Infrastructure In collaboration with Allen & Overy.


18. Hardcastle, C., Edwards, P. J., Akintoye, A., & Li, B. (2005). Critical success factors for PPP/PFI projects in the UK construction industry: a factor analysis approach. Construction Management and Economics, 23(5), 459–471.


19. Hwang, B. G., Zhao, X., & Gay, M. J. S. (2013). Public private partnership projects in Singapore: Factors, critical risks and preferred risk allocation from the perspective of contractors. International Journal of Project Management, 31(3), 424–433. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2012.08.003


20. Ke, Y., Wang, S. Q., & Chan, A. P. C. (2010). Risk allocation in public-private partnership infrastructure projects: Comparative study. Journal of Infrastructure Systems, 16(4), 343–351. https://doi.org/10.1061/(ASCE)IS.1943-555X.0000030


21. Ke, Y., Wang, S. Q., Chan, A. P. C., & Lam, P. T. I. (2010). Preferred risk allocation in China’s public-private partnership (PPP) projects. International Journal of Project Management, 28(5), 482–492. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2009.08.007


22. Keers, B. B. M., & van Fenema, P. C. (2018). Managing risks in public-private partnership formation projects. International Journal of Project Management, 36(6), 861–875.


23. Kubler, S., Robert, J., Derigent, W., Voisin, A., & Le Traon, Y. (2016). A state-of the-art survey & testbed of fuzzy AHP (FAHP) applications. Expert Systems with Applications, 65, 398–422. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2016.08.064


24. Kumar, L., Jindal, A., & Velaga, N. R. (2018). Financial risk assessment and modelling of PPP based Indian highway infrastructure projects. Transport Policy, 62, 2–11. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2017.03.010


25. Kumaraswamy, M. M., & Zhang, X. Q. (2001). Governmental role in BOT-led infrastructure development. International Journal of Project Management, 19(4), 195–205. https://doi.org/10.1016/S0263-7863(99)00069-1


26. Lam, K. C., Wang, D., Lee, P. T. K., & Tsang, Y. T. (2007). Modelling risk allocation decision in construction contracts. International Journal of Project Management, 25(5), 485–493. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2006.11.005


27. Lang, Q., Xu, D., & Li, L. (2017). Study on risk sharing mechanism of Sponge City PPP project. Management and Administration, 11, 141–144.


28. Liu, J., Zhao, X., & Yan, P. (2016). Risk paths in international construction projects: Case study from Chinese contractors. Journal of Construction Engineering and Management, 142(6), 05016002 %@ 0733-9364. https://doi.org/10.1061/(ASCE)CO.1943-7862.0001116


29. Liu, T., Wang, Y., & Wilkinson, S. (2016). Identifying critical factors affecting the effectiveness and efficiency of tendering processes in Public–Private Partnerships (PPPs): A comparative analysis of Australia and China. International Journal of Project Management, 34(4), 701–716.


30. Liu, X. (2017). Risk research on PPP mode of infrastructure construction – the case study of urban sewage treatment plant. International Journal of Finance & Economics, 10, 126–128.


31. Marques, R. C., & Berg, S. (2011). Risks, contracts, and private-sector participation in infrastructure. Journal of Construction Engineering and Management, 137(11), 925–9364.


32. Maslyukivska, O., & Sohail, M. (2007). European infrastructure procurement through PPP. Proceedings of the Institution of Civil Engineers - Management, Procurement and Law, 160(4), 159–167. https://doi.org/10.1680/mpal.2007.160.4.159.


33. Medda, F. (2007). A game theory approach for the allocation of risks in transport public private partnerships. International Journal of Project Management, 25(3), 213–218. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2006.06.003


34. Mo’meni, M., & Qayyumi, A. (2007). Statistical Data Analysis Using SPSS. Ketab-e-Naw Publications. [In Persian]


35. Molaei Hashjin, N., & Forutan Pishebijary, Z. (2021). On the Evaluation of Projects Management of Rural Guide Plans’ Implementation by PMBOK Method in the West of Guilan Province. Journal of Regional Planning, 11(41), 37-52 [In Persian]


36. Naqibzadeh, A. R., Shams al-Dini, A., & Soltani, A. (2020). Assessing Barriers to Private Sector Participation in Urban Development and Case Study: Shiraz. Journal of Sustainable City, 2(4), 115-128 [In Persian]. https://doi.org/10.22034/jsc.2020.210973.1162


37. Ng, A., & Loosemore, M. (2007). Risk allocation in the private provision of public infrastructure. International Journal of Project Management, 25(1), 66–76. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2006.06.005


38. Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research methods for business students. Pearson education.


39. Shen, L. Y., Platten, A., & Deng, X. P. (2006). Role of public private partnerships to manage risks in public sector projects in Hong Kong. International Journal of Project Management, 24(7), 587–594. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2006.07.006


40. Shrestha, A., Chan, T. K., Aibinu, A. A., & Chen, C. (2017). Efficient risk transfer in PPP wastewater treatment projects. Utilities Policy, 48, 132–140. https://doi.org/10.1016/j.jup.2017.03.003


41. Sokaran, A., Saebi, M., & Shirazi, M. (2007). Research Methods in Management (5ed (ed.)). Higher Institute of Management Education and Research and Planning.


42. Thomas, A. V., Kalidindi, S. N., & Ganesh, L. S. (2006). Modelling and assessment of critical risks in BOT road projects. Construction Management and Economics, 24(4), 407–424. https://doi.org/10.1080/01446190500435275


43. Valipour, A., Yahaya, N., Md Noor, N., Kildienė, S., Sarvari, H., & Mardani, A. (2015). A fuzzy analytic network process method for risk prioritization in freeway PPP projects: an Iranian case study. Journal of Civil Engineering and Management, 21(7), 933–947. [In Persian]


44. Wang, S. Q., Tiong, R. L. K., Ting, S. K., & Ashley, D. (2000). Evaluation and management of foreign exchange and revenue risks in China’s BOT projects. Construction Management and Economics, 18(2), 197–207. https://doi.org/10.1080/014461900370825


45. Wu, Y., Zhang, T., Chen, K., & Yi, L. (2020). A risk assessment framework of seawater pumped hydro storage project in China under three typical public-private partnership management modes. Journal of Energy Storage, 32, 101753.


46. Xu, Y., Sun, C., Skibniewski, M. J., Chan, A. P. C., Yeung, J. F. Y., & Cheng, H. (2012). System Dynamics (SD)-based concession pricing model for PPP highway projects. International Journal of Project Management, 30(2), 240–251.


47. Xu, Y., Yeung, J. F. Y., Chan, A. P. C., Chan, D. W. M., Wang, S. Q., & Ke, Y. (2010). Developing a risk assessment model for PPP projects in China-A fuzzy synthetic evaluation approach. Automation in Construction, 19(7), 929–943. https://doi.org/10.1016/j.autcon.2010.06.006


48. Yehoue, M. E. B., Hammami, M., & Ruhashyankiko, J.-F. (2006). Determinants of public-private partnerships in infrastructure (Issues 6–99). International Monetary Fund.


49. Zhang, L., Sun, X., & Xue, H. (2019). Identifying critical risks in Sponge City PPP projects using DEMATEL method: A case study of China. Journal of Cleaner Production, 226, 949–958. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.067


50. Zhang, S., Li, J., Li, Y., & Zhang, X. (2021). Revenue Risk Allocation Mechanism in Public-Private Partnership Projects: Swing Option Approach. Journal of Construction Engineering and Management, 147(1), 4020153.


51. Zhang, X. (2005). Critical success factors for public-private partnerships in infrastructure development. Journal of Construction Engineering and Management, 131(1), 3–14. https://doi.org/10.1061/(ASCE)0733-9364(2005)131:1(3)