تحلیل فضایی جدایی‌گزینی کالبدی و آموزشی و تمرکز فقر در شهر اردبیل
مریم جامی اودولو
1
(
پژوهشگر پسادکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
)
محمد حسن یزدانی
2
(
استاد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: جدایی گزینی", , ", فقر", , ", تحلیل فضایی", , ", اردبیل.,
ملخص المقالة :
در کشورهای در حال توسعه رشد شتابان شهرنشینی، شهری شدن فقرا را موجب می‌شود. فقر پدیده‌ای چندبعدی است که در نتیجه تبعیض و نابرابری اجتماعی و اقتصادی، ساختار فضایی نواحی مختلف شهر را دارای تضادهای بارز و آشکاری می‌کند. تحلیل فضایی این گستره‌ها، میزان محرومیت نواحی مختلف را مشخص کرده و اولویت اقدامات برای ارتقای سطح زندگی را مشخص می‌کند. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی نابرابری‌های موجود و نشان دادن فقر و جدایی‌گزینی در بلوک‌های شهری اردبیل با تاکید بر شاخص‌های کالبدی و آموزشی طی سال‌های 1390 و 1395 و همچنین بررسی عوامل موثر بر سازمان‌یابی این پدیده‌ها می‌باشند. روش تحقیق کمی بوده و رویکرد آن توصیفی – تحلیلی می‌باشد. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش از مرکز آمار ایران تهیه شده و مربوط به سرشماری سال‌های 1390 و 1395 شهر اردبیل می‌باشد. برای نشان دادن وضعیت کالبدی و آموزشی داده‌های مورد نیاز در قالب نقشه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم‌افزار GeoDa و تحلیل جدایی‌گزینی فضایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به‌همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی‌گزینی چند گروهی بین طبقه‌های بالا، متوسط و پایین شهر پرداخته شد. سپس برای تحلیل الگوی پراکنش فقر آموزشی و کالبدی از شاخص خودهمبستگی موران، میانگین نزدیکترین واحد همسایگی، آماره عمومی G و آزمون K-Ripley استفاده شده است.براساس نتایج پژوهش بلوک‌های شهری اردبیل به لحاظ شاخص‌های مورد بررسی در طیف‌های متفاوتی قرار دارند همچنین براساس مدل خودهمبستگی موران الگوی پراکنش فقر در شهر اردبیل از یک ساختار متمرکز و خوشه‌ای برخوردار است. توزیع خوشه‌های فقر شهری نشان می‌دهد که بزرگترین خوشه فقر شهری در بخش‌های شمال‌غربی و جنوب‌شرقی شهر اردبیل تمرکز یافته است، از طرفی نیز، خوشه‌های فقر شهری بر محله‌های حاشیه شهری اردبیل تمرکز یافته‌اند که نشان‌دهنده لزوم توجه بیشتر به محله‌های واقع در این بلوک‌هاست.
