شناسایی پیشران‌های کلیدی توسعه کلان‌شهر اهواز با رویکرد آینده نگاری راهبردی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مسعود صفایی پور ¹ (استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ،ایران)
یحیی جعفری ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ،ایران)

تاريخ الإرسال : 11 السبت , صفر, 1440 تاريخ التأكيد : 29 السبت , محرم, 1441 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: توسعه شهری, کلان‌شهر اهواز, آینده‌نگاری, پیشران کلیدی توسعه,

ملخص المقالة :

چالش‌های متعدد مدیریت شهری ضرورت داشتن آمادگی برای اتفاقات احتمالی را به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل کرده است؛ در این میان، چالش‌های توسعه شهر اهواز به دلیل استخراج نفت، ریزگردها و نبود یک رویکرد برنامه‌ریزی مبتنی بر پیش بینی چالش‌های آتی، پررنگ‌تر بوده است. این پژوهش با هدف شناسایی پیشران‌های کلیدی مدیریت توسعه شهری در کلان‌شهر اهواز انجام شده است. بنابراین، این پژوهش از لحاظ هدف، از نوع پژوهش‌های کاربردی بوده که مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی انجام است. جامعه آماری این پژوهش 46 متخصص دانشگاهی آشنا به مسائل شهری اهواز بوده است. با مشارکت متخصصین ، 33 متغیر شناسایی گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، پیشران نفت و گاز با اثرگذاری 74، اقتصاد دانش‌بنیان اثرگذاری 64، مشارکت سیاسی شهروندان با اثرگذاری 73 و نخبه محوری با اثرگذاری 64 از اهمیت زیادی در توسعه شهر اهواز برخوردار است. علاوه بر این، از مجموع پیشران‌های اثرگذار بر توسعه شهری اهواز، 13 پیشران به‌عنوان پیشران کلیدی توسعه شهر اهواز انتخاب گردید که از مهمترین آنها علاوه بر موارد گفته شده می‌توان به پیشران‌های کارآفرینی و نوآوری، توسعه نهادهای مدنی، سیاست‌های تعادل ناحیه‌ای، توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی، مدیریت شهری کارآمد، درآمد پایدار و تأمین زیرساخت‌های شهر الکترونیک اشاره تمود. قرارگیری پیشران‌ها بر روی صفحه ماتریس نشان داد که سیستم توسعه شهری اهواز سیستم ناپایداری است که عمدتاً ناشی از عدم کارامدی روش‌های مدیریت شهری بوده و بیانگر آسیب‌پذیری توسعه شهری اهواز است. در نهایت با توجه یافته‌ها، پیشنهادهای کلیدی در راستای استفاده از رویکرد نخبه‌محوری و مدیریت مبتنی بر مشارکت شهروندان ارائه شده است.

المصادر:

Ahadnejad M., Haziri Jigheh, P., Meshkini, A., Piri, A. (2018) Identifying the key factors affecting urban prosperity with a futuristic approach (Case study: Tabriz metropolis), Journal of Urban Research and Planning, 9 (32), 30-15

Ahern, J., Cilliers, S., & Niemelä, J. (2014). The concept of ecosystem services in adaptive urban planning and design: A framework for supporting innovation. Landscape and Urban Planning, 125, 254-259.

Ahiablame, L. M., Engel, B. A., & Chaubey, I. (2012). Effectiveness of low impact development practices: literature review and suggestions for future research. Water, Air, & Soil Pollution, 223(7), 4253-4273.

Amanpour, S., Abir, Sh. (2014), Assessment of satisfaction with quality of life in neighborhoods adjacent to urban industries: A case study of Ahwaz 8th district, Journal of spatial planning, 4 (3), 157-178. (In Persian)

Amanpour, S., Abyar, S. (2014), Assessing the level of quality of life satisfaction in neighborhoods adjacent to urban industries: a case study of District 8 of Ahvaz, Spatial Planning, 4 (3), 178-157

Angelidou, M. (2015). Smart cities: A conjuncture of four forces. Cities, 47, 95-106.

Barredo, J. I., Demicheli, L., Lavalle, C., Kasanko, M., & McCormick, N. (2004). Modelling future urban scenarios in developing countries: an application case study in Lagos, Nigeria. Environment and Planning B: Planning and Design, 31(1), 65-84

Beloin-Saint-Pierre, D., Rugani, B., Lasvaux, S., Mailhac, A., Popovici, E., Sibiude, G., . . . Schiopu, N. (2017). A review of urban metabolism studies to identify key methodological choices for future harmonization and implementation. Journal of Cleaner Production, 163, S223-S240.

Daraio, C., Diana, M., Di Costa, F., Leporelli, C., Matteucci, G., & Nastasi, A. (2016). Efficiency and effectiveness in the urban public transport sector: A critical review with directions for future research. European Journal of Operational Research, 248(1), 1-20.

Eames, M., Dixon, T., May, T., & Hunt, M. (2013). City futures: exploring urban retrofit and sustainable transitions. Building Research & Information, 41(5), 504-516.

Fani, Z., Kazemi, Z. (2016), Future Research and Scenario Planning for Neighborhood Development Planning Based on System Analysis by Studying Sangalaj Neighborhood in Tehran, Journal of Strategic Studies, Public Policy, 6 (21), 15-29.

Fanni, Z., Kazemi, Z. (2016), Future Studies and Scenarios for Local Development Planning Based on System Analysis with the Study of the Sangalaj Neighborhood Tehran, Journal of Strategic Studies in Public Policy, 6 (21), 15-29. (In Persian)

Friedmann, J. (2017). Two centuries of planning theory: An overview Explorations in planning theory (pp. 10-29): Routledge.

Hall, P., & Pfeiffer, U. (2013). Urban future 21: a global agenda for twenty-first century cities: Routledge.

Jochner, S., & Menzel, A. (2015). Urban phenological studies–past, present, future. Environmental pollution, 203, 250-261.

Khamar, Gh., Kiani, A., Tajiki, A. (2015), Application of Future Studies in Urban Development Planning and Management (Case Study: Bandar Abbas City), Master's Thesis, Zabol University. (In Persian)

Khamr, G., Kiani, A., Tajik, A. (2015), Application of Future Research in Urban Development Planning and Management (Case Study: Bandar Abbas), M.Sc. Thesis, Zabol University

Malekzadeh, N., Bazazzadeh, M., Rafieian, M. (2016), Identification and analysis of key factors affecting urban development with a futuristic approach (Case study: Karaj metropolis), Geography and urban space development, 3 (2), 52-35.

Malekzadeh, N., Bazzazadeh, M., Rafieian, M. (2016), Identification and analysis of the key factors affecting urban development with the perspective of the future (Case study: Karaj metropolis), Journal of Regional Planning Geography and urban development, 3 (2), 52 -35. (In Persian)

Marans, R. W. (2015). Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities. Habitat International, 45, 47-52.

Masoud; B.M., Hasan; Zali, N., Kasaei; M. (2016); Analysis of Barriers and Effective Factors in Planning and Planning of Tehran Province, ), Journal of Land use planning 9 (1), 1-27. (In Persian)

McDonnell, M. J., & MacGregor-Fors, I. (2016). The ecological future of cities. Science, 352(6288), 936-938.

Naimi, K., pourmohammadi, M. (2016), Identifying Key Factors Affecting the Future of Sanandaj's Lower Urban Settlements with Emphasis on the Application of Futurology, Journal of Urban Studies, 5 (20), 53-64

Nasr, T. (2016), The Significance of Iranian Tourism in Tourism in the Future of Urban Planning and Sustainable Development, Journal of Regional Planning, 6 (24), 189-200. (In Persian)

Ogurtsova, E., Gampe, J., & Zinn, S. (2010). Practical population forecasting by microsimulation: application of the MicMac software. Work session on demographic projections, Lisbon, 28-30.

Rahnama, M., Maroufi, A. (2014), Analysis and Study of Spatial-Physical Development Scenarios in Buchan, Space Planning and Planning, 18 (3), 164-125

Rahnema, M.R.,  Maorufi, A. (2014), Analysis and review of scenarios of space-physical development of the city of Bokan, Journal of Regional Planning Planning and space design, 18 (3), 125-164. (In Persian)

Roostaie, Sh., Ali Akbari, I., Hosseinzadeh, R. (2016), A Study of the Key Factors Affecting the Growth of Large Cities (Case Study: Urmia City), Journal of Urban research and planning, 7 (26), 53-74. (In Persian)

Roweis, S. T. (2018). Urban planning in early and late capitalist societies: outline of a theoretical perspective Urbanization and urban planning in capitalist society (pp. 159-177): Routledge.

Rustaee, S., Ali Akbari, I., Hosseinzadeh, R. (2016), A Study of Key Factors Affecting the Growth of Large Cities (Case Study: Urmia), Urban Research and Planning, 7 (26), 74-53.

Sasanpour, F., Hatami, A., Babaei, S. (2017), The Future of Urban Bubble Research in Tehran, Applied Research in Geographical Sciences, 17 (47), 189-171.

Sasanpour, F., Hatami, A., Babaei, Sh. (2016), Urbanization Bubble Future Study in Tehran Metropolis, Journal of Regional Planning Applied Geosciences Research, 17 (47), 171-189. (In Persian)

Stevenson, M., Thompson, J., de Sá, T. H., Ewing, R., Mohan, D., McClure, R., . . . Sun, X. (2016). Land use, transport, and population health: estimating the health benefits of compact cities. The lancet, 388(10062), 2925-2935.

Tajiki, A. (2015). The Application of Future Studies in the Planning and Management of Urban development (Case Study: Bandar Abbas City). university of zabol.  

Tan, Z., Lau, K. K.-L., & Ng, E. (2017). Planning strategies for roadside tree planting and outdoor comfort enhancement in subtropical high-density urban areas. Building and Environment, 120, 93-109.

Taqvaee, M., Bek Mohammadi, H., Zali, N., Kasaei, M. (2017), Analysis of Barriers and Effective Factors in the Implementation of Plans and Planning in Tehran Province, Spatial Planning, 9 (1), 1-27

Wheeler, S. M., & Beatley, T. (2014). Sustainable urban development reader: Routledge.

XU, Q.-r., WU, Z.-y., & CHEN, L.-t. (2012). The Vision, Architecture and Research Models of Smart City [J]. Journal of Industrial Engineering and Engineering Management, 4, 1-7.

Yadav, G., & Desai, T. N. (2017). Analyzing Lean Six Sigma enablers: a hybrid ISM-fuzzy MICMAC approach. The TQM Journal, 29(3), 488-511.

Zali, N, Zamanipour, M. (2016), Presenting and Implementing a New Model for Scenario Making in Regional Planning Case Studies: Mazandaran Province, Geography and Urban-Regional Planning, 6 (18), 24-1

Zali, N., Zamanpour, M. (2016), Presentation and implementation of a new model for scenario planning in regional studies: Mazandaran Province, Journal of Regional Planning Geography and Urban-Regional Planning, 6 (18), 1-24. (In Persian)

Zand Hesami, H., Shahramfar, S. (2016), Identifying Dimensions Affecting Urban Planning Futurism with Economic Approach (Case Study: Sustainable Development of Qazvin City), Economics and Urban Management, 4 (15), 73-55.

Zand Hesami, H; Shahramfar, Sh. (2016), Identifying the Effective Dimensions on the Future of Urban Planning with the Economic Approach (Case Study: Sustainable Development of Qazvin City), Journal of Regional Planning Economics and Urban Management, 4 (15), 55-73. (In Persian)

Zhang, H., Jin, X., Wang, L., Zhou, Y., & Shu, B. (2015). Multi-agent based modeling of spatiotemporal dynamical urban growth in developing countries: simulating future scenarios of Lianyungang city, China. Stochastic environmental research and risk assessment, 29(1), 63-78.

Zheng, H. W., Shen, G. Q., & Wang, H. (2014). A review of recent studies on sustainable urban renewal. Habitat International, 41, 272-279.