تأثیر جهانی شدن و پیچیدگی اقتصادی بر رانت منابع طبیعی در کشورهای منا

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسنا اشرفی ¹ , علی سایه میری ²

1 - دانشجو کارشناسی ارشد
2 - مدیر گروه اقتصاد

تاريخ الإرسال : 12 الخميس , جمادى الأولى, 1443 تاريخ التأكيد : 13 الخميس , رمضان, 1443 تاريخ الإصدار : 08 الثلاثاء , ربيع الأول, 1444

الکلمات المفتاحية: جهانی شدن, پیچیدگی اقتصادی, فرضیه کوزنتس, روش پانل‏,

ملخص المقالة :

جنبه‌های متعددی از فرضیه کوزنتس وجود دارد که به‌اندازه کافی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار نگرفته‌اند، ازجمله حوزه جهانی‌شدن و ‏شاخص پیچیدگی اقتصادی‎ ‎که به‌شدت نادیده گرفته‌شده‌اند. ازاین‌رو در تحقیق حاضر برای اولین بار با استفاده از داده‌های بازه زمانی ‏‏1995 تا 2019 و روش پانل اثرات ثابت با اعمال ‏EGLS‏ علاوه بر اثر جهانی‌شدن و پیچیدگی اقتصادی بر رانت منابع‌طبیعی به بررسی ‏فرضیه کوزنتس با استفاده از متغیر رانت منابع طبیعی در 16 کشور منطقه منا پرداخته‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ‏افزایش پیچیدگی اقتصادی تأثیر منفی و معنی‌داری بر میزان رانت منابع طبیعی دارد به‌گونه‌ای که با افزایش یک واحدی شاخص ‏پیچیدگی اقتصادی میزان رانت منابع طبیعی بیش از 14/0 کاهش می‌یابد. علاوه بر آن نتایج نشان‌دهنده این است که تولید ناخالص ‏داخلی رابطه معکوس و معناداری با میزان رانت منابع طبیعی دارد؛ به‌گونه‌ای که با افزایش یک درصدی تولید ناخالص داخلی میزان ‏رانت منابع طبیعی بیش از 57/0 کاهش می‌یابد؛ درحالی‌که مجذور تولید ناخالص داخلی رابطه مثبت با میزان رانت منابع طبیعی ‏دارد؛ به‌گونه‌ای که با افزایش یک درصدی تولید ناخالص داخلی میزان رانت منابع طبیعی بیش از 06/0 افزایش می‌یابد؛ بنابراین ‏فرضیه کوزنتس در مورد کشورهای منا صادق نیست. نتایج تحقیق همچنین نشان‌دهنده تأثیر مثبت شاخص جهانی‌شدن بر رانت ‏منابع طبیعی است؛ به‌گونه‌ای که با افزایش یک درصدی شاخص جهانی‌شدن میزان رانت منابع طبیعی بیش از 34/0 افزایش می‌یابد. ‏با توجه به این نتایج و ازآنجاکه در فرآیند توسعه اقتصادی کشورهای منا درآمدهای حاصل از منابع طبیعی و به دنبال آن آسیب به ‏محیط‌زیست افزایش می‌یابد، دولت‌ها باید بر بهبود کیفیت نهادی و تشویق به استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر برای به حداقل ‏رساندن اثرات منفی، تمرکز کنند.‏