تحلیل عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر در پیوندهای شهر بم و روستاهای پیرامون

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علیرضا امین زاده رشک رضوانی ¹ (گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)
زهرا شریفی نیا ² (گروه جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی،ساری، ایران(نویسنده مسوول))
اسفندیار بندریان ³ (گروه جغرافیا وآمایش شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان،ایران)

تاريخ الإرسال : 09 الأربعاء , شعبان, 1444 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 13 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: شهر بم, عوامل اقتصادی و اجتماعی, پیوندهای روستایی-شهری,

ملخص المقالة :

شهر و روستا به عنوان دو سکونتگاه با ساختار و کارکرد متفاوت، وابستگی و پیوندهای عمیق و جدایی ناپذیر نسبت به یکدگیر دارند. این پیوندها و روابط در نهایت منجر به اثرات متقابل روی این سکونتگاه ها می شود. با توجه به اینکه روابط و پیوندهای روستایی-شهری در مناطق مختلف با توجه به ساختارهای انسانی و طبیعی متفاوت است، در این تحقیق به دنبال آن هستیم که عوامل اقتصادی و اجتماعی تاثیرگذار در پیوندهای شهر بم و روستاهای پیرامون آن شناخته و تحلیل شود. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر جمع آوری داده‌های میدانی از طریق ابزار پرسش‌نامه است. روایی پرسش نامه از طریق نخبگان بررسی و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ بیشتر از 81/0 تایید شد. جامعه آماری را جمعیت چهار روستای بیداران، خواجه عسگر، هرارون و حمزه ای بالغ بر 3309 نفر تشکیل داده اند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 344 نفر تعیین شد. نتیجه آزمون نشان داد که عوامل اجتماعی و اقتصادی در سطح معناداری کمتر از 05/0 و با میانگین به ترتیب برابر با 55/3 و 61/3، تاثیرگذاری زیادی در پیوندهای شهر بم و روستاهای پیرامون دارد. در زمینه پیوندهای روستایی-شهری، عامل اقتصادی-تولیدی با مقدار 621/6، مهمترین تاثیرگذاری را دارد. دیگر عوامل عبارت اند از مولفه فرهنگی، مولفه اداری-مالی، مولفه خدماتی، مولفه جریان سرمایه و رونق فعالیت، مولفه حس تعلق مکانی-مشارکت و مولفه جریان مهاجرت. همچنین نتیجه تحلیل واریانس یکطرفه تایید نمود که میان روستاها از نظر پیوندهای اقتصادی با شهر بم تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه آزمون توکی تایید نمود که بیشترین پیوند اقتصادی با شهر بم، مربوط به روستای روستای حمزه ای با مقدار75/3 است. نتیجه آنکه پبوندهای روستایی-شهری در محدوده مطالعه شده، تحت تاثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی متنوعی هستند که ریشه در شرایط بومی و محیطی منطقه دارد.

المصادر:

1. Akkoyunlu, S. (2015). The potential of rural-urban linkages for sustainable development and trade. International Journal of Sustainable Development & World Policy, 4(2), 20-40.


2. Alizadeh, K., Hijrati, M.H., Ahmadabadi, M. (2012). Investigating the mutual relations between the city and the village (case example: villages of Ashgabat district and Neishabur city), human settlements planning studies, 8(24), 133-145. [In Persian]. https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1032774


3. Azarbad, N., Salmani, M., Motihei Langroudi, H., Ruknuddin Eftekhari, R. (2009). Analysis of residential network with emphasis on population flows in Firuzkoh city, Human Geographical Research, 42(74),75-89. [In Persian].


4. Azkia, M., Ghaffari, G. (2006). Rural development with an emphasis on the rural society of Iran, Tehran: Nei Publishing. [In Persian].


5. Baffoe, G., Zhou, X., Moinuddin, M.,Somanje,A., Kuriyama,A., Mohan,G., Saito,O., Takeuchi,K.(2021).Urban–rural linkages: effective solutions for achieving sustainable development in Ghana from an SDG interlinkage perspective, Sustainability Science, 16,1341–1362. https://doi.org/10.1007/s11625-021-00929-8


6. Braun, J.(2014) .Urbanization and Decentralization: The changing urban-rural linkages and opportunities of decentralization of services, 54th Congress of the European Regional Science Association(Regional development & globalisation: Best practices), 26-29 August: 254-265.


7. Das, I., Dutta, M. K., Borbora, S. (2013). Rural–urban Linkages for Development of Rural Economy in Assam: A Social Accounting Matrix Approach, International Journal of Rural Management, 9(2),183-208. https://doi.org/10.1177/0973005213499222


8. Douglass, M.( 1998) . A regional network strategy for reciprocal rural –urban linkages, and agenda for policy research with reference to Indonesia, Third World Planning Review , V20 .


9. Fang, C. (2017). Theoretical foundation and patterns of coordinated development of the Beijing-Tianjin-Hebei urban agglomeration, Progress in Geography.36(1),15-24. https://doi.org/10.18306/dlkxjz.2017.01.002


10. Firouznia, G., Kazemi, M., Sadeghi Taheri, A. (2012). Analysis of the effect of distance on the rate of integration of annexed villages to the city (case study: annexed villages in Kashan city), Journal of Rural Research, 2(4): 123-151. [In Persian]. https://jrur.ut.ac.ir/article_24250.html


11. Gebre,T., Gebremedgin,B.(2019). The mutual benefits of promoting rural-urban interdependence through linked ecosystem services, Global Ecology and Conservation,20, 1-14.


12. Hughes, D. W., Litz, V. N. (1996). Rural-urban economic linkages for agriculture and food processing in the Monroe, Louisiana, functional economic area, Journal of AgricultuKral and Applied Economics, 28(2), 337-355.


13. Khazarzadeh, E., Porfikoi, A., Basit Qurashi Minaabad, M. (2015). Analysis of influencing factors in rural-urban linkages in Astara city, Journal of Human Settlements Studies, 11(35), 1-16. [In Persian]. https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1032512


14. Liang, , Zeng, J., Zhang, R., Wang,Q.(2022). Connecting urban area with rural hinterland: A stepwise ecological security network construction approach in the urban–rural fringe, Ecological Indicators,1381(2),1-11. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2022.108794


15. Lysgard, H. K. (2019). The assemblage of culture-led policies in small towns and rural communitiesو Geoforum,101(2), 10-17.


16. Mohtiei Langroudi, H., Khosravi Mehr, H., Tourani, A. (2014). The effects of economic relations between the city and the countryside on the social and economic status of rural settlements, case: Chehl Chai village in Minodasht County, Space Economy and Rural Development, 3(10), 19-42. [In Persian]. http://serd.khu.ac.ir/article-1-2167-fa.html


17. Nazarian, A. (1987). The evolution of town-rural relations in Iran, Proceedings of the Geography Conference, No. 1, Mashhad: Astan Qods Razavi Publishin. [In Persian].


18. Ojagh, A., Rahmani Fazli, A., & Monshizadeh, R. (2021). The role of rural-urban bonds in economic developments and poverty reduction in rural areas of Iran" (case study: Songhor area). Researches in Earth Sciences, 12(1), 186-201. [In Persian]. https://doi.org/10.52547/esrj.12.1.186


19. Papli Yazdi, M.H., Sanajroudi, H. (2009). The theories of the city and the periphery, Tehran: Samt Publishing. [In Persian].


20. Phillipson, J., Tiwasing, P., Gorton, M., Maioli, S., Newbery, R., & Turner, R. (2019). Shining a spotlight on small rural businesses: How does their performance compare with urban?, Journal of Rural Studies, 68(3),230-239. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2018.09.017


21. Qasimpour, L., Zebardast. E. (2018). Analysis of the effective components in strengthening rural-urban links based on the regional network approach in F'ANP and AHP models (Case: Anzal district- Urmia County), Regional Planning, 9(33), 125-136. [In Persian].


22. Rezvani, M.R., Ahmadi, F. (2008). Upgrading villages to cities and its role in improving the quality of life of local residents, Journal of Geographical Research, 62(1),1-18. [In Persian]. https://jrur.ut.ac.ir/article_21825.html


23. Sabbagh Kermani, M. (2002). Regional Economy, Tehran: Samt Publication. [In Persian].


24. Saeedi, A. (2004). Rural-Urban Relations and Linkages A Perceptual Survey, Journal of Geography, 1(1), 71-90. [In Persian].


25. Saneh, B., Sadin, H., Neshat, H., Talkhabi, H.R. (2016). The effects of city-rural relations on economic and social developments in the villages of Azadshahr city, Space Economy and Rural Development, 6(21), 121-138.


26. Sarami, H. (2006). City and village relations in the central part of Isfahan County, Isfahan University Journal of Humanities, 18(1), 29-46.


27. Shan, Y. U., Ding, Z. M. (2015). Evaluation on the efficiency and fairness of coordinating public goods supply in urban and rural areas, Asian Agricultural Research, 7(4), 4-9.


28. Suttie,D., Hussein,K.(2016). Rural-urban linkages and food systems in sub-Saharan Africa: the rural dimension, IFAD Research Series, Rome, Italy: IFAD, 2016, 38pp.


29. Yan, J. M., Chen, H., & Xia, F. Z. (2018). Toward improved land elements for urban–rural integration: A cell concept of an urban–rural mixed. community, Habitat International, 77(2), 110-120. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2018.01.007


30. Zahedi, M.J., Ghafari, G., Ebrahimi Loyeh, A. (2012) "Theoretical shortcomings of rural development planning in Iran", Rural Research Quarterly, 3(4), 1-24. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jrur.2013.30230


31. Zhou, W., Zu,P., Ding, D., Suo, A., Xie,M., Zhang, L., Yue, W., He,W.(2022). Trophic structure of fishes and macroinvertebrates in relation to environmental indicators in artificial reef ecosystems of Pearl River Estuary, Ecological Indicators, 138(4), 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2022.108823