قابلیت صندوق های اعتباری خرد در توانمندسازی زنان روستایی

علی محمودی هرندی ¹ ( گروه آموزشی توسعه روستایی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه شهرکرد )
مصطفی کرباسیون ² ( استادیار گروه توسعه روستایی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد )
مهدی کرمی دهکردی ³ ( استادیار گروه توسعه روستایی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد )

تاريخ الإرسال : 09 الأربعاء , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 06 الأحد , ربيع الأول, 1444

الکلمات المفتاحية: معیشت پایدار, شهرستان لنجان, صندوق اعتباری خرد, توانمندسازی زنان روستایی,

ملخص المقالة :

توانمندسازی زنان روستایی از مهم‌ترین سیاست های توسعه روستایی در عصر حاضر بوده و یکی از راهبردهای طرح توانمندسازی زنان روستایی نیز تأسیس صندوق اعتبارات خرد است. اعتبارات خرد با نفوذ در ابعاد مختلف زندگی زنان و کمک به بهبود زندگی تعداد زیادی از آن‌ها، در دو دهه‌ی اخیر، جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده است و به دلیل آنکه عموماً در قالب گروه‌های داوطلب و بدون نیاز به ضامن با وثیقه به زنان واگذار می‌شود، مورد استقبال قرار گرفته است. کاهش فقر، افزایش سرمایه‌های اجتماعی، افزایش پس‌انداز، کارآفرینی، احساس امیدواری نسبت به زندگی و کنترل زنان بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، از جمله تأثیراتی است که صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در توانمندسازی زنان روستایی داشته است هدف از این پژوهش تحلیل اثربخشی صندوق‌های اعتباری خرد بر توانمندسازی زنان روستایی شهرستان لنجان در استان اصفهان می‌باشد. این پژوهش از نوع تحقیقات پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه اعضای صندوق‌های اعتبارات خرد زنان روستایی در شهرستان لنجان بودند که شامل 250 عضو (100 عضو در روستای چم یوسفعلی، 100 عضو در روستای چم نور و 50 عضو در روستای نوگوران) بود. از این تعداد، 118 نفر به عنوان نمونه از طریق جدول مورگان و کرجسی و روش نمونه‌گیری تصادفی ساده با انتساب متناسب انتخاب شدند و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش ‌معادلات ساختاری (SEM) به کمک نرم‌افزار Smart PLS3 صورت گرفت. یافته‌های تحقیق نشان‌دهنده‌ی آن است که صندوق‌‌های اعتباری خرد با ضریب مسیر 952/0 تأثیر مثبت و معناداری بر توانمندسازی خانوادگی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان دارند، همچنین صندوق‌های اعتباری خرد با ضریب مسیر 924/0 ، 920/0، 913/0 و 909/0 به ترتیب بر توانمندسازی روانشناختی، توانمندسازی اقتصادی، توانمندسازی آموزشی و توانمندسازی اجتماعی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان تأثیر مثبت و معناداری دارند.

نص كامل:



قابلیت صندوق های اعتباری خرد در توانمندسازی زنان روستایی

 

 

Research Paper

Capability of micro-credit funds in empowering rural women

Abstract The empowerment of rural women is one of the most important rural development policies in the present era, and one of the strategies of the rural women empowerment plan is the establishment of a microcredit fund. In the last two decades, microcredit has gained a special place by influencing various dimensions of women's lives and helping to improve their lives, and because it is generally in the form of volunteer groups and without the need for a guarantor with a guarantee for women. It is handed over, it is welcomed. Reducing poverty, increasing social capital, increasing savings, entrepreneurship, feeling hopeful about life and women's control over economic decisions are among the effects that the rural women's microcredit fund has had in empowering rural women. The purpose of this research is to analyze the effectiveness of microcredit funds on the empowerment of rural women in Lanjan city in Isfahan province. This research is a survey research. The statistical population of this research was all the members of rural women's microcredit funds in Lanjan city, which included 250 members (100 members in Cham Yusuf Ali village, 100 members in Cham Noor village and 50 members in Nogoran village). From this number, 118 people were selected as a sample through the Morgan and Karjesi table and the simple random sampling method with proportional assignment, and the data analysis was done using the structural equation method (SEM) with the help of Smart PLS3 software. The findings of the research show that microcredit funds with a path coefficient of 0.952 have a positive and significant effect on the family empowerment of rural women in Lanjan, Isfahan province. Also, microcredit funds with path coefficients of 0.924, 0.920, 0.913 and 0.909 respectively have a positive and significant effect on psychological empowerment, economic empowerment, educational empowerment and social empowerment of rural women in Lanjan city, Isfahan province.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Keywords: Micro Credit Funds, Empowerment, Rural Women, Lenjan Count

 

 

 

 

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

*Corresponding author Ali Mahmoudi Harandi Address: Master of Rural Development, Shahrekord University, Iran Tell:09135737196 Email: [e-mail].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقاله پژوهشی

 

قابلیت صندوق های اعتباری خرد در توانمندسازی زنان روستایی

 

 

 

 

چکیده توانمندسازی زنان روستایی از مهم­ترین سیاست های توسعه روستایی در عصر حاضر بوده و یکی از راهبردهای طرح توانمندسازی زنان روستایی نیز تأسیس صندوق اعتبارات خرد است. اعتبارات خرد با نفوذ در ابعاد مختلف زندگی زنان و کمک به بهبود زندگی تعداد زیادی از آن‌ها، در دو دهه‌ی اخیر، جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده است و به دلیل آنکه عموماً در قالب گروه‌های داوطلب و بدون نیاز به ضامن با وثیقه به زنان واگذار می‌شود، مورد استقبال قرار گرفته است. کاهش فقر، افزایش سرمایه‌های اجتماعی، افزایش پس‌انداز، کارآفرینی، احساس امیدواری نسبت به زندگی و کنترل زنان بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، از جمله تأثیراتی است که صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در توانمندسازی زنان روستایی داشته است هدف از این پژوهش تحلیل اثربخشی صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی زنان روستایی شهرستان لنجان در استان اصفهان مي‌باشد. این پژوهش از نوع تحقیقات پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه اعضای صندوق‌های اعتبارات خرد زنان روستایی در شهرستان لنجان بودند که شامل 250 عضو (100 عضو در روستای چم یوسفعلی، 100 عضو در روستای چم نور و 50 عضو در روستای نوگوران) بود. از این تعداد، 118 نفر به عنوان نمونه از طریق جدول مورگان و کرجسی و روش نمونه­گیری تصادفی ساده با انتساب متناسب انتخاب شدند و تحلیل داده­ها با استفاده از روش ­معادلات ساختاری (SEM) به کمک نرم‌افزار Smart PLS3 صورت گرفت. یافته‌های تحقیق نشان­دهنده­ی آن است که صندوق­­های اعتباری خرد با ضریب مسیر 952/0 تأثیر مثبت و معناداری بر توانمندسازی خانوادگی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان دارند، همچنین صندوق­های اعتباری خرد با ضریب مسیر 924/0 ، 920/0، 913/0 و 909/0 به ترتیب بر توانمندسازی روانشناختی، توانمندسازی اقتصادی، توانمندسازی آموزشی و توانمندسازی اجتماعی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان تأثیر مثبت و معناداری دارند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

واژه­های کلیدی: صندوق­های اعتبارات خرد، توانمندسازی، زنان روستایی، شهرستان لنجان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

⃰ نویسنده مسئول: علی محمودی هرندی نشانی: دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه شهرکرد، ایران تلفن: [phone] پست الکنرونیکی:  [e-mail]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

    زنان قلب توسعه اجتماعی-اقتصادی هر ملت می­باشند (فراشی و همکاران، 1396). بر اساس گزارش بانک جهانی، زنان 50 درصد از نیروی کار کشاورزی جهان را تشکیل می­دهند که در برخی از کشورها، این میزان نیز به 70 درصد می­رسد (FAO, 2020). اما با وجود سهم عظیم زنان روستایی در تولید غذا و رفاه خانواده، آن­ها دست کم گرفته می­شوند و در راهبردهای توسعه نادیده گرفته می­شود (Parveen, 2008). زنان به عنوان عامل مؤثر در امور مختلف اقتصادی، اجتماعی و از نظر مشارکت نیروی انسانی مورد نیاز در جامعه، نقش مهمی دارند و همواره این نیاز احساس می­شود که می­باید در زمینه­های مختلف توانمند شوند تا از این طریق بتوانند نقش خود را در جامعه بیش­تر نمایان کنند (Jachson, 2010). توانمندسازی زنان به یکی از اولویت­های کلیدی توسعه پایدار در سراسر جهان تبدیل شده است (Akhter & Cheng, 2020). حتی در کشورهای توسعه یافته نیز این عامل مورد توجه قرار می­گیرد، به نحوی که، توانمندسازی زنان به عنوان شاخص مهمی از پایداری موفقیت و رفاه زنان منعکس شده است  (Akhter & Cheng, 2020).

‎یکی‎ ‎از‎ ‎راه‌هایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دو‎ ‎دهه‌ی‎ ‎اخیر،‎ ‎نقش‎ ‎مهمی‎ ‎در دستیابی‎ ‎به‎ ‎توانمندسازی‎ ‎زنان‎ ‎ایفا‎ ‎کرده است،‎ ‎اعطای‎ ‎اعتبارات‎ ‎خرد‎ ‎به آنان می‌باشد‎ (رحمانی‎ ‎و‎ ‎همکاران، 1389). اعتبارات خرد با نفوذ در ابعاد مختلف زندگی زنان و کمک به بهبود زندگی تعداد زیادی از آن‌ها، جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده و به دلیل آنکه عموماً در قالب گروه‌های داوطلب و بدون نیاز به ضامن با وثیقه به زنان واگذار می‌شود، مورد استقبال قرار گرفته است (کوشکی و همکاران، 1390). اعتبارات خرد باعث تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس و در نهایت توانمندسازی زنان روستایی می­گردد. در نتیجه قدرت تصمیم­گیری زنان در زمینه­های مختلف مانند تنظیم خانواده، ازدواج فرزندانشان، خرید یا فروش املاک و تحصیل برای دخترانشان افزایش می­یابد (Sultana & Shamim Hasan, 2019).

هدف از طرح­های اعتبارات خرد، بهبود معیشت خانوارهای روستایی در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی، مدیریتی، آموزشی؛ مشارکتی و روان ‌شناختی تأثیرگذار است، همچنین به زنان فقیر کمک می­کند تا راهی برای توانمندسازی داشته باشند (Rahman et al., 2017). به این ترتیب دسترسی زنان به اعتبارات خرد منجر به افزایش سطح درآمد، دسترسی به شبکه‌های اطلاعات بازار، ارتقاء جایگاه زنان در مشارکت اقتصادی خانواده، افزایش مشارکت آن‌ها در تصمیم‌گیری در مورد هزینه‌های خانوار و بهبود دیدگاه عمومی زنان در مورد نقش آن‌ها در خانواده و جامعه می‌شود (کوشکی و همکاران، 1390).

شواهد علمی زیادی، تأثیر صندوق­های اعتباری خرد را بر توانمندسازی زنان روستایی تأیید می­کند، که می­توان به مواردی مانند: ارتقاء مهارت و خودباوری (نورائی و سعدی،1393؛ Rashid & Ejaz, 2019)، افزایش اعتماد به نفس (مظفری و ضیایی، 1396؛ نامجویان، 1393؛ بریمانی و همکاران، 1391؛ Golla et al., 2020)، افزایش قدرت تصمیم­گیری در زمینه­های مختلف مانند تنظیم خانواده، ازدواج فرزندانشان، خرید یا فروش املاک و تحصیل برای دخترانشان (نامجویان، 1393؛ نورائی و سعدی،1393؛Akhter & Cheng, 2020؛ Sultana & Shamim Hasan, 2019)، توسعه اشتغال (Mhiche, 2020)، گرایش به روستانشینی (توپچی و همکاران، 1398)، افزایش روحیه کارآفرینی (مظفری و ضیایی، 1396)؛ کاهش فقر (Hossain, 2020)؛ افزایش درآمد و پس انداز (کوشکی و همکاران، 1390؛ Golla et al., 2020؛ Mhiche, 2020؛ Hossain, 2020)، افزایش آگاهی­های حقوقی (Akhter & Cheng, 2020)، دسترسی عادلانه زنان کارآفرین به بازارهای محلی (Ammad Khan et al., 2016) و ایجاد تغییر مثبت در زندگی وام گیرندگان Rashid & Ejaz, 2019)؛ Hossain, 2020)،  اشاره کرد. نتایج پژوهش­های انجام شده نشان داد، افزایش مشارکت زنان روستایی عضو صندوق­های اعتباری خرد لزوماً با انگیزه‌های اقتصادي همراه نبوده، بلکه فاکتورهاي اجتماعی و فرهنگی نیز داراي سهمی مهم در تقویت آن دارند (توپچی و همکاران، 1398).

در ایران با وجود گذشت حدود دو دهه از عمر صندوق اعتبارات خرد، مطالعات بسیار اندکی در زمینه اثربخشی این اعتبارات در بهبود معیشت زنان روستایی در سطح کشور و خصوصا در شهرستان لنجان استان اصفهان انجام شده است. همینطور دولت، هنوز برنامه­های اعتبار خرد را به عنوان منابع مهم تامین مالی مشاغل خرد در بین کارآفرینان کوچک در نظر نگرفته است (Mhiche, 2020)، با توجه به نقش زنان در فعالیت­های معیشتی و وجود توان بالقوه آنان برای پایدارسازی معیشت، پرداختن به نقش صندوق­های اعتباری خود در بهبود معیشت پایدار، امری ضروری است. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف تحلیل و بررسی اثربخشی صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی زنان روستایی انجام شده است، در راستاي حصول به اين هدف، اهداف اختصاصي زير تدوين شده­اند: 

- تحلیل اثربخشی صندوق‌ اعتباری خرد بر بهبود وضعیت اقتصادی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان

- تحلیل اثربخشی صندوق‌ اعتباری خرد بر بهبود وضعیت فرهنگی-اجتماعی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان

- تحلیل اثربخشی صندوق‌ اعتباری خرد بر بهبود وضعیت آموزشی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان

- تحلیل اثربخشی صندوق‌ اعتباری خرد بر بهبود وضعیت مشارکتی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان

- تحلیل اثربخشی صندوق‌ اعتباری خرد زنان بر بهبود وضعیت اخلاقی و روان‌شناختی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان

- تحلیل اثربخشی صندوق‌ اعتباری خرد زنان بر بهبود وضعیت مدیریتی زنان روستایی شهرستان لنجان استان اصفهان

روش تحقیق

منطقه مورد مطالعه

شهرستان لِنجان یکی از شهرستان‌های استان اصفهان در مرکز ایران می‌باشد که با وسعت ۵/۱۱۷۲ ‏کیلومترمربع در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب غربی استان اصفهان قرار گرفته است. ارتفاع از سطح دریا ‏‏۲۲۷۰ متر است و دارای آب و هوایی متغیر که همواره تحت تأثیر ناحیه نیمه‌خشک مرکزی و نیمه مرطوب ‏چهارمحال و بختیاری قرار می‌گیرد. مرکز این شهرستان شهر زرین‌شهر می‌باشد. این شهرستان از شرق به ‏شهرستان فلاورجان از شمال به شهرستان تیران و کرون از غرب به شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و ‏بختیاری و از جنوب به شهرستان مبارکه محدود می‌شود. شهرستان لنجان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ‏شامل سه بخش مرکزی، باغ بهادران و فولادشهر، پنج دهستان چم رود، زیرکوه، چم کوه، خرم رود و اوشیان و ‏ نه شهر و جمعاً سی و ‏هشت روستا می‌باشد. در روستاها ‎اکثريت‎ ‎مردم‎ ‎به‎ ‎فعالیت‌های‎ ‎کشاورزي‎ ‎و‎ ‎دامداري‎ ‎مشغول‌اند. با توجه به وجود شالیزارهای بسیار، این شهرستان یکی ‏از بهترین محصولات برنج ایران را تولید می‌کند. همچنین در بخش باغ بهادران از محصولاتی نظیر گردو، بادام و ‏غیره نیز می‌توان نام برد.‏‎ ‎با توجه به ‎موقعیت‎ ‎استراتژيک‎ ‎جغرافیايي ‎و اجرایی شدن طرح صندوق‌ اعتبارات خرد در سه‎ ‎روستای چم یوسفعلی، چم نور و نوگوران، این سه روستا ‎براي‎ ‎تحقیق‎ ‎انتخاب‎ ‎شده‎ ‎تا‎ ‎روستاهای همسايه را‎ ‎نیز‎ ‎تحت‎ ‎پوشش‎ ‎قرار‎ ‎دهد‎ ‎و‎ ‎امکان تعمیم‌پذیری‎ ‎بیشتري‎ ‎میسر‎ ‎گردد (شکل 1)‏‎.‎

 

 

Easting: 502240 Norting:3589588

                                                          - شکل 1. موقعیت جغرافیای شهرستان لنجان در اصفهان (منبع: نویسندگان) 

 

روش نمونه­گیری

 

   این پژوهش از لحاظ آزمون فرضیه و از نظر راهبرد، پیمایشی است. همچنين، مطالعة حاضر از نظر هدف در زمرة تحقيقات کاربردي به شمار ميرود؛ بدين لحاظ که نتايج آن ميتواند دستاوردهايي را براي دفتر امور زنان روستايي به دنبال داشته باشد. ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي از ﺗﮑﻨﯿﮏ ﺟﻤﻊ­آوري و ﺗﮑﻤﯿﻞ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ محقق ساخته، اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ.

پژوهش حاضر، به منظور انتخاب شاخصهاي مناسب برای  سنجش توانمندي زنان روستايي، به بررسي وضعيت موجود صندوقهاي اعتبارات خرد در قالب مصاحبه هاي عميق به صورت گروههاي متمرکز در روستاهاي مورد مطالعه پرداخته است؛ بدين منظور،ابتدا به صورت تلفني، هماهنگی هاي لازم با دفتر امور زنان روستايي شهرستان و مسئولان صندوق اعتبارات خرد صورت گرفته و سپس، با همکاري مسئولان صندوق، به برگزاري جلسات حضوري با زنان روستايي عضو و غيرعضو صندوق اعتبارات خرد در مساجد روستا اقدام شده است. پس ازمراجعة حضوري به روستاهاي مورد مطالعه، چندين مصاحبه در قالب گروههاي متمرکز با زنان روستايي ترتيب داده شد. از مجموع اين مصاحبه ها، در طراحي چارچوب مفهومي وپرسشهاي ابزار تحقيق و همچنين، آشنايي کلي با نمونه هاي تحقيق استفاده شده است. نتايج مصاحبه هاي عميق نشان داد که توانمندسازي زنان روستايي در جامعة مورد مطالعه در پنج بعد اقتصادي، اجتماعي و خانوادگي، فرهنگی و آموزشی و روانشناختی قابل بررسي است.

 در پژوهش حاضر، جامعه آماري کلیه اعضای صندوق‌های اعتباری خرد زنان روستایی در شهرستان لنجان بودند که شامل 250 عضو ( 100 عضو در روستای چم یوسفعلی، 100 عضو در روستای چم نور و 50 عضو در روستای نوگوران) بود. از این تعداد، 118 نفر به عنوان نمونه از طریق جدول مورگان و کرجسی و روش نمونه­گیری تصادفی ساده با انتساب متناسب انتخاب شدند.

ابزار اندازه گیری

برای پاسخ به سؤالات تحقیق و بررسی اهداف تحقیق، پرسشنامه­ای به عنوان ابزار اصلی تحقیق طراحی شد و داده های این مطالعه، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، طراحی و جمع­آوری گردید. برای تایید روایی ابزار اندازه­گیری از سه نوع روایی ارزیابی تحت عنوان روایی محتوی¹، روایی همگرا² و روایی واگرا³ استفاده شد. روایی محتوی به وسیله اطمینان از سازگاری بین شاخص­های اندازه­گیری و ادبیات موجود ایجاد شده است (رضازاده و داوری، 1393) و این روایی توسط نظرسنجی از اساتید و خبرگان حاصل گشت. روایی همگرا به این اصل بر می­گردد که شاخص­های هر سازه با یکدیگر همبستگی میانه­ای داشته باشند (رضازاده و داوری، 1393) بر اساس نظر فورنل و لارکر⁴ (1981)، معیار روایی همگرا بودن این است که میانگین واریانس­های استخراجی⁵ بیشتر از 5/0 باشد. روایی واگر نیز از طریق مقایسه جذر AVE با همبستگی بین متغیرهای مکنون (جدول 2) سنجیده شده و برای هرکدام از سازه­های انعکاسی، جذر AVE باید بیشتر از همبستگی آن سازه با سایر سازه­ها در مدل باشد (رضازاده و داوری، 1393). همچنین در این پژوهش، جهت تعیین پایایی پرسشنامه از سه معیار (ضریب آلفای کرونباخ، و ضریب پایایی مرکب⁶ و پایایی اشتراکی⁷) بر طبق نظر فورنل و لارک(1981) استفاده شد. 

                                                                   ضرایب آلفای کرونباخ، پایایی مرکب و پایایی اشتراکی تمامی متغیرها در این پژوهش از حداقل مقدار قابل قبول (7/0) بیشتر بود که بیانگر ثبات درونی سازه­ها بود (رضازاده و داوری، 1393). در جدول 1 و 2، نتایج پایایی و روایی ابزار سنجش به طور کامل آورده شده است

---

[1]  Content Validity

[2]  Convergent Validity

[3]  Divergent Validity

[4]  Fornell & Larcker

[5]  Average Variance Extracted (AVE)

[6]  Coefficient of Composite Reliability

[7]  Comunality

.

است

جدول 1. روایی همگرا و پایایی ابزار اندازه گیری

متغیرها		AVE	CR	Cronbach's Alpha	Comunality
توانمندسازی زنان روستایی	توانمندی اقتصادی	604/0	938/0	927/0	793/0
	توانمندی اجتماعی	664/0	947/0	936/0	769/0
	توانمندی روانشناسی	654/0	950/0	941/0	812/0
	توانمندی خانوادگی	671/0	953/0	945/0	822/0
	توانمندی آموزشی	634/0	940/0	927/0	799/0
اثربخشی صندوق اعتبارات خرد		588/0	928/0	912/0	801/0

منبع: (یافته های حاصل از تحقیق، 1400)

 

 

 

 

 

جدول 2. ماتریس همبستگی و بررسی روایی واگر

	اثربخشی صندوق اعتبارات خرد	توانمندی اقتصادی	توانمندی اجتماعی	توانمندی روانشناختی	توانمندی خانودگی	توانمندی آموزشی
صندوق اعتبارات خرد	*766/0
توانمندی اقتصادی	741/0	*777/0
توانمندی اجتماعی	705/0	717/0	*814/0
توانمندی روانشناختی	740/0	703/0	780/0	*808/0
توانمندی خانوادگی	729/0	735/0	789/0	780/0	*819/0
توانمندی آموزشی	746/0	717/0	760/0	765/0	741/0	*796/0

منبع: (یافته های حاصل از تحقیق، 1400)

 

بر اساس مطالب عنوان شده و نتایج حاصله از خروجی­های نرم افزار Smart pls3، جداول 1 و 2، نشان دهنده آن است که ابزار اندازه­گیری از روایی و پایایی (ضریب میانگین واریانس استخراج شده، ضریب پایایی مرکب، و ضریب آلفای کرونباخ) مناسب برخوردار هستند. تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش، در دو سطح توصیفی و استنباطی در دو نرم افزارSPSS23 و Smart PLS-3 انجام شده است.

 

نتایج

شرکت‌کنندگان پژوهش 118 نفر از زنان عضو صندوق‌های اعتباری خرد روستایی در شهرستان لنجان استان اصفهان بودند که میانگین سن آنها 36 سال بود.  9/66 درصد از افراد مورد مطالعه با بیشترین فراوانی متأهل بودند در حالی که 1/33 درصد از آنان مجرد بودند. 4/25 درصد از افراد مورد مطالعه با بیشترین فراوانی دارای تحصیلات راهنمایی بودند در حالی که 4/15 درصد افراد با کمترین فراوانی لیسانس بودند و بقیه افراد مورد مطالعه (3/20 درصد) دارای تحصیلات خواندن و نوشتن و (1/21 درصد) دیپلم و (8/17 درصد) تحصیلات فوق دیپلم بودند. شغل 6/46 درصد از افراد مورد مطالعه خانه دار، 5/13 درصد قالی باف، 1/11 درصد دامدار، 3/9درصد کشاورز، 9/5 درصد خیاط، 6/2 درصد نانوا، 7/6 درصد بسته بندی خشکبار و 3/4 درصد تهیه ترشی جات بود. آماره‌های جمعیت شناختی در جدول 3 ارائه شده است.

 

 

 

 

جدول 3. آماره‌های توصیفی جمعیت شناختی افراد مورد مطالعه

متغیرها	زیرگروه‌ها	فراوانی	درصد
تأهل	مجرد	39	1/33
	متأهل	79	9/66
	جمع	118	100
تحصیلات	خواندن و نوشتن	24	3/20
	راهنمایی	30	4/25
	دیپلم	25	1/21
	فوق دیپلم	21	8/17
	لیسانس	18	4/15
	جمع	118	100
شغل	خانه دار	55	6/46
	قالی باف	16	5/13
	دامدار	13	1/11
	کشاورز	11	3/9
	خیاط	7	9/5
	نانوا	3	6/2
	بسته بندی خشکبار	8	7/6
	تهیه ترشی جات	5	3/4
	جمع	118	100

مدل­یابي معادله ساختاري، يك تكنيك تحليل چند متغيري بسيار كلي و نيرومند از خانواده رگرسيون چند متغيري است كه به پژوهشگر امكان مي­دهد مجموعه­اي از معادلات رگرسيون را به گونه همزمان مورد آزمون قرار دهد. شكل (2)، مدل اندازه­گیری اولیه در حالت تخمین ضرایب استاندارد ((PLS-A و شکل (3) مدل اندازه­گیری اولیه در حالت معناداری ضرایب (BT)  را نشان مي­دهد

 

 

 

شکل 2. مدل اندازه­گیری اولیه در حالت تخمین ضرایب استاندارد ((PLS- منبع: (یافته های حاصل از تحقیق، 1400)

 

 

شکل 3. مدل اندازه­گیری اولیه در حالت معناداری ضرایب (BT) منبع: (یافته های حاصل از تحقیق، 1400)

 

 

 

 

 

 

 

 

با توجه به شکل (2) می­توان دریافت که؛ در اندازه­گیری متغیر توانمندسازی زنان روستایی، 5 عامل توانمندی اقتصادی، توانمندی اجتماعی، توانمندی روانشناختی، توانمندی خانوادگی و توانمندی آموزشی بررسی شدند. یافته­های تحقیق نشان داد صندوق­های اعتباری خرد با بار عاملی 952/0 بیشترین سهم را در توانمندسازی خانوادگی زنان روستایی داشت. این یافته به دلیل وجود بستری مناسب برای مشارکت جمعی اعضای خانواده در فعالیت های صندوق های اعتباری خرد در شهرستان لنجان در استان اصفهان است که درآمد خانوارهای کم درامد از طریق فعالیت در صندوق ها افزایش می­یابد و روحیه مشارکت در کسب و کارهای جمعی مشارکتی تقویت می­گردد.. بعد از آن تأثیر صندوق های اعتباری خرد بر توانمندسازی روانشناختی با بار عاملی 924/0، توانمندسازی اقتصادی با بار عاملی 920/0، توانمندسازی آموزشی با بار عاملی 913/0 و توانمندسازی اجتماعی با بار عاملی 909/0 در اولویت­های بعدی قرار داشتند. می­توان دریافت در صندوق­های اعتباری خرد شهرستان لنجان استان اصفهان، زنان روستایی از روحیه بالای استقلال در انجام فعالیت­ها و استقال فکری برخوردارند، همینطور قدرت ریسک­پذیري بالایی در سرمایه­گذاري دارند. در شهرستان لنجان استان اصفهان از تعاونی­ها در تامین نیاز مالی جهت بازار فروش محصولات تولیدی توسط اعضاء حمایت و پشتیبانی می­گردد که عاملی در راستای توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی است.

جدول (4) گویه­ها و مقدار بار عاملی و ضرایب معناداری (Z) (مقادیرt-value) برای هر یک از بخش های پرسشنامه مورد مطالعه را نشان می دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4. گویه ها و مقدار بار عاملی و ضرایب معناداری  برای هر یک از بخش های پرسشنامه مورد مطالعه

 

متغیرها	سؤلات	بارعاملی	T-value	متغیرها	سؤلات	بارعاملی	T-value
X1	کسب نتیجه بهتردر انجام فعالیت ها	893/0	887/72	X30	ایجاد روحیه خلاقیت در زنان روستایی	865/0	741/42
X2	تقویت روحیه استقلال در انجام فعالیتها	716/0	790/15	X31	احساس قدرت	823/0	243/34
X3	ترویج فرهنگ برابری در تصمیم گیری	723/0	180/16	X32	رضایت درونی زنان از عضویت در صندوق	820/0	617/36
X4	افزایش استقلال فکری	738/0	241/20	X33	ایجاد عزت نفس و احساس خودباوري	813/0	508/34
X5	شناخت وضعیت اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی روستا	792/0	067/25	X34	احساس رضایت از محیط زندگی	767/0	870/23
X6	تقویت روحیه رقابت	806/0	223/21	X35	تقویت امید به آینده	798/0	915/28
X7	افزایش قدرت ریسک پذیري در سرمایه گذاري	702/0	229/16	X36	احساس شادکامی و سرزندگی	779/0	674/23
X8	زمینه سازی شغل های  جدید	721/0	314/15	X37	احساس آرامش روحی روانی	798/0	257/28
X9	تقویت روحیه مشارکت و کار گروهی	893/0	405/17	X38	افزایش اعتماد اعضاء صندوق به یکدیگر	796/0	541/34
X10	کمک به ایجاد شغل مناسب	721/0	307/14	X39	ناثیر برتوانایی برای انجام کارهای منزل	835/0	167/31
X11	افزایش درآمد زنان روستایی	758/0	287/21	X40	تاثیر بر  انسجام خانوادگی	788/0	055/27
X12	بازاریابی و فروش محصولات تولیدی زنان روستایی	784/0	587/31	X41	تغییر نگرش خانواده نسبت به زنان	805/0	365/28
X13	تامین سرمایه و مواد تولیدی برای زنان روستایی	818/0	696/30	X42	تاثیر بر  پس انداز خانواده	844/0	516/35
X14	افزایش استقلال مالی و خود اتکایی زنان روستایی	805/0	774/29	X43	تاثیر بر  قدرت خرید خانواده	795/0	796/28
X15	افزایش قدرت پس انداز	777/0	565/23	X44	تاثیر بر  روحیه مشارکت خانواده	829/0	192/31
X16	افزایش دارایی زنان روستایی	810/0	356/30	X45	تاثیر بر  استفاده مناسب از اوقات فراغت	832/0	724/30
X17	ارایه تسهیلات متعدد از طرف دولت به زنان روستایی	790/0	835/27	X46	تاثیر بر کیفیت زندگی	793/0	894/26
X18	افزایش ضمانت گروهی اعضا برای دریافت تسهیلات	721/0	392/13	X47	تاثیر بر  قدرت تصمیم گیري و اختیارات در امور خانواده	823/0	839/33
X19	توانایی تامین نیازهای اساسی خانوار	779/0	048/17	X48	میزان تاثیر بر  ارتباط بهتر با فرزندان	846/0	513/37
X20	افزایش تعاملات اجتماعی زنان روستایی	835/0	047/39	X49	میزان تاثیر بر  مهارتهای فنی و تخصصی زنان روستایی	861/0	198/51
X21	افزایش آگاهی اجتماعی زنان روستایی	796/0	746/23	X50	تاثیر بر  برگزاری کارگاههای آموزشی از طرف جهاد کشاورزی	755/0	845/24
X22	تشویق زنان به فعالیت ومشارکت های اجتماعی	859/0	035/39	X51	توجه به یادگیری مهارتهای آموزشی زنان	813/0	360/31
X23	تقویت تعاونی و تشکلهای زنان	799/0	376/30	X52	تشویق زنان به ارتقاءتحصیلات	786/0	372/24
X24	تمایل به حضور در فضاهای عمومی مرتبط با کار گروهی	803/0	493/26	X53	تاثیر بر  دانش و  آگاهی زنان روستایی	838/0	089/29
X25	برقراری ارتباط بیشتردهیاریها با زنان روستایی	837/0	063/36	X54	تاثیر بر  مشارکت زنان در فعالیتهاي آموزشیفنی و مهارتی  برگزار شده	803/0	184/29
X26	مشارکت در مراسمهاي اجتماعی -آیینی و مذهبی وجشن ها	822/0	387/39	X55	شرکت در کلاسهای آموزش فنی و مهارتی	812/0	901/32
X27	تغییر نگرش مردان نسبت  به توانمندی زنان	817/0	204/38	X56	آشنایی زنان با دریافت و بازپرداخت وام	754/0	561/13
X28	تغییر نگرش نسبت به نقش زنان روستایی	761/0	694/21	X57	آشنایی زنان روستایی با تسهیلات درآمد زا	736/0	047/13
X29	ایجاد اعتماد به نفس در زنان روستایی	825/0	360/38

منبع: (ادبیات نظری تحقیق و ییشینه تحقیق، 1400)

 

(Wetzels et al., (2009، سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 را به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF  معرفی نمودند. در پژوهش حاضر، حاصل شدن مقدار 850/0 برای GOF، نشان از برازش کلی قوی مدل پژوهش حاضر دارد.   

 

GOF=

GOF=0/850

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5. نتایج فرضیه های تحقیق در حالت کلی

مسیر متغیرها	ضریب مسیر	آماره t-Value	نتیجه آزمون
صندوق­های اعتباری خرد--> توانمندسازی خانوادگی	952/0	110/131	تأیید فرضیه
صندوق­های اعتباری خرد --> توانمندسازی روانشناختی	924/0	854/91	تأیید فرضیه
صندوق­های اعتباریخرد--> توانمندسازی اقتصادی	920/0	463/79	تأیید فرضیه
صندوق­های اعتباری خرد --> توانمندسازی آموزشی	913/0	176/74	تأیید فرضیه
صندوق­های اعتباری خرد --> توانمندسازی اجتماعی	909/0	143/69	تأیید فرضیه

  منبع: (یافته های حاصل از تحقیق، 1400)

 

در جدول 5، نتایج حاکی از آن است که صندوق­های اعتباری خرد تأثیر مثبت و معناداری با توانمندسازی خانوادگی، توانمندسازی روانشناختی، توانمندسازی اقتصادی، توانمندسازی آموزشی و توانمندسازی اجتماعی زنان روستایی در شهرستان لنجان دارند. ضریب استاندارد شده مسیر بین صندوق­های اعتباری خرد و توانمندسازی خانوادگی زنان روستایی (952/0) بود که نشان می­دهد که صندوق اعتباری خرد روستایی2/95 درصد ازتغییرات توانمندسازی خانوادگی زنان روستایی را به طور مستقیم تبیین می‌کند. همچنین صندوق­های اعتباری خرد روستایی به میزان 4/92 درصد توانمندسازی رواشناختی، 92 درصد توانمندسازی اقتصادی، 1/74 درصد توانمندسازی آموزشی و 1/69 درصد توانمندسازی اجتماعی زنان روستایی در شهرستان لنجان را پیش­بینی می­کند.

نتیجه­گیری و پیشنهادها

زنان‎ ‎در‎ ‎همه‌جا،‎ ‎کم‎ ‎و‎ ‎بیش،‎ ‎نیمی‎ ‎از‎ ‎اجتماع‎ ‎را‎ ‎تشکیل‎ ‎می‌دهند‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎عامل‎ ‎مؤثر‎ ‎در‎ ‎امور‎ ‎اقتصادی- اجتماعی،‎ ‎سهم‎ ‎به‎سزایی‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎دارند. وضعیت‎ ‎زنان‎ ‎در‎ ‎هر‎ ‎جامعه‌ای‎ ‎نشانگر‎ ‎میزان‎ ‎پیشرفت‎ ‎آن‎ ‎جامعه‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎این‎ ‎واقعیتی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎روز‎ ‎به‎ ‎روز‎ ‎تعداد‎ ‎بیشتری‎ ‎آن را‎ ‎درک‎ ‎می‌کنند. ‎بنابراین‎ ‎همواره‎ ‎این‎ ‎نیاز‎ ‎احساس‎ ‎می‌شود‎ ‎که‎ ‎می‌بایست‎ ‎زنان‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎ویژه‎ ‎زنان‎ ‎روستایی‎ ‎در‎ ‎زمینه‌های‎ ‎مختلف‎ ‎توانمند‎ ‎شوند‎ ‎تا‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎طریق‎ ‎بتوانند‎ ‎نقش‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎بیشتر‎ ‎نمایان‎ ‎کنند (موحدی و همکاران، 1398). در این راستا، ‎یکی‎ ‎از‎ ‎راه‌هایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دو‎ ‎دهه‌ی‎ ‎اخیر،‎ ‎نقش‎ ‎مهمی‎ ‎در دستیابی‎ ‎به‎ ‎توانمندسازی‎ ‎زنان‎ ‎ایفا‎ ‎کرده است،‎ ‎اعطای‎ ‎اعتبارات‎ ‎خرد‎ ‎به آنان می‌باشد‎ (رحمانی‎ ‎و‎ ‎همکاران، 1389).

در این تحقیق محقق به دنبال آن است تا با بررسی علمی و دقیق مسائل، اثربخشی صندوق­های اعتباری خرد روستایی را بر توانمندسازی زنان روستایی شهرستان لنجان را بررسی نماید تا از این راه گامی مؤثر در جهت توانمندسازی زنان روستایی برداشته شود. نتايج پژوهش حاضر حاکي از آن است که بين توانمندي اقتصادي زنان روستايي عضو وغيرعضو صندوق اعتبارات خرد تفاوت معنی دار وجود دارد؛ به دیگر سخن، اعضاي  صندوق اعتبارات خرد با بهره مندی از ويژگیهايی چون درآمد و پس انداز مستقل، دسترسي به منابع و تسهيلات صندوق، و قدرت بازپرداخت وام نسبت به زنان غيرعضو توانمندترند.اعتبارات خرد اين امکان را براي زنان روستايي فراهم ميسازد که کسب وکار کوچک را راه اندازي کنند و از اين رهگذر، با افزايش استقلال مالي و داراييهاي زنان روستايي،توانمندي اقتصادي آنها نيز افزايش خواهد يافت. اين يافته با نتايج تحقيق عبدالنصير وهمکاران (  Abdul Nasir et al, 2007 ) و رحمان و نوروز (  Rahman and Naoroze, 2007) همخوانی دارد. در تفسير اين نتايج، ميتوان اينگونه استنباط کرد که لازمة توانمندسازي زنان روستايي اعطاي قدرت بدانها در زمينه های گوناگون زندگي است و اين قدرت به دست نمي آيد مگر با دسترسي آنها به منابع مالي؛ از اينرو، بهبود وضعيت زنان از نظر اقتصادي اثراتی قابل ملاحظه را در توانمندسازي آنها برجاي ميگذارد .از ديگر يافته هاي پژوهش حاضر وجود تفاوت معنی دار بين توانمندي خانوادگي زنان روستايي عضو و غيرعضو صندوق اعتبارات خرد است؛ به ديگر سخن، افزايش قدرتتصميم گيري زنان روستايي در زمينة مسائل گوناگون خانواده و زندگي روزمره موجب افزايش توانمندي آنها ميشود. در تفسير اين يافته و با توجه به نتايج مطالعات ديگر پژوهشگران، شايد بتوان اينگونه استنباط کرد که زنان قابليت و توانايي تصميم گيري در مورد امور مختلف خانواده را دارند، اما وجود محدوديتها و موانع مختلف در جامعه موجب ميشود که اين توانايي در آنها تحليل برود. عدم دسترسي به اعتبارات يکي از همين محدوديت هاست؛ به عبارت ديگر، محدوديت زنان روستايي در انجام فعاليتهاي توليدي درآمدزا در اغلب موارد مانعي در ايجاد موقعيت مناسب برای آنها محسوب میشود .بنابراين، فعاليت اقتصادي زنان روستايي موجب ميشود که آنها بتوانند همانند مردان درتصميم گيريهاي خانواده شرکت کنند. از اينرو، قرار دادن اعتبارات خرد در اختيار زنان روستايي به منظور راه اندازي مشاغل توليدي با افزايش سرمايه و بهبود موقعيت آنها در جامعه، افزايش قدرت تصميم گيري و در نتيجه، توانمندي آنها را به دنبال خواهد داشت

در شهرستان لنجان استان اصفهان 6 صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی با 250 نفر عضو و سرمایه چهار میلیارد و 150 میلیون ریال هم‌اکنون در حال فعالیت است؛ این شهرستان در استان اصفهان نیز یکی از فعال‌ترین مناطق در این زمینه به شمار می‌رود. زنان روستایی به عنوان قشر محروم و فراموش شده روستاها با ایجاد صندوق اعتباری با استفاده از پس‌اندازهای ناچیزی که از پس‌اندازهای اندک، خرجی خانه یا از درآمدهای تولیدی مانند فروش تخم‌مرغ، کشک، روغن محلی و سبزیجات به دست می‌آورند، می‌توانند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند و این مبلغ‌های ناچیز را به سرمایه صندوق بیافزایند.با افزایش سرمایه صندوق و سرمایه‌گذاری دولت، وام‌های مصرفی تبدیل به وام‌های تولیدی می‌شود و به جای افزایش مصرف در جامعه، تولید فزونی خواهد یافت و در نتیجه با کسب درآمد به دست آمده از تولید، فقر وام‌گیرندگان نیز کاهش خواهد یافت. ایجاد چنین صندوق‌هایی با مشارکت زنان روستایی در روستاها و پرداخت وام بدون وثیقه سبب می‌شود تا سرمایه‌ها از بانک‌ها به سوی این صندوق ها انتقال یابد و بر تعداد اعضای آن افزوده شود. در این راستا، داده­های تحقیق حاکی از آن است که فرضیه مربوط به تأثیر صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی خانوادگی تأیید شد و از ضریب اهمیت بالاتری نسبت به دیگر متغیرها برخوردار بود. در واقع صندوق­های اعتباری خرد شهرستان لنجان استان اصفهان باعث شد که اقتصاد خانواده­های جامعه زنان روستایی عضو صندوق­های اعتباری خرد تقویت گردد، همینطور انسجام خانوادگی، قدرت پس انداز خانواده، قدرت خرید خانواده و روحیه مشارکت خانواده ارتقا یافت. در تفسیر این یافته، می­توان گفت که زنان قابلیت و توانایی تصمیم­گیري در مورد امور مختلف خانواده را دارند اما وجود محدودیت­ها و موانع مختلف در جامعه موجب می­شود که این توانایی در آنان تحلیل برود. عدم دسترسی به اعتبارات یکی از این محدودیت­هاست. از سوي دیگر در بسیاري از جوامع و فرهنگ­ها، مردان به دلیل کسب درآمد و داشتن سرمایه و استقلال مالی، از احترام بالایی برخوردارند. این در حالی است که زنان روستایی با وجود انجام فعالیت­هاي مختلف (همچون نظافت منزل، تربیت فرزندان و...) به دلیل وابستگی مالی به مردان جایگاه آنچنانی در جامعه ندارند. به عبارت دیگر محرومیت زنان روستایی در انجام فعالیت­هاي تولیدي درآمدزا در اغلب موارد مانعی در ایجاد موقعیت مناسب براي آنان محسوب می­گردد. بنابراین فعالیت اقتصادي زنان روستایی موجب می­شود که آنان بتوانند همانند مردان در تصمیم­گیري­هاي خانواده شرکت نمایند. حال قرار دادن اعتبارات خرد در اختیار زنان روستایی به منظور راه­اندازی مشاغل تولیدی با افزایش سرمایه و بهبود موقعیت آنان در جامعه، افزایش قدرت تصمیم­گیری و به تبع توانمندی آنان را به دنبال خواهد داشت. این نتیجه در راستای نتایج تحقیق موحدی و همکاران (1396)، Akhter & Cheng (2020)،  Gupta (2014)، Sultana & Shamim Hasan (2019) می­باشد.

در رتبه دوم اهمیت، توانمندسازی روانشناختی قرار داشت. نتایج تحقیق نشان داد فرضیه مربوط تأثیر صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی روانشناختی زنان روستایی تأیید شد. صندوق­های اعتباری خرد در شهرستان لنجان استان اصفهان باعث شد که روحیه مشارکتی زنان روستایی در کسب و کارهای جمعی ارتقاء یابد، همینطور عزت نفس، احساس خودباوري، احساس رضایت از محیط زندگی و امید به آینده تقویت گردد و زنان روستایی احساس شادکامی و سرزندگی و آرامش روحی روانی نمایند. در تبیین این یافته می­توان گفت؛ راه­اندازی صندوق­های اعتباری خرد، منجر به افزایش انگیزش، دانش و مهارت تخصصی و عزت نفس، اعتماد گروهی، ادراک فرد از میزان اثرگذاری و تصمیم­گیری گروهی می­گردد. همچنین می­توان دریافت مشارکت زنان در برنامه­های اعتبارات خرد منجر به توانمندسازی روانشناختی آنان نیز می­گردد و به تبع آن خودکارآمدی، تفکر انتقادی و تفکر شناختی آنان افزایش می­یابد. این نتیجه در راستای نتایج تحقیق توپچی و همکاران (1398)، نوروزی و حسینیان (1398)، زرگرانی (1392)، مظفری و ضیائی (1396)، نامجویان (1393)، Rashid & Ejaz (2019) ، Golla et al., (2020) و Hossain (2020) می­باشد.

در رتبه سوم اهمیت، توانمندسازی اقتصادی قرار داشت. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی تأثیر معنی داری دارد. در شهرستان لنجان استان اصفهان صندوق های اعتباری خرد منجر به تجهیز پس­انداز خانوارهای عضو شد، همبنطور دسترسی اعضای صندوق اعتباری خرد را به منابع مالی تسهیل نموده و اقتصاد خانواده­های جامعه زنان روستایی تقویت گردید. به دیگر سخن، اعضای صندوق اعتباری خرد با بهره­مندی از ویژگی­هایی چون درآمد و پس انداز مستقل، دسترسی به منابع و تسهیلات صندوق و قدرت بازپرداخت وام توانمند هستند. اعتبارات خرد اين امکان را براي زنان روستايي فراهم مي­سازد که کسب­وکار کوچک را راه­اندازي کنند و از اين رهگذر، با افزايش استقلال مالي و دارايي­هاي زنان روستايي، توانمندي اقتصادي آنها نيز افزايش خواهد يافت. در واقع می­توان دریافت اعتبارات خرد به عنوان ابزاری مهم در مبارزه با فقر و گرسنگی و افزایش درآمد، قابلیت­های خود را اثبات کرده است. این نتیجه با نتایج حاصل از نحقیق بابایی امین و همکاران (1399)، توپچی و همکاران (1398)، عزیزپور و همکاران (1394)، نامجویان (1393)، فرضی­زاده (1393)، فقیری و همکاران (1393)، محمدی یگانه و همکاران (1393)، Hossain (2020)،  Mhiche (2020) و Golla et al., (2020) در یک راستا است.

در رتبه چهارم اهمیت، توانمندسازی آموزشی قرار داشت. نتایج تحقیق نشان داد فرضیه مربوط تأثیر صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی آموزشی زنان روستایی تأیید شد. صندوق­های اعتباری خرد در شهرستان لنجان استان اصفهان باعث شد که مهارتهای فنی و تخصصی زنان روستایی ارتقا یابد، زنان روستایی اقدام به یادگیری مهارتهای آموزشی نموده و دانش و آگاهی خود را ار تقاء دهند. در تبیین این یافته می­توان گفت؛ هر کسب و کاری که بخواهد به صورت حرفه­ای دنبال شود، نیازمند دانش و اگاهی در حوزه تخصصی است. به عبارتی آموزش منجر به ارتقاء بهره­وری می­گردد. آموزش و آگاه سازی باعث افزایش اعتماد به نفس زنان می­شود و توانمندی آنان در زمینه کسب و کار افزایش می­یابد. آموزش از ابزارهای مهم و زیربنایی توانمندسازی است. با آموزش، زنان روستایی با مفهوم بهره­وری و افزایش توانمندی در کسب و کار آشنا می­شوند. آموزش آگاهی از قوانین و حقوق اجتماعی را افزایش می­دهد و امکان دسترسی به زمین، اعتبارات و اطلاعات را بهبود می­بخشد. در واقع توانمندسازی زنان روستایی دلالت بر مجموعه فرایندهای آموزشی دارد که توسط آن، زنان استعدادهایشان را توسعه می­دهند، دانش خود را غنی می­سازند، مهارت­های شغلی خود را بهبود می­بخشند و در مسیری نوین گام بر می­دارند. این نتیجه در راستای نتایج حاصل از تحقیق سعیدی و همکاران (1396)، فقیری و زرافشانی (1390)، Mhiche, (2020) و Rashid & Ejaz, (2019) است.

در انتها نتایج تحقیق نشان داد فرضیه مربوط تأثیر صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی اجتماعی زنان روستایی مورد تأییداست. در شهرستان لنجان استان اصفهان صندوق­های اعتباری خرد باعث بهتر شدن وضعیت اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی روستا و بالارفتن کیفیت زندگی زنان عضو صندوق اعتباری خرد گردید و تعاملات اجتماعی زنان روستایی ارتقاء یافته و آگاهی اجتماعی زنان روستایی از طریق فعالیت و مشارکت های اجتماعی بهبود پیدا کرد. در تبیین این یافته می­توان گفت؛ حضور فعال زنان در عرصه عمومی و آزادی­های اجتماعی آنان، افزایش توانمندسازی آنان را در پی دارد. یکی از موانع مهم توانمندسازی زنان روستایی، عدم آگاهی و شناخت زنان از حقوق و توانمندی­های خود است. حضور فعال و مؤثر زنان روستایی در عرصه­های مختلف باعث می­شود که آنان با مشاهده فعالیت زنان در مناطق شهری و موقعیت­های اجتماعی آنان، از توانمندی­های خود آگاه شده و برای دسترسی به موقعیت­های برتر کوشش نمایند. همچنین فعالیت­های اجتماعی زنان روستایی باعث می­شود آنان بتوانند با بهبود روابط اجتماعی خود با دیگران، موجب تغییر نگرش اطرافیان و اعضای جامعه نسبت به خود شوند. این یافته با نتایج حاصل از تحقیق مظفری و ضیائی (1396)، نامجویان (1393)، بریمانی و همکاران (1391)، زارع و میرباقری (1391)،Mhiche (2020)، Ammad Khan et al., (2016) همسو می­باشد.

در این راستا، با توجه به تأیید شدن فرضیه­های تحقیق مبنی بر تأثیر صندوق­های اعتباری خرد بر توانمندسازی زنان روستایی اقدامات اجرایی زیر در این بخش مورد نظر می باشد:

- با توجه به اثربخشی صندوقهای اعتبارات خرد شهرستان لنجان اصفهان در توانمندسازي زنان روستايي از ابعاد مختلف، به دفتر امور زنان روستايي و عشايري کشور و استان توصيه ميشود که با برگزار جشنواره هاي سالانه، از نمونه هاي موفق اعضاي صندوق اعتبارات خرد و همچنين، صندوقهاي برتر هر استان تقدير شود. اينکار ضمن ايجاد انگیزه در اعضا و مسئولان صندوق، موجب رقابت سازنده بين صندوقهاي مختلف ميشود؛

- از آنجا که صندوقهاي اعتبارات خرد در جامعة مورد مطالعه در توانمندسازي زنان روستايي موفق عمل کرده اند، به دفتر امور زنان روستايي توصيه ميشود که با گسترش صندوقهاي اعتبارات خرد، امکان دسترسي ساير اقشار جامعه )از جمله جوانان روستايي وخرده مالکان( فراهم شود.

- همچنين، با راه اندازي سامانة صندوق اعتبارات خرد در کشور، ميتوان اعضاي صندوق اعتبارات خرد را با تجارب يکديگر آشنا ساخت؛ و رتبه بندي صندوقهاي اعتبارات خرد در مطالعة حاضر ميتواند بستر مناسب را براي مطالعات آتي فراهم سازد، بدين صورت که بررسي دلايل تفاوت صندوقها از نظراثربخشي آنها در توانمندسازي اعضاي اين صندوقها ميتواند موضوعي براي پژوهشگران علاقه مند به مطالعه در اين زمينه باشد.

- قسط بندی و بلند کردن دوره­ی بازپرداخت وام، باید متناسب با شرایط اعضای صندوق باشد و مقدار پس­اندازی اجباری جهت دریافت وام، کاهش یابد.

- برگزاری همایش­ها و تجمعاتی به منظور قدردانی از زنان روستایی موفق تا ضمن معرفی زنان توانمند و موفق و تقدیر و قدردانی از آنان، زمینه لازم برای تقویت انگیزه و حس مفید بودن در میان آنان ایجاد شود.

- ایجاد انگیزه در اعضای صندوق­های اعتباری خرد به منظور افزایش مبلغ پس­انداز و در نتیجه افزایش میزان سرمایه صندوق اعتبارات با تضمین صندوق­های اعتباری خرد نزد منابع رسمی مالی نظیر بانک­ها، جهت استفاده از منابع بانکی

- انواع خدمات آموزشی، اعم از آموزش­های عمومی، تخصصی به اعضای صندوق­های اعتباری خرد اعطا شود و بهتر آن است که توجه به انواع روش­های آموزشی و استفاده از آموزشگران با تجربه و زنان کارآفرین و موفق در امر آموزش، مورد توجه قرار گیرد.

- استفاده از نظرات و تجارب اعضای صندوق­های اعتباری و مدیران موفق صندوق­ها، نیز می­تواند الگوی آموزشی مناسبی برای سایر صندوق­های اعتباری باشد.

- برگزاری جلسات آموزشی و توجیهی برای زنانی که عضو صندوق­های خرد روستایی نیستند به منظور افزایش دانش و اگاهی آنان در راستای توسعه صندوق­های خرد.

 

فهرست منابع

بابایی امین، مجتبی. برادران، مسعود. فروزانی، معصومه. (1399). ارزیابی صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در استان لرستان. فصلنامه روستا و توسعه، سال بیست و سوم، شماره 2، صص 156-135.

بریمانی، فرامرز. نیک منش، زهرا. خداوردی لو، سهیلا. (1391). بررسی نقش اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان روستایی نمونه موردی: دهستان لکستان شهرستان سلماس. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. دوره 1، شماره ص، صص 82-69.

تویچی، بهروز. گراوندی، شهپر. رستمی، فرحناز. (1398). واکاوی پیشران های مؤثر بر سطوح مشارکت پذیری زنان روستایی در پیشبرد اهداف صندوق های اعتبارات خرد استان کردستان. نشریه راهبرد توسعه، صص 132-108

رحمانی، مریم. رفیع­پور گاوگانی، سعید. زند رضوی، سیامک. ادیبی، مهدی. ربانی، علی. (1389). اثر اعتبارات خرد بر مدیریت بحران: مطالعه موردی صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی پشت رود بم. فصل نامه روستا و توسعه، سال 13، شماره 3

رضازاده، آرش. داوری، علی. (1393). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

زارع، بیژن. میرباقری، اکرم السادات. (1391). مطالعه عوامل فردي- اجتماعي موثر بر گرايش به مشاركت زنان روستايي در صندوق اعتبارات خرد استان مازندران. رفاه اجتماعی، دوره 12، شماره 46، صص 431-399.

زرگرانی، سعید. (1392). بررسی تاثیر اعتبارات خرد بر اشتغال زنان روستایی (استان کردستان)، سایت اندیشه سرای تعاون.

سعیدی، معصومه. چهارسوقی امین، حامد. مومنی هلالی، هادی. نوروزی، علیرضا. واحدی، مرجان. (1397). بررسی نقش صندوق اعتبارات خرد بر توانمندی سازی اقتصادی زنان روستایی مورد پژوهشی: شهرستان چرداول، استان ایلام). فصلنامه علمی مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، دوره 15، شماره 4، صص 175-149.

فقیری، مژگان. زرافشانی، کیومرث. (1390). بررسی اثربخشی صندوق اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان روستایی شهرستان کنگاور با استفاده ازنقشه های ذهنی: مطالعه موردی روستای فش. اولین کنگره ملی علوم و فناوری­های نوین کشاورزی. زنجان، دانشگاه زنجان.

فرضی زاده، زهرا. (1393). بررسی آقار صندوق اعتبارات خرد بر رشد توانمندی زنان روستایی. همایش ملی زن و توسعه پایدار روستایی.

فراشی، مرضیه. رحیمیان، مهدی. غلامرضایی، سعید. (1396). اعتبارات خرد، توانمندی یا ناتوانمندی اجتماعی زنان روستایی: مورد مطالعه شهرستان نهاوند. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 13؛ شماره 2، صص 204-189.

عزیزپور، فرهاد. خداکرمی، زهرا. (1394). اثرات اجتماعی-اقتصادی اعتبارات خرد کشاورزی در نواحی روستایی مورد: دهستان کرسف. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال چهارم، شماره 3.

کوشکی،‎ ‎فاطمه.  ‎ایروانی،‎ ‎هوشنگ. ‎ ‎کلانتري،‎ ‎خلیل. (1390). ‎عوامل‎ ‎مؤثر‎ ‎بر‎ ‎بهبود‎ ‎مشارکت‎ ‎زنان‎ ‎در ‏صندوق‌های‎ ‎اعتبارات‎ ‎خرد‎ ‎روستایی: ‎مطالعه‎ ‎موردي‎ ‎استان‎ ‎کرمانشاه. ‎فصلنامه‎ ‎روستا‎ ‎و‎ ‎توسعه، ‎سال 12. ‏شماره 1: 15- 33.‏

مظفری، محمد مهدی. ضیایی، محمد صادق. (1396). بررسی اثرات صندوق اعتبارات مالی خرد بر میزان توانمندسازی مدیریتی زنان روستایی (موزد مطالعه منطقه الموت). دانش سرمایه گذاری، دوره 6، شماره 24، صص 250-231.

موحدی، رضا. حاجی هاشمی، زهرا. شهیدی، نوشین. (1398). عوامل اثرگذار بر کارامدی پروژه های توانمدنسازی زنان روستایی مورد: تعاونی­های خرد اعتباری در استان اصفهان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هشتم، شماره 1، صص 182-161.

محمدی یگانه، بهروز. چراغی، مهدی. کبری، احمدی. (1393). بررسی آثار اعتبارات خرد بر توانمندسازی اقتصادی فقرای روستایی مطالعه موردی: دهستان غنی بیگلو، شهرستان زنجان. جغرافیا و توسعه، دوره 12، شماره 35، صص 247-233.

نامجویان شیرازی، زهرا. عباسی، صدیقه. دهقانپور، مجتبی. (1393). توانمندسازی زنان روستایی از طریق تشکیل صندوق­های حمایت از توسعه فعالیت های کشوارزی. اولین همایش ملی زن و توسعه پایدار روستایی.

نوروزی، عباس. فرهادیان، همایون. حسینیان، مینا. (1398). بررسی میزان توانمندی­های اقتصادی، اجتماعی، روان شناختی و خانوادگی زنان روستایی عضو صندوق­های اعتبارات خرد منطقه سیستان. فصلنامه راهبردهای توسعه ورستایی، جلد 6، شماره 2، صص 144-135.

نورائی، منصوره. سعدی، حشمت اله. (1393). صندوق های اعتبارات خرد و توانمندی زنان روستایی، همایش ملی زن و توسعه پایدار روستایی. دانشگاه فردوسی مشهد.

           Abdul Nasir, J.; Akhtar, M.; and Salim, R. (2007), “Measuring and modeling the domestic empowerment of rural women in Pakistan”. Journal of Statistics, Vol. 14, No. 3, pp. 20-31.

Akhter, Jesmin. Cheng, Kun. (2020). Sustainable Empowerment Initiatives among Rural Women through Microcredit Borrowings in Bangladesh. 12 (5), 2269-2275. https://doi.org/10.3390/su12062275

Ammad Khan, Muhammad. Kanwal, Nazish. Nabi, Ghulam. Ahmad Shag, Ashfaq. (2016). Empowering Women Entrepreneurs through Microcredit: Assessing the Role of Sarhad Rural Support Program in Pakistan. August 2016Journal of Entrepreneurship, Management and Innovation 12(1)

FAO, (2020). Fisheries and aquaculture – enabling a vital sector to contribute more. Available at: https://www.fao.org/news/story/en/item/150839/icode/

Golla, A.M.; Malhotra, A.; Nanda, P.; Mehra, R. Understanding and Measuring Womens Economic Empowerment: Definition, Framework and Indicators. Available online: https://www.icrw.org/wpcontent/uploads/2016/10/Understanding-measuring-womens-economic-empowerment.pdf (accessed on 11 March 2020).

Gupta, d., 2014. the impact of micro finance on rural households and its role in rural development and poverty alleviation-an analysis of north eastern villages of u.p, india, International journal of management (ijm), 5(4), 145-151.

Hossain, M. Credit for Alleviation of Rural Poverty: The Grameen Bank in _A (accessed on 11 March 2020).

Jackson, M.A. (2010). Empowering Women of Nepal: An Experience of Empowerment in the Land of the Himalaya. M.A Thesis, Prescott College in Adventure Education.

Mhiche, Emmanuel. (2020). The conrribution of Microcredit Programs on economic Empowerment of women entreperneurs in tanzania case study from Morogoro municipal. A Dissertation for the Degree of Master of Business Administration in Corporate Management (MBA-CM) of Mzumbe University.1-112.0

Mahmud, W. and Osmani, S. R., 2016. The theory and practice of microcredit. Routledge, London Parveen, S., Leonhäuser, I. U. (2004). Empowerment of rural women in Bangladesh: A household level analysis. Conference on rural poverty reduction through research for development and transformation, Deutscher Tropentag- Berlin, 5-7 October 2004.

Rahman, M.M.; Khanam, R.; Nghiem, S. The effects of microfinance on women’s empowerment: New evidence from Bangladesh. Int. J. Soc. Econ. 2017, 44, 1745–1757

Rashid, Amber Gul. Ejaz, Lalarukh. (2019). Interest free micro credit Loans: Pakistani Female Enterpeneurs. Journal of Islamic Marketing. 2(3).

Sultana, Sabina. Shamim Hasan, Shaikh. (2019). Impact of Micro-Credit on Economic Empowerment of Rural Women. The Agriculturists 8(2): 43-49

Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path

modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration.MIS quarterly, 177-195

 

 

 

6