ارزیابی اثرات خشکسالی بر توسعه اقتصادی و برنامه ریزی استراتژی بهینه معیشت پایدار در منطقه سیستان

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی سردارشهرکی ¹ , محمود هاشمی تبار ² , ندا علی احمدی ³

1 - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، واحد زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، واحد زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - دانشجو دکتری اقتصاد کشاورزی، واحد زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

تاريخ الإرسال : 14 السبت , ذو الحجة, 1439 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: خشکسالی, توسعه اقتصادی, معیشت پایدار, سیستان, برنامه‌ریزی,

ملخص المقالة :

      خشکسالی یکی از پدیده‌های هواشناختی و جدایی­ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشور ایران است و پیامدهای نامطلوب به همراه خواهد داشت. با توجه به خشکسالی های دهه اخیر و اثرات سوء آن بر اقتصاد و معیشت در منطقه سیستان، هدف از مطالعه حاضر شناسایی اثرات خشکسالی بر توسعه اقتصادی در شهرستان­ها با روش FAHP و برنامه­ریزی استراتژی بهینه معیشت پایدار با روش FTOPSIS در منطقه سیستان است. این پژوهش با روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه با 40 نفر از خبرگان و کارشناسان انجام شده است. نتایج حاکی از آنست که وزن­نهایی گزینه­ها (شهرستان­ها) با استفاده از شاخص­های میزان تأثیر خشکسالی بر توسعه پایدار اقتصادی منطقه سیستان بدست آمده شهرستان نیمروز با وزن (28/0) در اولویت نخست و شهرستان­های هامون، هیرمند، زهک و زابل با وزن­های 24/0، 22/0، 13/0 و 10/0 در رتبه­های بعدی قرار گرفته­اند. همچنین نتایج برنامه­ریزی استراتژی­های بهینه معیشت پایدار در مواجهه با خشکسالی، شهرستان نیمروز در معیار­های تسهیلات اعتباری و وام، ارائه وام­های کم­بهره و اعتبارات خرد به امور مرتبط با کشاورزی، حمایت­های دولتی از سرمایه­گذاری در صنایع کوچک و تبدیلی و صنایع دستی از طریق اعطای تسهیلات، نیروی انسانی مستعد و تحصیل­کرده ، تغییرات اقلیمی و اثرات آن بر محصولات کشاورزی از قبیل خشکسالی، سرمای زودرس و تهدید­های محیطی (خشکسالی) نسبت به سایر شهرستان ­برتری دارد و این خود باعث شده است که شهرستان نیمروز در بدترین شرایط از لحاظ معیشت پایدار قرار گیرد و برنامه­ریزی برای این منظور در این شهرستان در اولویت اول قرار بگیرد. این نتایج نشانگر عدم مدیریت کارا، برنامه­ریزی و طرح زیست­محیطی و اقتصادی در منطقه است و لازم است که توجه جدی به این مقوله شود. از جمله راهکارهایی که برای منطقه سیستان جهت توسعه اقتصادی و معیشت پایدار پیشنهاد می­گردد اینست که مردم منطقه و کشاورزان به سمت مشاغلی به غیر از کشاورزی مانند کار در صنایع نوکار در منطقه و همچنین بازارچه مرزی روی آورند.

المصادر:

1. Alavi Zadeh, A. M and Ezadi, A. (2018). Analysis of the Effects of Drought on the Economic Structure of Rural Households in Desert Rural District in Khalilabad County, Quarterly Journal of Rural Space and Rural Development, seventh year, No. (23), pp. 202-182( in Persian).


2. Ashley, C., Carney, D. (1999). Sustainable livelihoods: lessons from early experience, London, Department for International Development.


3. Bagheri, M. (2012). A Long Term Evaluation of Livestock Management Strategies in Drought Conditions, Case Study of Nomads of Fars Province, Agricultural Economics Research, Vol. 4, No. 3, p. 115( in Persian).


4. Barghi, H., Bazr Afshan, J. and Shayan, M. (2018). Analysis and Identification of Drought Effects on Rural Areas (Case Study: Chagh Village, Fereydoun Shahr City), Journal of Environmental Risks, Vol. 7, No. 15, p. 160- 141( in Persian)..


5. Bento, V. A; Gouveia, C. M; DaCamara, C. C and Trigo, L. F. (2018). A climatological assessment of drought impact on vegetation health index, Agricultural and Forest Meteorology, Volume 259, 15 September 2018, Pages 286-295.


6. Brarpour, K. (2008). Measuring the Sustainability Status of Local Development in Kelardasht using a Strategic Model, Geographical Quarterly Journal, No. 63, pp. 72-73. ( in Persian).


7. Chang, C.H. and Lee, C.C., 2012. Non-Linearity between life insurance and economic development: A revisited approach. Japan and the World Economy, 2(3), pp. 215-226.


8. Esmaeili, F and Khodada, M. (2017). A Study on Drought Risk Management and Its Effects on Economic Improvement in Rural Agriculture; A Case Study of Bonab Town, A Practical Study of Management and Development Sciences, Second Year, No. 2 (4), pp. 10-1( in Persian).


9. Faraji Sabokbar, A. H and Rezaali, R. A. (2009). Comparison of Discrete and Continuous Spatial Models - Case Study Locating the Location of Rural Production Units in Torqabeh Section, Human Resource Research Quarterly, No. 67, pp. 83-69( in Persian).


10. Fengsong, P., Li, X., Liu, X and Lao, C., (2013). Assessing the impacts of droughts on net primary productivity in China, Journal of Environmental Management, 114 (1), 362–371.


11. Guo, X and Kapucum, N. (2018). Examining the impacts of disaster resettlement from a livelihood perspective: a case study of Qinling Mountains, China, Disasters Journal, Volume42, Issue2, Pages 251-274.


12. Haghighi, M., Divandari, A and Keimasi, M. (2010). The impact of 3D e-readiness on e-banking development in Iran: A fuzzy AHP analysis. Expert Systems with Applications, 37, 4084–4093.


13. Hu, A. H., Hsu, C. W., Kuo, T. C., & Wu, W. C. (2009). Risk evaluation of green components to hazardous substance using FMEA and FAHP. Expert Systems with Applications, 36(3), 7142-7147.


14. Hui, Y. T, Bao, H. H and Siou, W. (2008). Combining ANP and TOPSIS Concepts for Evaluation the Performance of Property- Liability Insurance Companies. Science Publications, Journal of Social Sciences 4 (1), Yuanpei University, Taiwan: pp 56-61.


15. IFAS (2008). “What is drought?”, The disaster handbook (National Edition). University of Florida Press, Florida, 342 p.


16. Jadidi,O; T.S. Hong, F. Firouzi, R.M. Yusuff, N. Zulkifli (2008). TOPSIS and fuzzy multi-objective model integration for supplier selection problem, Department of Mechanical and Manufacturing Engineering, University Putra Malaysia,VOLUME 31,ISSUE 2; pp 762-769 ( in Persian).


17. KurdAwani, P. (2001). Drought and Coping with it in Iran, First Edition, Tehran University Press( in Persian).


18. Mahmoodzadeh, S; J. Shahrabi, M. Pariazar and M. S. Zaeri (2007). Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique.World Academy of Science, pp333- 338.


19. Mansourian, A., Rajabifar, A., Valadan Zoej, M.J and Williamson I. (2006). Using SDI to Facilitate Disaster Management, Computers & Geosciences, PP. 303-315( in Persian).


20. Mohmmed, A; Li, J; Elaru, E; Elbashier, M. M. A; Keesstra, S; Artemi, C; Martin, K; Reuben, M and Teffera, Z. (2018). Assessing drought vulnerability and adaptation among farmers in Gadaref region, Eastern Sudan, Land Use Policy, Volume 70, January 2018, Pages 402-413.


21. Morse, S and McNamara, N., (2013). "Sustainable livelihood approach: a critique of theory and practice", Guilford, University of Surrey.


22. Myjany, keramat, Mustafa Karimiyan, Iqbal (2000). The first national conference examining ways of dealing with droughts, University of Kerman, pp. 727-821.


23. Papeliyazidi, M. H (1999): Rainfall Rules in the Time of Drought, Quarterly Journal of Geographic Research, No. 54 & 55, p. 186( in Persian).


24. Pei, W., Fu, Q., Liu, D. et al. Nat Hazards (2016). Assessing agricultural drought vulnerability in the Sanjiang Plain based on an improved projection pursuit model, Natural Hazards, Volume 82, Issue 1, pp 683–701.


25. Pirmoradian, N; Shamsnia, S. A and Bustani, F (2008). Evaluation of drought return period using standardized rainfall index in Fars province, Journal of Modern Agriculture, Fourth Year, No. 13, p. 65 ( in Persian).


26. Pour Taheri, M; Rokn al-Din Eftekhari, A. R and Kazemi, N. (2013). The Role of Drought Risk Management Approach in Reducing Economic-Social Impact of Rural Farmers (From the Point of View of Officials and Experts) Case Study: Sulduz Village, West Azarbaijan, Rural Research, Vol. 4, No. 1, p. 1- 22( in Persian).


27. Pour Taheri, M; Sajjad-yingyari, H and Sadeghlu, T. (2010). Measuring and Prioritizing Social Sustainability in Rural Areas Using Ranking Technique Based on Similarity to Fuzzy Ideal Solving, Journal of Rural Studies, University of Tehran, Volume 1, Issue 1, pp. 31-1.


28. Raja'i, A. H. (2003). Application of Natural Geography in Urban and Rural Planning, Publication of the Side, First Edition( in Persian).


29. Rezaei, R Hosseini, S. M and Sharifi, A. (2010). Examining and Explaining the Effect of Drought on Rural Areas in Zanjan, Case Study: Haj Arash Village, Rural Research Journal, Vol. 1, No. 3, p. 130-111.


30. Sabahi Nasab, Y. (2009). Environmental and Socio-Economic Impacts of Drought, Proceedings of the Regional Conference on Water and Drought Crisis, Islamic Azad University of Rasht, pp. 779-795( in Persian).


31.  Salazar, O. V; Ramos-Martín, J and Lomas, P. L. (2018). Livelihood sustainability assessment of coffee and cocoa producers in the Amazon region of Ecuador using household types, Journal of Rural Studies, Volume 62, Pages 1-9.


32. Sharafi, L and Zarafshani, K (2011): Evaluation of vulnerability, drought risk management point. Case study: Sarpol-e-Zahab, Islamabad-e-Gharb, Regional Planning Quarterly, First Year, No. 1, pp. 56- 43. ( in Persian).


33. Sun, Ch.Ch. and Lin, G.T.L. ( 2008) Application of Fuzzy TOPSIS for Estimating the Industrial Cluster Policy. Institute of Management of Tehcnology, National Chiao Tung University, Taiwan.


34. Varesi, h. R, Bikmohammadi, H and Ghanbari, S. (2010). Comparison of Economic Damage in Agricultural Drought (1999-2003) in Nain County with other Isfahan County, Geography Magazine and Environmental Planning, 21, No. 3, pp. 44-21( in Persian).


35. Walker, M. and There, A. (1996). Drought as a National Hazard, Drought: a Global Assessment, Vol. 1, No. 5, pp. 3- 18.


36. Wilhite Donald A. (1996). Reducing the Impacts of Drought: Progress Toward Risk Management, Climate Variability, Climate Change and Social Vulnerability in the Semi-arid Tropics, World Resources Institute, Washington DC, PP. 147-164.


37. Wilhite, D. (Ed.) and Pulwarty, R. (Ed.). (2018). Drought and Water Crises. Boca Raton: CRC Press.


38. Wilhite, D.A., Svoboda, M. D., and Hayes, M. J., (2007). Understanding the complex impacts of drought: a key enhancing drought mitigation and preparedness. Water resource management 21, 763-774.


39. Wilhite, O. V and Wilhite, D. A., (2002). Assessing vulnerability to agriculture drought: a Nebraska case study. Journal of natural hazards 25, 37-58.