واکاوی عوامل و بازیگران موثر بر نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین در ایران
فاطمه سادات کهکی
1
(
دانشگاه تهران
)
احمد پوراحمد
2
(
استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران
)
علی حسینی
3
(
گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
)
کرامت اله زیاری
4
(
استاد/دانشگاه تهران
)
میرنجف موسوی
5
(
استاد گروه جغرافیا دانشگاه ارومیه، ایران
)
الکلمات المفتاحية: ایران, آمایش سرزمین, نظام برنامه ریزی, روش تحلیل ساختاری,
ملخص المقالة :
آمایش سرزمین بیش از نیم‌قرن است که وارد ادبیات برنامه‌ریزی در کشور شده و در قالب قوانین و مقررات و طرح های مطالعاتی مطالعات زیادی صورت گرفته است و با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است اما این اقدامات نتوانسته اثربخشی مطلوبی در توزیع مناسب فعالیت ها به تناسب قابلیت های سرزمینی داشته باشد و در حال حاضر کشور با چالش‌های اساسی مواجه است که حاکی از عدم تحقق سیاست ها و برنامه‌های آمایشی است. این مقاله در پی واکاوی عوامل موثر در ناکارآمدی نظام برنامه‌ریزی آمایش‌سرزمین و بازیگران موثر در وضعیت موجود آمایش سرزمین در ایران است. پژوهش مبتنی بر روش آمیخته (کیفی- کمی) و به عبارت دیگر یک روش به دنبال روش دیگر مطرح می‌گردد. تحقیق حاضر با بهره‌گیری از رویکرد تحلیل ساختاری (تحلیل عوامل و تحلیل بازیگر) و با بهره‌گیری از نرم‌افزار میک‌مک و مکتور مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی آغاز و با رویکرد کمی به پایان می‌رسد. جامعه آماری کارشناسان و متخصصان صاحب‌نظر در حیطه آمایش سرزمین هستند. مورد مطالعه نظام برنامه‌ریزی آمایش سرزمین در ایران است. روش گردآوری داده های مورد نیاز از طریق روش پویش محیطی (مصاحبه نیمه ساختار با افراد کارشناس و باتجربه، مقالات مرتبط، گزارش های سازمان های مرتبط و پرسشنامه) می باشد. یافته‌ها حاکی از آن است که نظام برنامه‌ریزی آمایش‌سرزمین دچار ناپایداری است و عوامل و بازیگران متعددی در این ناپایداری دخیل هستند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد با توجه به قرار گرفتن عوامل و بازیگران متعدد در بخش کلیدی نظام برنامه‌ریزی آمایش‌سرزمین قابلیت تغییر و تحول با بعضی اصلاحات و اقدامات ساختاری وجود دارد که مستلزم در دستور کار قرار گرفتن آمایش‌سرزمین است.
_||_
