تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

عبدالکریم انصاری ¹ , حیدر لطفی ² , مجید ولی شریعت پناهی ³ , پیروز مجتهد زاده ⁴

1 - دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
2 - دانشیار جغرافیای سیاسی ، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
3 - دانشیار جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر ری، تهران، ایران
4 - دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 29 الخميس , شوال, 1442 تاريخ التأكيد : 27 السبت , محرم, 1443 تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: ایران, تحولات ژئوپلیتیک, امنیت ملی, عراق,

ملخص المقالة :

عراق با ایران دارای طولانی‌ترین مرزهای سرزمینی در منطقه است. ویژگی مرزهای دو کشور به گونه ای است که تقویت نیازها و ظرفیت های متقابل اقتصادی را ضروری می سازد. عراق در دوره پسا صدام به دلیل عدم یکپارچگی سیاسی، عدم تاثیرگذاری کارآمد بر سیاست‌های جهانی و منطقه‌ای در ارتباط با دیگر کشورها، وجود اختلافات قومی-مذهبی، عدم همکاری با دول عرب منطقه جهت ثبات و امنیت در منطقه و ضعف ساختار نتوانست منافع، امنیت و اهداف خود را عملی سازند. با توجه به این که نگرش های موجود، اساس روابط ایران و عراق را بر پایه تفکرات امنیتی و تهدید متقابل و به طور کلی بی اعتمادی و سوء ظن تعریف می نمایند. از این لحاظ عراق یک رقیب استراتژیک و تهدید امنیتی برای ایران بوده و ممکن است در آینده نیز باشد، هدف این مقاله بررسی تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019 می باشد. سوال پژوهش این است که تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019 چگونه است؟ روش پژوهش ترکیبی از کیفی و کمی است. بخش کیفی مبتنی بر کدگذاری چند مرحله‌ای است. بخش کمی از نظر نوع توصیفی پیمایشی، از نظر هدف کاربردی خواهد بود. جامعه آماری شامل متخصصان و صاحب ‌نظران فعال در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل خواهد بود. نمونه آماری برابر 400 نفر از صاحبنظران جغرافیای سیاسی و به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب خواهند شد. ابزار پژوهش شامل روش‌ مصاحبه‌، روش دلفی و پرسشنامه است.

المصادر:

References

• Acre, J., & Najjar Shirzad. (2011). Characteristics of the climate of Iraqi Kurdistan. Goftgoo Socio-Cultural Quarterly, 58. [In Persian]


• Ahmadi, K. (2005). Iraq after the fall of Baghdad. Tehran: Office of Political and International Studies, Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]


• Akbari, H. (2013). The sovereignty crisis in Iraq. Tehran: Institute of Noor Thinkers Studies. [In Persian]


• Al-Zubaidi, H. L. (2011). Encyclopedia of parties in Iraq (S. A. Mohaghegh, Trans.). Tehran: Imam Sadegh (AS) University. [In Persian]


• Amiri Moghadam, R. (2010). Kurds and new Iraq. In Conference on New Iraq and the Islamic Republic of Iran; Challenges and Opportunities, Imam Hussein University, Faculty of the Prophet (PBUH). [In Persian]


• Anbaki, A. M. (2006). Economic reforms in Iraq (A. Taghipour, Trans.). Tehran: Noor Thinkers Institute. [In Persian]


• Arshian, A. (2011). The war for dominance: An analysis of the US orientation in the occupation of Iraq and the formation of a national unity government. Qom: Moderation. [In Persian]


• Asadi, A. A. (2014). The rise of ISIS and the security crisis in Iraq and the Iranian approach. Research Center of the Islamic Consultative Assembly. [In Persian]


• Ayati, S. B. (1991). Geographical atlas of Ershad (Political-Natural-Economic). Ershad Publications. [In Persian]


• Bani Hashem, M. G. (2002). The process of nationalization in the Middle East. Middle East Book (1). Tehran: Abrar Contemporary International Studies and Research Cultural Institute. [In Persian]


• Barzegar, K. (2006). Foreign policy in new Iraq. Tehran: Strategic Research Center. [In Persian]


• Bernabdaji, S. (2004). Iraqi Shiites; sociological survey. Quarterly Journal of Shiite Studies, (7). [In Persian]


• Bruin Sen, & Van, M. (2008). Sociology of the Kurdish people (Agha, Sheikh and Dolat): The social and political structures of Kurdistan (E. Younesi, Trans.). Tehran: Paniz Publishing. [In Persian]


• Cohen, S. B. (2008). Geopolitics of the world system (A. Kardan, Trans.). Tehran: Abrar Institute for Contemporary Studies and Research. [In Persian]


• Darvishi, F., & Parto, A. (2011). Actors in the Iraqi political scene. Omid Monthly, 4(13). [In Persian]


• Dehghani Firoozabadi, J. (2011). A positive multilateral balance in Iraqi foreign policy: Consequences of US troop withdrawal. Hamshahri Diplomatic Monthly, (56). [In Persian]


• Dehkhoda, A. A. (1998). Dictionary. Tehran: University of Tehran. [In Persian]


• Ebrahimi, J. (2011). A study of the new cultural and social situation of Iraqi Shiites. Tehran: Institute of Culture, Arts and Communication. [In Persian]


• Ezzati, E. E. (1992). Geopolitics. Samat Publications. [In Persian]


• Firoozi, M. A. (2005). Geopolitical analysis of Iran-Iraq relations (Master's thesis, Tarbiat Modares University). [In Persian]


• Ghasemi, M. A. (2010). Actors affecting the future of Iraq: Interests and scenarios. Strategic Studies Quarterly, 47, 37-58. [In Persian]


• Ghavam, A. A. (2007). Principles of foreign policy and international policy. Samat Publications. [In Persian]


• Gholami, T. (2011). The complex relationship between government identity and security in Iraq. International Center for Peace Studies. [In Persian]


• Ghorbaninejad, R. (2008). A comparative study of the model of self-government of Iraqi Kurdistan with the patterns of autonomy and federalism (M.Sc. thesis, Tarbiat Modares University). [In Persian]


• Hadian, H. (2004). The new regional security policy of Iraq. Hamshahri Diplomatic Monthly, 12(16). [In Persian]


• Hafeznia, M. R. (2006). The impact of Kurdish autonomy in Northern Iraq on neighboring countries. Geographical Research Quarterly, (83). Mashhad. [In Persian]


• Haqpanah, J. (2008). Works and foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Abrar International Institute for Contemporary Cultural Studies and Research. [In Persian]


• Iraqi Constitution. (2013). Iraq, laws and rulings. Tabriz: Procedure. [In Persian]


• Jafari Valdani, A. (2009). The new geopolitics of the Red Sea and the Persian Gulf. Publications of the Office of Political and International Studies. [In Persian]


• Khabazi, E., & Mohammad Ali. (2006). The impact of Saddam's fall on the development and influence of Shiite thought on Iraqi sovereignty [Master's thesis, Azad University, Central Tehran Branch]. [In Persian]


• Khosravi, G. (2010). Sustainable and influential internal components of new Iraq foreign policy. Quarterly Journal of Strategic Studies, 13(1). [In Persian]


• Khosravi, G. R. (2011). Prospects for the future of Iraq, study of internal and external trends. Tehran: Research Institute for Strategic Studies in collaboration with the Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]


• Mar, F. (2001). Modern history of Iraq (M. Abbaspour, Trans.). Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]


• Mohammadi, H., & Khaledi, H. (2012). Geopolitics of Iraqi Kurdistan. Select Edition. [In Persian]


• Mojtahedzadeh, P. (2013). Political geography and geographical politics. Tehran: Samat. [In Persian]


• Molaei, H. (2003). Defeat or victory: Collection of articles on the US invasion of Iraq. Tehran: Islamic Culture Publishing Office. [In Persian]


• Movaseghi, S. A. (2012). Contemporary Islamic movements. Samat Publications. [In Persian]


• Muir, R. (2000). A new introduction to political geography (H. Dar & V. Safavid, Trans.). Geographical Organization Publications. [In Persian]


• Nami, M. H., & Abbasi, A. (2009). Analysis of Iran's geoeconomic position in the Middle East. Geopolitical Quarterly, 5(2). [In Persian]


• Nami, M. H., & Mohammadpour, A. (2008). Geography of Iraq with emphasis on geopolitical issues. Geographical Organization of the Armed Forces. [In Persian]


• Poursaid, F. (2010). Strategic estimation of the future of Iraq. Strategic Studies Quarterly, 1(47). [In Persian]


• Rezaei, M. (2013). US military presence in post-war Iraq. American Book (2). Tehran: Abrar Contemporary Institute Publications. [In Persian]


• Saadi, A. (2010). Fire belt (Rural Translator & Others, Trans.). Tehran. [In Persian]


• Safavi, S. Y. (2005). Principles and foundations of military geography. Imam Hussein University Press. [In Persian]


• Saghafi Ameri, N. (2006). The new Iraq of geopolitical changes. Strategic Quarterly. [In Persian]


• Sari al-Qalam, M. (1995). Explaining the principles of Iraqi foreign policy. Middle East Studies Quarterly, 2(2). [In Persian]


• Seifzadeh, H. (2000). Iraq; Structures and process of political tendencies (Vol. 1). Tehran: Islamic Revolutionary Documentation Center. [In Persian]


• Sharifi, K. (2008). Trade guide to Iraq. Tehran: Commercial Publishing Company. [In Persian]


• Taheri Mousavi, M. (2008). Geography and national strategy of Iran. Tehran: Publications of the Geographical Organization of the Armed Forces. [In Persian]


• Tajabadi, H., & Dehnavi, M. (2014). Iraqi federalism and national security of Iran; Opportunities and challenges. International Political Research Quarterly, 18, 153. [In Persian]


• Vaezi, M. (2009). Stabilization and security in the Persian Gulf and the reciprocal role of new Iraq and the countries in the region. Deputy Foreign Minister (Middle East and Persian Gulf Studies Group). [In Persian]


• Yousefi, M. (2015). Iraqi country report collection. Tehran: Institute for International Energy Studies. [In Persian]


• Zeighami, M. A. (2008). Trade guide to Iraq. Commercial Publishing Company. [In Persian]