تحلیلی بر نقش معیشت بر شکل سکونت‌گاهای روستایی نواحی ساحلی شهرستان بندرعباس مورد پژوهی: روستای بوستانو

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سعید رستمی ¹ (دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران)
علی اکبر حیدری ² (استادیار معماری، عضو هیئت علمی دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران)
یعقوب پیوسته گر ³ (دکتری شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، ایران)

تاريخ الإرسال : 20 الإثنين , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 05 الإثنين , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية: شیوه معیشت, شکل سکونت‌گاه, روستای بوستانو, هرمزگان,

ملخص المقالة :

شکل مسکن و بافت کالبدی یک سکونت­گاه روستایی تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله عوامل اقلیمی، طبیعی، عوامل اجتماعی – فرهنگی و عوامل اقتصادی قرار دارد که مجموعه این عوامل نیز خود بر یکدیگر تاثیر می­گذارند. نحوه تاثیر گذاری این عوامل بر شکل سکونتگاه­های انسانی به روش ­های مختلف و در پژوهش­های متعددی مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما این در حالی است که تاثیر عوامل اقتصادی که برگرفته از نوع معیشت ساکنین است، بر شکل سکونت­گاه­ها، کمتر مورد کنکاش قرار گرفته است. بر همین اساس در پژوهش حاضر این موضوع مورد بررسی قرار گرفته و با استخراج الگوهای غالب معیشتی در یک روستا در حاشیه خلیج فارس، تاثیر این الگوها با شکل­گیری مسکن روستایی در سه مقیاس کلان، میانی و خرد مورد تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش روستای بوستانو از توابع شهرستان بندرعباس در استان هرمزگان به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است. بر اساس یافته­های پژوهش، در میان ساکنین این روستا، سه الگوی معیشت شامل معیشت مبتنی بر صیادی، معیشت مبتنی بر تجارت و معیشت کارگری وجود دارد. در جریان فرایند توسعه کالبدی روستا نیز حوزه زندگی ساکنین این سه الگوی معیشتی در قالب سه بافت متمایز شامل بافت قدیم در حاشیه دریا، بافت میانه و بافت جدید روستا شکل گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی مبتنی بر استدلال منطقی است که شیوه گردآوری اطلاعات در آن شامل مشاهده مستقیم، مصاحبه با اهالی و نیز بررسی اسناد و مدارک موجود در ارگان­های ذیربط بوده است. در نهایت این پژوهش ضمن تایید فرضیه تاثیرپذیری شکل سکونتگاه­های روستایی از الگوهایی معیشت ساکنین آنها، به این نتیجه دست یافت که در سکونت­گاه­های روستایی، استفاده از فضاهای انعطاف پذیر با قابلیت انجام تنوع عملکردی، افزایش نسبت فضا به توده در نظام پیکره­بندی خانه­ها و نیز ساخت انبارها و فضاهای مناسب جهت تهیه، تفکیک و دپوی محصولات تولیدی، از جمله مهمترین الزاماتی است که تحت تاثیر معیشت در سازمان فضایی خانه­ها شکل می­گیرد.

المصادر:

- Afshari, M; Pourdehimi, Sh; Saleh Sedigh, B. (2015), Adaptation of the environment to the way of human life (a theoretical framework, a case study), Housing and rural environment, 152: 3-16. [In Persian].

- Ashoori, D. (2002), Definitions and concepts of culture, second edition, Tehran, Agah. [In Persian].

- Badri, A; mousavi, S. (2010), An Analysis of the Trend of Changes in Some Characteristics of Rural Housing in Iran, Proceedings of the 4th International Congress of Geographers of the Islamic World, April 17-17, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran: 1-14. [In Persian].

- Chambers, R. (2005). Ideas for development. Earth Scan Publication, London, Sterling VA.

- Cramb, R.A; Purcell, T and Ho. (2004), T.C.S, Participatory assessment of rural livelihoods in the Central Highlans of Vietnam, Agricultural Systems, 81: 255-272.

-  Domański, H. (2008), Housing conditions, in: J. Alber, T. Fahey and C. Saraceno, C. (Eds) Handbook of Quality of Life in the Enlarged European Union. London: Routledge, 235-53.

- Ellis, F; Kutengule, M and Nyasulu, A. (2003)T Livelihoods and Rural Poverty Reduction in Malawi, Word Development, Vol. 31, No. 9: 1495-1510.

- Eslami, L; Mohammadi Yeganeh, B; Cheraghi, M. (2019), Analysis of Economic Factors Affecting Livelihood-Based Housing Developments in Rural Areas (Case Study: Miracles Village, Zanjan), Housing and rural environment, 166: 35-48. [In Persian].

- Hedayatnezhad, M. (1996), Tenancy, Psychosocial Complications and Solutions, Proceedings of the Third Seminar on Housing Development Policies in Iran, Volume 2, Tehran: Ministry of Housing and Urban Development Publications. [In Persian].

- Helmor, C. and Sing, N. (2001). Sustainable livelihood: Building on the wealth of the poor. Bloomfield: Kumarin Press.

- Jomepour and et al, (2011), The Impact of Tourism on Sustainable Rural Livelihood (Case Study: Barghan Village, Savojbolagh County), Rural Research, 2(1): 33-63. [In Persian].

- Nabardi, A. (1997), Housing and its role in rural development in Shahin Dej city, Master Thesis. Mashhad Ferdowsi University. [In Persian].

- Rapoport, A. (2003). Cultura, Arquitectura y Diseño. Barcelona: Edicions de la Universit at Politècnica

de Catalunya.

- Raheb, GH. (2015), Analysis of species concept in native housing and explanation of an approach for classification of rural housing species in Iran, Journal of Rural Housing and Environment, 150. [In Persian].

- Saeedi, A. (1994), Socio-Economic Requirements in Rural Housing Construction, Proceedings of the Seminar on Organizing Housing Development Policies in Iran. [In Persian].

- Sartipipour, M. (2007), Housing architecture in Iranian villages, Housing and Revolution journal, 119. [In Persian].

- Shamsodini, A; Shakoor, A, Gorjian, P. (2013), An Analysis of the Living Conditions of Rural Immigrants in Cities (Case Study: Rostam Do County - Rostam County), Environmental Management journal, 6(20): 127-143. [In Persian].

- Sherbinin, A; VanWey, L.K; McSweeney; Kendra; Aggarwal, R; Barbieri, A; Henry, S; Hunter, L. M; Twine, W; Walker, Robert. (2008), Rural Household Demographics, Livelihoods and the Environment, Global Environmental Chanfe, 18: 38-53.

-  Westaway, M. S, (2006), A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto’, Journal of Habitat International, 30, 175-189.

- Yi-P F; Jie, F; Mao, Y S; Meng, Q.S. (2014), Sensitivity of livelihood strategy on livrlihood capital in mountain areas; Emprical analysis based on different settlements in the upper reaches of the Minjiang River, China, Ecological Indicators, Vol 38; 225-235.